Fractal

Αρτώ & Βαν Γκογκ avec un pistolet: ο Ιωάννης Παπαζήσης μιλάει για την παράσταση

Από την Αντιγόνη Καράλη //

 

arto big 1

 

Παρίσι, 1947. Ο Αντονέν Αρτώ εμφανίζεται σε ένα κατάμεστο αμφιθέατρο. Δείχνει ήρεμος. Είναι ήρεμος. Υστερα από εννέα χρόνια ψυχιατρικού εγκλεισμού και έχοντας υποστεί 51 ηλεκτροσόκ, μοιάζει να έχει επανέλθει στην «τάξη». Η διάλεξή του έχει τίτλο «Βαν Γκογκ, ο αυτόχειρας της κοινωνίας». Το περιβάλλον γύρω του είναι ασφυκτικό. Το κοινό σιωπηλό. Το φρόνημά του υψηλό. Έχει έρθει με αποδείξεις. Τις κουβαλάει στα 406 μουτζουρωμένα τετράδια που δεν αποχωρίζεται ποτέ. Όλη η καλή κοινωνία του Παρισιού έχει κατακλύσει τον χώρο για να τον ακούσει. Μπρετόν, Καμί, Λακάν είναι εκεί. Η Ιόλη Ανδρεάδη, έχοντας ως αφετηρία το γεγονός, γράφει και σκηνοθετεί το «Αρτώ/Βαν Γκογκ avec un pistolet», που παρουσιάζεται στο θέατρο «Σημείο», σε μία παράσταση  με σκηνοθετική  αρτιότητα, με ερμηνεία ακριβείας  από τον Ιωάννη Παπαζήση.

 

Ο Αρτώ υπερασπίζεται με πάθος μία ιδέα: η αυτοκτονία του Βίνσεντ Βαν Γκογκ είχε τους εκτελεστές της. Δηλαδή, ότι «κανείς δεν γεννιέται μόνος του, κανείς δεν πεθαίνει μόνος του, κανείς δεν αυτοκτονεί “μόνος” του», εξηγεί ο Ιωάννης Παπαζήσης που ερμηνεύει τον πρωταγωνιστικό ρόλο. «Ο Βαν Γκογκ δεν αυτοκτόνησε, ”αυτοκτονήθηκε” απ’ την κοινωνία, είναι τα λόγια του Αντονέν Αρτώ. Και για να συνεχίσω τη σκέψη του Αρτώ στο σήμερα, μόνο για έναν λόγο ξέρουμε ότι υπάρχει το μαύρο, επειδή σίγουρα υπάρχει το λευκό», σημειώνει. Αναζητώντας αρχικά μέσα στους πίνακες, στις σημειώσεις και στην αλληλογραφία του μεγάλου ζωγράφου τα αίτια της αυτοχειρίας του, ο Αρτώ υποπτεύεται πως οι πραγματικοί αυτουργοί βρίσκονται ανάμεσα στο ακροατήριό του.

Ο Αρτώ ταυτίζεται, ηλεκτρίζεται, μαγεύεται και πάσχει. Νιώθει τον παλμό του Βαν Γκογκ και προφητεύει. Θέλει να ξεσκεπάσει τους ενόχους. Θέλει να φωνάξει για τους αθώους. Θέλει να αρθρώσει την τελευταία συλλαβή ανάμεσα στη μεγάλη αδικία του κόσμου και σε αυτό που μεσολαβεί μέχρι κάποιος να φτάσει να κοιμάται αγκαλιά με ένα γεμάτο πιστόλι. Ο Άρθουρ Μίλερ αναφέρει πως «ο Αρτώ είναι το σοβαρό περιστατικό του 20ού αιώνα, καθώς απέσπασε τη λογοτεχνία από την αστυνομία και το θέατρο από την Ιατρική». «Το να προσπαθείς να ερμηνεύσεις τέτοιους ήρωες, δεν είναι κι ό,τι πιο ευχάριστο», σχολιάζει ο Ι. Παπαζήσης. Από την άλλη, βέβαια, δεν «υπάρχει και τίποτα πιο γοητευτικό. Το να ξέρεις ότι θα συγκρουστείς με ένα πρόσωπο που σίγουρα θα σε κάνει να πας ένα βήμα παρακάτω στην τέχνη σου. Είναι κάτι σαν εθισμός, το να θέλεις να φτάσεις κάπου επειδή εσύ στη ζωή σου δεν το τόλμησες, εκμεταλλευόμενος άλλους ήρωες. Και στην τελική, ποιος ο λόγος να προσπαθείς να υποδυθείς τον Αντονέν Αρτώ, αν όταν κοιτάζεις τον εαυτό σου στον καθρέφτη δεν θέλεις να συνθλίψεις το κρανίο σου στο είδωλο μπροστά σου».

Η πρώτη φορά που έπεσε στα χέρια του ηθοποιού ένα έργο του Α. Αρτώ ήταν όταν ήταν ακόμη σπουδαστής στη Σχολή του Εθνικού Θεάτρου. Η γνωριμία του με τον Βαν Γκογκ δεν θυμάται πότε ήταν, γιατί «νομίζω ότι είναι από αυτούς τους καλλιτέχνες που τους έχουμε μέσα μας “σκλαβωμένους” για πάντα, χωρίς να ξέρουμε τον λόγο».

Στον Αρτώ τον γοητεύει η «ωμότητα του λόγου του, που είναι μακριά από καθωσπρεπισμούς, χωρίς όμως ο λόγος του να χάνει την ουσία των πραγμάτων. Δεν ξέρω τι με γοητεύει στην προσωπικότητα του Αρτώ, αλλά αυτό το μίσος που έχει θρέψει, μέσα από τα έργα του, για οποιονδήποτε τοίχο συναντά μπροστά του κι αυτή η ανάγκη να τον σπάσει και να τον φτύσει κατάμουτρα, εμένα μόνο ήσυχο δεν μπορεί να με αφήσει» καταλήγει.

 

color 4

 

Η ταυτότητα της παράστασης

«Αρτώ/Βαν Γκογκ avec un pistolet». Κείμενο – Σκηνοθεσία: Ιόλη Ανδρεάδη.Σκηνογραφία – Κοστούμι: Δήμητρα Λιάκουρα. Μουσική – Ηχοτοπίο: Ερατώ Α. Κρεμμύδα.Φωτισμοί: Χριστίνα Θανάσουλα. Ερμηνεύει ο Ιωάννης Παπαζήσης. Θέατρο Σημείο (Χαριλάου Τρικούπη 4, πίσω από το Πάντειο, Καλλιθέα / τηλ. 210 92 29 579).

 

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top