Fractal
Home / ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ / Συνεντεύξεις συγγραφέων / Ισίδωρος Ζουργός: «Φανταστείτε στο μυαλό του συγγραφέα ένα καλειδοσκόπιο»
13/08/2014, 3:44 πμ

Ισίδωρος Ζουργός: «Φανταστείτε στο μυαλό του συγγραφέα ένα καλειδοσκόπιο»

Συνέντευξη στην Τέσυ Μπάιλα //

 

ZourgosΘεωρεί την λογοτεχνία σαν μια «οιονεί επαναστατική πράξη». Το ιστορικό μυθιστόρημα σαν «ένα πάθος έρευνας για τη διαχρονική αγωνία του ανθρώπου, μια αγαπητική περιέργεια για τα δάκρυα και τους εφιάλτες του, μια διαλογή μέσα από το αχανές παρελθόν με οδηγό και κόσκινο τον καθημερινό άνθρωπο» και υπογράφει ένα βιβλίο εντυπωσιακό στο σύνολό του. Ο Ισίδωρος Ζουργός, με αφορμή το καινούργιο του μυθιστόρημα «Σκηνές από τον βίο του Ματίας Αλμοσίνο» που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις «Πατάκη», μιλά στο Fractal για την λογοτεχνία, την ιστορία, τον χρόνο, την κρίση και την σημερινή εποχή. Για τους αναγνώστες που παραμένουν οι τελικοί εξερευνητές των κειμένων.

 

-Πρόσφατα κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Πατάκης το τελευταίο βιβλίο σας «Σκηνές από τον βίο του Ματίας Αλμοσίνο», το οποίο έχετε χαρακτηρίσει ως «ουμανιστικό μανιφέστο». Θέλετε να μας μιλήσετε λίγο για τον τρόπο που επιλέγει να εργαστεί ένας συγγραφέας όταν πρόκειται να ασχοληθεί με ένα τόσο σύνθετο συγγραφικό οικοδόμημα;

Όπως καταλαβαίνετε η όποια μεθοδολογία είναι κυρίως προσωπική. Πέρα από την αναζήτηση σε πηγές με σκοπό την ανακάλυψη όχι μόνο πραγματολογικών στοιχείων αλλά και της αισθητικής μιας εποχής είναι απαραίτητη και η συνεχής δημιουργία εσωτερικών εικόνων. Φανταστείτε στο μυαλό του συγγραφέα ένα καλειδοσκόπιο, μόνο που η εικονοποιία του δε θα οφείλεται σε μια τυχαία περιστροφή του χεριού αλλά σε μια εσωτερική ορμή η οποία και θα συνθέτει με τον χρωστήρα της φαντασίας.

-Το βιβλίο βρίθει συμβολισμών και ιστορικών αναφορών. Ο ισχυρότερος όλων, όμως, είναι η προσωπικότητα του ίδιου του Αλμοσίνο. Στο πέρασμα των αιώνων από τον σκοταδισμό έως τον Διαφωτισμό πιστεύετε ότι υπήρξαν πολλοί άνθρωποι όπως ο Αλμοσίνο που με την προσωπική τους στάση ζωής άλλαξαν τον κόσμο;

Το πιστεύω απόλυτα και αυτό δεν είναι μια αστήρικτη αίσθηση αλλά αποδεικνύεται μέσα από προσεχτικές μελέτες για κάθε ιστορική περίοδο. Εκτός από τις οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες που μεταβάλλονται υπάρχουν και κάποιοι άνθρωποι που ενίοτε κινούν τον τροχό της Ιστορίας.

-Θα βοηθούσε στη σημερινή εποχή ένας Αλμοσίνο να δούμε τον κόσμο με νέα δεδομένα ή θα χανόταν μέσα στην καταιγίδα του; Η Ελλάδα της οικονομικής κρίσης και της αισθητικής παρακμής τι θα μπορούσε να περιμένει από έναν τέτοιο άνθρωπο;

Η μεγάλη διαφορά της σημερινής εποχής από εκείνη του Αλμοσίνο είναι ότι σήμερα ο όγκος της γνώσης είναι τεράστιος και αναγκαστικά κατακερματισμένος σε εξειδικευμένα πεδία, που τα διαχειρίζονται πολυπρόσωπες επιστημονικές ομάδες. Ο Ματίας Αλμοσίνο έζησε σε μια ιστορική εποχή πολύ κοντινή της αναγέννησης και εν μέρει ενσάρκωσε στη ζωή του το ιδανικό της, αυτό του homo universalis, του ανθρώπου της συνολικής γνώσης, του ερευνητή επιστήμονα, του φιλοσόφου, του καλλιτέχνη και λογίου. Σήμερα, όπως καταλαβαίνετε, ένα τέτοιο ανθρώπινο πρότυπο δε θα μπορούσε να υπάρξει για τους λόγους που αναφέραμε πρωτύτερα. Αν θέλουμε να τον δούμε τώρα μικροσκοπικά για την ελληνική περίπτωση, τον φαντάζομαι ως «φωνή βοώντος εν τη ερήμω», ως μια από εκείνες τις φωνές που υπήρχαν πριν ακόμη η κρίση και η παρακμή επισημοποιηθούν. Τον φαντάζομαι επίσης να θρηνεί αθόρυβα μέσα του – κάτι που ιδιοσυγκρασιακά θα του ταίριαζε – γι’ αυτήν τη χώρα η οποία απώλεσε κάθε μέτρο αλλά και για μια Ευρώπη που σκοτεινιάζει.

-Είναι σωστή η σκέψη ότι οι δίδυμοι «πατέρες» του Ματίας είναι οι δύο πορείες της εβραϊκής φυλής: η μία προς τη θρησκοληψία με όλα τα επακόλουθα και η άλλη προς την επιστήμη και την «ανθρωπινότητα»;

Οι πατέρες του Αλμοσίνο είναι σίγουρα τέσσερις κι αν προσπαθήσουμε οργώνοντας το βιβλίο ίσως βρούμε και άλλους. Μην ξεχνάτε τον Μελισσηνό και τον καθηγητή Σκαντιέρι, οπότε η έννοια της πατρότητας ξεφεύγει από τα φυλετικά πλαίσια και παίρνει τον ρόλο του συμβόλου σε μια συνείδηση σύνθετη και πολλαπλή. Νομίζω δε χρειάζεται να επεκταθώ περισσότερο γιατί κινδυνεύουμε συνομιλώντας να εξελιχθεί ο συγγραφέας ξεναγός του συγγραφικού του κόσμου, κάτι που δε μου αρέσει, γιατί θέλω τον αναγνώστη ερευνητή των βιβλίων και όχι κατευθυνόμενο τουρίστα σε συγκεκριμένες διαδρομές με έτοιμες προπαρασκευασμένες αιτιολογήσεις.

Ισίδωρος Ζουργός "Σκηνές από τον βίο του Ματίας Αλμοσίνο", Εκδ. Πατάκη, σελ. 780

Ισίδωρος Ζουργός “Σκηνές από τον βίο του Ματίας Αλμοσίνο”, Εκδ. Πατάκη, σελ. 780

-Πόσο εύκολο ήταν να «ταξιδέψει ένα μυθιστόρημα μέσα στους πίνακες ζωγραφικής των Ρέμπραντ, Μπρέγκελ και των ζωγράφων των Κάτω χωρών»;

Γίνεται λιγότερο δύσκολο όταν κανείς αφεθεί να ρουφηχτεί από τον κόσμο αυτής της ζωγραφικής, όταν αφεθεί να ξεγελαστεί από τον πονηρό λαγό και ως Αλίκη γλιστρήσει σ’ αυτήν τη χώρα των θαυμάτων. Μια γεύση αυτής της μαγευτικής καταβύθισης μπορεί να πάρει κάποιος από αυτές τις δραματοποιήσεις, αν τις έχετε υπόψη σας, που γίνονται τα τελευταία χρόνια σε μουσεία της Ευρώπης, με θέμα διάσημους πίνακες. Εκεί θα δείτε κοστούμια, ηθοποιούς, μουσική, μια πανδαισία με οδηγό το θέμα ενός συγκεκριμένου πίνακα. Φανταστείτε τη συγγραφική και αναγνωστική εμπειρία του Αλμοσίνο ως μια τέτοια παράσταση.

-Ο Ματίας, από ταγμένος αναζητητής της αλήθειας, της φιλοσοφίας, της επιστήμης και του αθεϊσμού, περνά σταδιακά στον Άθω και καταλήγει μοναχός. Μιλήστε μας λίγο για την προσωπική μετάβαση του ήρωα. Είναι η μοναχική του περιδιάβαση μια μετάβαση σε προηγούμενες τακτικές ή επιλέγει τον τρόπο αυτόν για να συνεχίσει σε ένα άλλο επίπεδο την εξελικτική του πορεία στην αυτογνωσία, θέλω να πω ο Άθως είναι το ζητούμενο ή απλά το πρόσχημα;

Η τελική επιλογή του Αλμοσίνο, σε προχωρημένη ηλικία είναι η αλήθεια, είναι ένα θέμα για τους αναγνώστες ανοιχτό προς ερμηνεία. Θα μπορούσα να σας αναφέρω κάποιους λόγους που στηρίζουν την απόφασή του να τελειώσει τη ζωή του στο Άγιο Όρος, όμως δεν έχει κανένα νόημα να το κάνω, γιατί πιστεύω ότι οι αναγνώστες μπορούν και θέλουν να έχουν τη δική τους θέαση. Θυμάστε τι σας ανέφερα προηγουμένως; Περιμένω από τον αναγνώστη να είναι εξερευνητής του κειμένου, τα πιο πολλά μυθιστορήματα είναι έτσι κι αλλιώς πυκνές ζούγκλες και είναι μεγάλη χαρά γι’ αυτόν και ικανοποίηση να σπαθίζει τα ψηλά χόρτα και να προχωράει εκεί όπου αυτός διανοείται και αισθάνεται.

-Μετά το «Ανεμώλια», επιστροφή στην Ιστορία. Τι ακριβώς σημαίνει για εσάς το ιστορικό μυθιστόρημα;

Ένα πάθος έρευνας για τη διαχρονική αγωνία του ανθρώπου, μια αγαπητική περιέργεια για τα δάκρυα και τους εφιάλτες του, μια διαλογή μέσα από το αχανές παρελθόν με οδηγό και κόσκινο τον καθημερινό άνθρωπο.

-Πόσο διδακτικό μπορεί να είναι ένα μυθιστόρημα; Ταυτίζονται και σε ποιο σημείο ο συγγραφέας με τον δάσκαλο Ισίδωρο Ζουργό.

Το έχω αναφέρει και άλλες φορές και δεν κουράζομαι να το επαναλαμβάνω: Λογοτεχνία και διδακτισμός είναι λάδι και νερό, δεν ταιριάζουν και δεν μπορούν να ανακατευτούν. Μπορεί ένα μυθιστόρημα να έχει για παράδειγμα έναν συμπαγή ανθρωπιστικό πυρήνα ή να διαπνέεται από ιδανικά και εξιδανικεύσεις, δεν μπορεί όμως να είναι διδακτικό, γιατί αυτό θα σήμαινε ταυτόχρονα τον θάνατο της πνευματικής του ελευθερίας, δηλαδή να θέλει και να μπορεί να αναιρέσει τον εαυτό του. Με άλλα λόγια διδάσκουμε αυτά για τα οποία είμαστε απολύτως σίγουροι ενώ η τέχνη ήταν και θα είναι πάντα ένας μετεωρισμός, ένα γόνιμο ίσως, μια τραμπάλα ανάμεσα στις βεβαιότητες και στο κενό.

-Τελικά η λογοτεχνία, στο σύνολό της είναι διδακτική ή δεδομένης της κοινωνικής της αποστολής μπορεί να είναι μια επαναστατική πράξη;

Πιστεύω πως εκτός από το προφανές, ότι είναι προπονητής ονείρων, διδάσκει τους ανθρώπους να αναρωτιούνται, να σκέφτονται και να αισθάνονται από αφετηρίες διαφορετικές από αυτές που συνήθιζε ο καθένας μας. Ειδομένη κάτω από αυτή τη ματιά η λογοτεχνία είναι οιονεί μια επαναστατική πράξη

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top