Fractal
Home / ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ / Την υγειά μας να ‘χουμε
20/11/2014, 1:33 μμ

Την υγειά μας να ‘χουμε

Γράφει η Αγγελική Κώττη //

 

Τι θέλει ένας γέρων δικαστής της αρχαίας Αθήνας για να είναι ευτυχισμένος; Ενα έδρανο για να (νομίζει πως) δικάζει, έναν πετεινό για να τον ξυπνά άμα τον παίρνει ο ύπνος αγορεύοντας, και μιαν αμίδα. Τι είναι η αμίδα; Αγγείο χρήσιμο για τους υπερήλικες που τους έχει χτυπήσει ήδη την πόρτα η συχνουρία, λέει ο Αριστοφάνης.

Eikastiko GR 1

 

Από τον καλό κύριο Φιλοκλέωνα, που φυλακίζει τον ηλιαστή πατέρα του Βδελυκλέωνα στο σπίτι για να του σταματήσει κάπως τη δικομανία, μαθαίνουμε πως οι μεγάλοι άνθρωποι- άνδρες για την ακρίβεια, οι μόνοι που λογίζονταν ως άνθρωποι τότε- είχαν στη διάθεσή τους αντικείμενα ώστε να ξαλαφρώνουν. Αν σας κίνησε την περιέργεια η αμίδα, σας λέω απλώς πως η σκωρ-αμίδα, δηλαδή η κοινότατη «πάπια» των ασθενών, ήταν για πιο «χοντρές» ανάγκες.

Σκωραμίδα μπορεί να μην έχει στην έκθεση «Ιασις. Υγεία νόσος θεραπεία, από τον Ομηρο στον Γαληνό» που εγκαινιάστηκε χθες στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, αλλά έχει αμίδα. Αν σας φανεί σαν τριφυλόσχημη οινοχόη, προσέξτε καλύτερα. Διότι είχε και μια κοιλότητα στην οποία χωρούσε το μέλος. Εν πάση περιπτώσει, το βέβαιο είναι πως δεν μπέρδευαν τα αγγεία στην αρχαιότητα… Αλλά και ότι οι πρόγονοί μας ήταν προχωρημένοι. «Τέτοιο αποχετευτικό σύστημα όπως στην Κνωσό και στα μυκηναϊκά ανάκτορα της προϊστορίας, ούτε στις Βερσαλίες του 17ου αιώνα δεν το είχαν» λέει ο διεθυντής του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης καθηγητής αρχαιολογίας Νίκος Σταμπολίδης. Ο κ. Σταμπολίδης έστησε μαζί με τον μαθητή και συνεργάτη του Γιώργο Τασούλα την υπέροχη έκθεση που αποτελεί το δεύτερο μέρος μιας τριλογίας η οποία ξεκίνησε με τον «Ερωτα» (εξαιρετικά επιτυχημένη έκθεση στο μουσείο) και ολοκληρώνεται τον Δεκέμβριο με την επόμενη πρωτότυπη σύλληψη που θα φέρει τον τίτλο «Επέκεινα».

Είναι μια ακόμα έκθεση με επίκεντρο τον Ανθρωπο. Αυτόν, για τον οποίο η μόνη βεβαιότητα είναι το τέλος του, λέει ο καθηγητής. Εχει όμως μεγάλη σημασία πώς είναι το ανάμεσα. Πώς θεραπεύονται οι ασθένειες του κορμιού και της ψυχής. Πώς γιατρεύεται ο αθρώπινος πόνος. Αυτός, που καθιστά τον Ασκληπιό μέγα θεό και την υγεία μοναδικό δώρο. Κι όταν ο Ανθρωπος τη χάνει, ακουμπά συχνά στο Θείο εναποθέτοντας εκεί τις ελπίδες του.

Η έκθεση έχει στηθεί όλη σε ένα πάλλευκο περιβάλλον που θυμίζει θεραπευτήριο. Εκτός από ένα άγαλμα Ασκληπιού από μαύρο μάρμαρο και ένα Υγείας από λευκό, που μας ήρθαν από το εξωτερικό (γιατί έχει δάνεια από πολλά ελληνικά και ξένα μουσεία) περιλαμβάνει πολλά αγαλμάτια και ανάγλυφα του Ασκληπιού, της οικογένειάς του και της Υγείας. Περιλαμβάνει όμως και πήλινα τάματα, ομοιώματα μελών του σώματος και ιδίως ποδιών, χειρουργικά εργαλεία, μικρά αγγεία για όπιο- που γιάτρευε τους πόνους- και λύκιο- γνωστό σήμερα σαν γκότζι μπέρι. Κι ακόμα, κρανία με συρματάκια στις οδοντοστοιχίες, σαν τα σημερινά «σιδεράκια» ή με χρυσά δόντια κι ένα άλλο με τρύπα από τρυπανισμό. Οπως λένε μάλιστα οι ειδικοί, ο ασθενής επέζησε.

Περιλαμβάνει επίσης επιγραφές που μαρτυρούν πώς τιμούνταν οι γιατροί κατά την αρχαιότητα, αλλά και έναν κατάδεσμο- ταινία από μολύβι στην οποία κάποιος σκάλιζε κατάρες και την εξαφάνιζε. Εδώ, ένας άγνωστος, προφανώς κάποιος μαθητής που αποβλήθηκε από τη συντεχνία, καταριέται δεκαεπτά γιατρούς να μη τους πιάνουν οι θεραπείες και να αποτυγχάνουν οι εγχειρήσεις τους.

Όταν πάτε, μη παραλείψετε να ψάξετε τις ταπεινές πήλινες πινακίδες με Γραμμική Β οι οποίες είναι σκαλισμένες ακαταλαβίστικα- για μας- και μαυρισμένες καθώς ψήθηκαν από τη φωτιά, όμως: είναι οι πιο παλιές μαρτυρίες που έχουμε για τις λέξεις ιατρός (i-ja-te, ιητήρ) και φάρμακο (pa-ma-ko).

Μαρμάρινο αγαλμάτιο του Ασκληπιού, του κατ’ εξοχήν θεραπευτή θεού της αρχαιότητας. 3ος – 4ος αι. μ.Χ., Αρχαιολογικό Μουσείο Ρόδου © ΥΠΠΟΑ - ΚΒ΄ ΕΠΚΑ (Φωτογράφος Γιώργος Κασιώτης)

Μαρμάρινο αγαλμάτιο του Ασκληπιού, του κατ’ εξοχήν θεραπευτή θεού της αρχαιότητας. 3ος – 4ος αι. μ.Χ., Αρχαιολογικό Μουσείο Ρόδου
© ΥΠΠΟΑ – ΚΒ΄ ΕΠΚΑ (Φωτογράφος Γιώργος Κασιώτης)

 

Μαρμάρινο αγαλμάτιο της Υγίειας, κόρης του Ασκληπιού και προστάτιδας της υγείας. 3ος – 4ος αι. μ.Χ., Αρχαιολογικό Μουσείο Ρόδου. © ΥΠΠΟΑ - ΚΒ΄ ΕΠΚΑ (Φωτογράφος Γιώργος Κασιώτης)

Μαρμάρινο αγαλμάτιο της Υγίειας, κόρης του Ασκληπιού και προστάτιδας της υγείας.
3ος – 4ος αι. μ.Χ., Αρχαιολογικό Μουσείο Ρόδου.
© ΥΠΠΟΑ – ΚΒ΄ ΕΠΚΑ (Φωτογράφος Γιώργος Κασιώτης)

 

Ζεύγος πήλινων θερμοφόρων για το δεξί και αριστερό άκρο χέρι. τέλη 1ου αι. π.Χ. – αρχές 2ου αι. μ.Χ., Επαρχιακό Μουσείο Πάφου. © Τμήμα Αρχαιοτήτων Κύπρου (φωτογρ. αρχείο)

Ζεύγος πήλινων θερμοφόρων για το δεξί και αριστερό άκρο χέρι.
τέλη 1ου αι. π.Χ. – αρχές 2ου αι. μ.Χ., Επαρχιακό Μουσείο Πάφου.
© Τμήμα Αρχαιοτήτων Κύπρου (φωτογρ. αρχείο)

 

Χάλκινη σικύα (βεντούζα) από τον τάφο του χειρουργού στην Πάφο. τέλη 2ου – αρχές 3ου αι. μ.Χ., Επαρχιακό Μουσείο Πάφου. © Τμήμα Αρχαιοτήτων Κύπρου (φωτογρ. αρχείο)

Χάλκινη σικύα (βεντούζα) από τον τάφο του χειρουργού στην Πάφο.
τέλη 2ου – αρχές 3ου αι. μ.Χ., Επαρχιακό Μουσείο Πάφου.
© Τμήμα Αρχαιοτήτων Κύπρου (φωτογρ. αρχείο)

 

Μαρμάρινο αναθηματικό ανάγλυφο: Υπό το βλέμμα της Υγιείας, ο Ασκληπιός θεραπεύει την ξαπλωμένη ασθενή κατά τη διάρκεια της εγκοίμησης στο Ασκληπιείο. περ. 400 π.Χ., Αρχαιολογικό Μουσείο Πειραιά. © ΥΠΠΟΑ – ΚΣΤ΄ΕΠΚΑ (φωτογρ. αρχείο)

Μαρμάρινο αναθηματικό ανάγλυφο: Υπό το βλέμμα της Υγιείας, ο Ασκληπιός θεραπεύει την ξαπλωμένη ασθενή κατά τη διάρκεια της εγκοίμησης στο Ασκληπιείο.
περ. 400 π.Χ., Αρχαιολογικό Μουσείο Πειραιά.
© ΥΠΠΟΑ – ΚΣΤ΄ΕΠΚΑ (φωτογρ. αρχείο)

 

Μαρμάρινη προτομή του Ιπποκράτη. Βρέθηκε σε τάφο ιατρού στην Ostia 100-150 μ.Χ., Αρχαιολογικό Μουσείο Ostia © Soprintendenza Speciale per i Beni Archeologici di Roma, Ostia. (φωτογρ. αρχείο)

Μαρμάρινη προτομή του Ιπποκράτη. Βρέθηκε σε τάφο ιατρού στην Ostia
100-150 μ.Χ., Αρχαιολογικό Μουσείο Ostia
© Soprintendenza Speciale per i Beni Archeologici di Roma, Ostia. (φωτογρ. αρχείο)

 

Μαρμάρινο αναθηματικό ανάγλυφο από τη Μήλο με παράσταση ποδιού και ευχαριστήρια επιγραφή του αναθέτη για την ίασή του προς τον Ασκληπιό και την Υγιεία. 150-200 μ.Χ., Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο © The Trustees of the British Museum

Μαρμάρινο αναθηματικό ανάγλυφο από τη Μήλο με παράσταση ποδιού και ευχαριστήρια επιγραφή του αναθέτη για την ίασή του προς τον Ασκληπιό και την Υγιεία.
150-200 μ.Χ., Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο
© The Trustees of the British Museum

 

Πήλινος ερυθρόμορφος αρύβαλλος με παράσταση ιατρού που εκτελεί φλεβοτομή στον βραχίονα του ασθενή. Επώνυμο αγγείο του Ζωγράφου της Κλινικής. 480-470 π.Χ., Παρίσι, Μουσείο Λούβρου © RMN- Grand Palais (Musée du Louvre). Photo Stéphane Maréchalle

Πήλινος ερυθρόμορφος αρύβαλλος με παράσταση ιατρού που εκτελεί φλεβοτομή στον βραχίονα του ασθενή. Επώνυμο αγγείο του Ζωγράφου της Κλινικής.
480-470 π.Χ., Παρίσι, Μουσείο Λούβρου
© RMN- Grand Palais (Musée du Louvre). Photo Stéphane Maréchalle

 

Κρανίο γυναίκας. Στην κάτω γνάθο φέρει χρυσή ορθοδοντική συσκευή, πιθανότατα για διόρθωση προβλημάτων σύγκλισης των οδόντων. 4ος αι. π.Χ., Αρχαιολογικό Μουσείο Φλωρεντίας © Soprintendenza per i Beni Archeologici della Toscana- Firenze. Photo Fernando Guerrini

Κρανίο γυναίκας. Στην κάτω γνάθο φέρει χρυσή ορθοδοντική συσκευή, πιθανότατα για διόρθωση προβλημάτων σύγκλισης των οδόντων.
4ος αι. π.Χ., Αρχαιολογικό Μουσείο Φλωρεντίας
© Soprintendenza per i Beni Archeologici della Toscana- Firenze. Photo Fernando Guerrini

 

Χάλκινη κυλινδρική εργαλειοθήκη που περιείχε έξι μήλες. Βρέθηκε στην Πάφο, στον τάφο του χειρουργού. Τέλη 2ου – αρχές 3ου αι. μ.Χ., Επαρχιακό Μουσείο Πάφου © Τμήμα Αρχαιοτήτων Κύπρου (φωτογρ. αρχείο)

Χάλκινη κυλινδρική εργαλειοθήκη που περιείχε έξι μήλες. Βρέθηκε στην Πάφο, στον τάφο του χειρουργού.
Τέλη 2ου – αρχές 3ου αι. μ.Χ., Επαρχιακό Μουσείο Πάφου
© Τμήμα Αρχαιοτήτων Κύπρου (φωτογρ. αρχείο)

 

Πήλινο θραύσμα με γραπτή επιγραφή «υποκισθίδος χυλός». Πρόκειται για ετικέτα σε δοχείο που περιείχε την αναγραφόμενη φυτική φαρμακευτική ουσία, η οποία χρησιμοποιείτο για την αιμόσταση αλλά και σε προβλήματα του πεπτικού συστήματος. 2ος – 4ος αι. μ.Χ. Επαρχιακό Μουσείο Πάφου © Τμήμα Αρχαιοτήτων Κύπρου (φωτογρ. αρχείο)

Πήλινο θραύσμα με γραπτή επιγραφή «υποκισθίδος χυλός». Πρόκειται για ετικέτα σε δοχείο που περιείχε την αναγραφόμενη φυτική φαρμακευτική ουσία, η οποία χρησιμοποιείτο για την αιμόσταση αλλά και σε προβλήματα του πεπτικού συστήματος.
2ος – 4ος αι. μ.Χ. Επαρχιακό Μουσείο Πάφου
© Τμήμα Αρχαιοτήτων Κύπρου (φωτογρ. αρχείο)

 

Μαρμάρινο άγαλμα της θεάς Υγιείας 3ος αι. μ.Χ., Αρχαιολογικό Μουσείο Κω © Αρχαιολογικό Μουσείο Κω, ΚΒ’ ΕΠΚΑ (φωτογράφος Γιώργος Κασιώτης)

Μαρμάρινο άγαλμα της θεάς Υγιείας
3ος αι. μ.Χ., Αρχαιολογικό Μουσείο Κω
© Αρχαιολογικό Μουσείο Κω, ΚΒ’ ΕΠΚΑ (φωτογράφος Γιώργος Κασιώτης)

 

Μαρμάρινο άγαλμα του θεού Ασκληπιού από την αυτοκρατορική έπαυλη στο Anzio Περίοδος Αδριανού (117-138 μ.Χ.), Ρώμη, Μουσεία Καπιτωλίου © Roma, Musei Capitolini (φωτογρ. αρχείο)

Μαρμάρινο άγαλμα του θεού Ασκληπιού από την αυτοκρατορική έπαυλη στο Anzio
Περίοδος Αδριανού (117-138 μ.Χ.), Ρώμη, Μουσεία Καπιτωλίου
© Roma, Musei Capitolini (φωτογρ. αρχείο)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες:
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top