Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Ο Β΄ παγκόσμιος πόλεμος δεν αποτελεί μέρος αρχαίας ιστορίας. Είναι η τρέχουσα ιστορία.
10/01/2018, 11:41 πμ

Ο Β΄ παγκόσμιος πόλεμος δεν αποτελεί μέρος αρχαίας ιστορίας. Είναι η τρέχουσα ιστορία.

Γράφει η Μαρία Βρέντζου // *

 

«Illska (Το κακό)» του Έιρικουρ Ερντ Νόρδνταλ, εκδόσεις Πόλις 2017, σελ. 576

 

Δεν θα μπορούσε κανείς να μην θαυμάσει τον Έιρικουρ Ερντ Νόρδνταλ, αυτόν τον Ισλανδό συγγραφέα και ποιητή, που το 2012 σε ηλικία μόλις 35 ετών, πρόσφερε στο αναγνωστικό κοινό ένα ιδιαίτερα αξιόλογο και ειλικρινές πολιτικό μυθιστόρημα, το Illska, κατορθώνοντας να αποσπάσει το Βραβείο Ισλανδικής Λογοτεχνίας και το Βραβείο των Βιβλιοπωλών της Ισλανδίας.

Η Άγκνες, μια νεαρή ιστορικός Λιθουανοεβραϊκής καταγωγής, γράφει τη διπλωματική της εργασία με αντικείμενο την άνοδο των ακροδεξιών ρευμάτων στην Ισλανδία και την Ευρώπη. Για το σκοπό της έρευνάς της συναναστρέφεται τον Άρνορ, έναν θεωρητικό και διανοούμενο του ναζισμού, ο οποίος είναι διδάκτορας ιστορίας και τον ερωτεύεται. Όταν ο Όμαρ, ο σύντροφός της το αντιλαμβάνεται, βάζει φωτιά στο σπίτι τους και ξεκινάει ένα ευρωπαϊκό road trip με σταθμούς τόπους που σημαδεύτηκαν από τον ναζισμό.

Όμως αυτό το εξαιρετικό βιβλίο δεν είναι απλώς η ιστορία ενός παράδοξου ερωτικού τριγώνου. Κυρίαρχο θέμα του είναι το Ολοκαύτωμα μέσα από την αφήγηση της εξόντωσης όλων των Εβραίων σε μία μικρή Λιθουανική πόλη, το Γιούρμπαρκας, κατακτημένη από τους Ναζί, , με την ένθερμη συνδρομή μερίδας των Λιθουανών.  Το γεγονός αυτό είναι προσωπικό ζήτημα για την Άγκνες, αφού μέσα στα θύματα ήταν και οι προπαππούδες της από την μεριά της μητέρας της. Πώς ένα τέτοιο πράγμα μπόρεσε να συμβεί; Πώς μπορούμε να επωφεληθούμε από αυτό ώστε να μην επαναληφθεί ξανά; Πώς ο σύγχρονος φασισμός, με τους μεταναζί, τους νεοφασίστες, τους λαϊκιστές, τους δεξιούς εξτρεμιστές, τους ριζοσπάστες συντηρητικούς, τους ακτιβιστές της δεξιάς, τα μέλη του αμερικάνικου Tea Party, τους Χριστιανούς ρατσιστές, τους εθνοκεντρικούς, τους αρνητές της πολύπολιτισμικότητας, τους ξενοφοβικούς, ο οποίος σταδιακά μετατρέπεται σε «κανονικό» φαινόμενο, είναι δυνατόν να αντιμετωπιστεί;

Ο ίδιος ο συγγραφέας σε συνέντευξή του λέει πως «Ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος δεν αποτελεί μέρος αρχαίας ιστορίας. Είναι η τρέχουσα ιστορία» ενώ σε άλλο σημείο σημειώνει πως «Θα πρέπει να ψηφίζουμε ανθρώπους που παίρνουν αποφάσεις με γνώμονα την ενσυναίσθηση».  Το αν η ιστορία επαναλαμβάνεται είναι ένα ανοικτό επιστημονικό ερώτημα, πάντως βλέποντας την στομφώδη προσήλωση του Άρνορ στο έθνος, συνοδευόμενη από μία δόση ισλαμοφοβίας και έναν φόβο να δούμε τη δύση να εξαφανίζεται, βλέποντας τον Όμαρ, ως υπάλληλο του Ισλανδικού υπουργείου παιδείας να εργάζεται προς την κατεύθυνση της αναζήτησης της γλωσσικής καθαρότητας, βλέποντας τέλος τη μετατροπή από τα ισλανδικά μέσα ενημέρωσης των φτωχών Λιθουανών μεταναστών σε δυνητικούς εγκληματίες, δεν είναι δυνατόν να μην κάνουμε τη σύνδεση με τα αμέτρητα θύματα των ναζιστικών στρατοπέδων συγκέντρωσης, τα οποία δεν συνίσταντο μόνο σε Εβραίους αλλά και σε τσιγγάνους, Πολωνούς, αιχμαλώτους πολέμου, πολιτικούς κρατούμενους, ομοφυλόφιλους, ψυχικά ασθενείς, ανάπηρους, τρανσέξουαλ και οτιδήποτε διέφερε και φάνταζε παράξενο και ανοίκειο.

 

Eiríkur Örn Norðdahl

 

Άλλα θέματα με τα οποία καταπιάνεται το «Illska» είναι η ερωτική προδοσία, η μοναξιά, η συντροφικότητα, η αποξένωση του ζευγαριού, ο νέος τρόπος σεξουαλικής επαφής μέσω internet αλλά και η ίδια η κοινωνική ζωή που μεταφέρεται στο διαδίκτυο και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Στο μυθιστόρημα η ισλανδική κοινωνία παρουσιάζεται ως μητριαρχική και ο Όμαρ περιγράφεται ως ένας άντρας χωρίς πραγματική ταυτότητα, με έντονη την ανάγκη της συγχώνευσης με την ανεξάρτητη και φιλόδοξη σύντροφό του. Αλλά το μεγάλο στοίχημα είναι να πειστεί ο αναγνώστης για την αλήθεια του έρωτα της Εβραίας Άγκνες με τον νεοναζί Άρνορ. Τι κοινό έχουν αυτοί οι δυο; Τους ενώνει η Επανάσταση της Κατσαρόλας και η κατάρρευση του ισλανδικού τραπεζικού συστήματος αλλά και το ολοκαύτωμα και ο Δεύτερος Παγκόσμιος πόλεμος. Με τα ίδια τα λόγια του συγγραφέα: «Ο Άρνορ και η Άγκνες αποτελούν ο ένας για τον άλλο ένα είδος αρχαιολογικού ευρήματος – αυτό που ο καθένας πίστευε ότι θα ήταν «το άλλο» χωρίς ποτέ να το έχει συναντήσει μέχρι τώρα. Ο ένας ξυπνά στον άλλο φόβο αλλά ταυτόχρονα γοητεία – μην ξεχνάμε ότι ο φόβος, ο θυμός και η λαγνεία συνδέονται μέσω της λίμπιντο».

Οι παράλληλες αφηγήσεις γίνονται από την πλευρά όλων των ηρώων, με χρονικές μετατοπίσεις από το παρών στο παρελθόν και σε πολλές περιπτώσεις με εναλλασσόμενες παραγράφους που διηγούνται ταυτόχρονα δύο διαφορετικές ιστορίες, ενώ σε κάποια σημεία του βιβλίου ο λόγος είναι δοκιμιακός ή στοχαστικός, αν και καθόλου κουραστικός. Άθλος η μετάφραση από τα Γαλλικά της Ρούλας Γεωργακοπούλου, βίωσε τόσο έντονα το έργο της ώστε ταξίδεψε μέχρι την Ισλανδία και έζησε από κοντά τις ζωές των πρωταγωνιστών.

Το «Illska» μπορεί να χαρακτηριστεί ως μία φυγόκεντρη αφήγηση που έχοντας ως αφετηρία το ερώτημα «Τι είναι η Ισλανδία;» οδηγείται προς το ερώτημα «Τι είναι η Ευρώπη;». Απόδειξη πως η λογοτεχνία ενός «μικρού» έθνους μπορεί να γίνει παγκόσμια και οικουμενική.

 

 

* Η Μαρία Βρέντζου γεννήθηκε στο Ηράκλειο Κρήτης το 1973. Σπούδασε Marketing Management στο Deree College και νομικά στα πανεπιστήμια του Cardiff και Buckingham. Εργάζεται ως δικηγόρος και αρθρογραφεί με θέμα το θέατρο στην ηρακλειώτικη εφημερίδα «Πατρίς». 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top