Fractal
Home / Σαν σήμερα / 29 Μαΐου – Ιάννης Ξενάκης
28/05/2017, 12:22 μμ

29 Μαΐου – Ιάννης Ξενάκης

Eπιμέλεια: Δήμητρα Ντζαδήμα

 

 

Ο Ιάννης Ξενάκης, γεννημένος σαν σήμερα το 1922, ήταν ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες συνθέτες και αρχιτέκτονες του 20ού αιώνα, διεθνώς γνωστός ως Iannis Xenakis. Οι πρωτοποριακές συνθετικές μέθοδοι που ανέπτυξε συσχέτιζαν τη μουσική και την αρχιτεκτονική με τα μαθηματικά και τη φυσική, μέσω της χρήσης μοντέλων από τη θεωρία των συνόλων, τη θεωρία των πιθανοτήτων, τη θερμοδυναμική, τη Χρυσή Τομή, την ακολουθία Φιμπονάτσι κ.ά. Παράλληλα, οι φιλοσοφικές του ιδέες για τη μουσική έθεσαν καίρια το αίτημα για ενότητα φιλοσοφίας, επιστήμης και τέχνης, συμβάλλοντας στο γενικότερο προβληματισμό για την κρίση της σύγχρονης ευρωπαϊκής μουσικής των δεκαετιών του 1950 και 1960.

 

Στη γαλλική πρωτεύουσα ο Ξενάκης συνεργάστηκε με τον αρχιτέκτονα Λε Κορμπιζιέ και παράλληλα αναζητούσε τον κατάλληλο δάσκαλο για να συνεχίσει τα μαθήματα σύνθεσης. Τελικά, ύστερα από περιπέτειες και συγκρούσεις, βρήκε διέξοδο στο πρόσωπο του Ολιβιέ Μεσιάν, ο οποίος τον συμβούλευσε: «Είσαι σχεδόν 30 ετών, έχεις την τύχη να είσαι Ελληνας, αρχιτέκτονας και με γνώσεις εφαρμοσμένων μαθηματικών. Εκμεταλλεύσου τα αυτά. Χρησιμοποίησέ τα στη μουσική σου»

Ο όρος «στοχαστικός» γοήτευσε τον Ξενάκη λόγω της διττής σημασίας του, φιλοσοφικής και μαθηματικής. Από φιλοσοφική άποψη συνδέεται με τον φιλοσοφικό «στοχασμό», ενώ στα μαθηματικά συνδέεται με την θεωρία των πιθανοτήτων και τη συμπεριφορά φαινομένων «μεγάλων αριθμών». Η θεωρία των «μεγάλων αριθμών», όπως αναπτύχθηκε από μεταγενέστερους επιστήμονες, εξηγεί – με απλά λόγια – ότι όσο πιο πολλά είναι κάποια φαινόμενα, τόσο περισσότερο τείνουν σε κάποιο συγκεκριμένο στόχο. Με αυτό το σκεπτικό, ο Ξενάκης κατευθύνθηκε σε μία «τυποποίηση» της μουσικής, με τη μαθηματική έννοια του όρου, εισάγοντας τον όρο «στοχαστική μουσική».

Με τον όρο αυτό εννοούσε σε γενικές γραμμές τη μεταφορά στη μουσική των μαθηματικών θεωριών που σχετίζονται με τους νόμους των πιθανοτήτων, αλλά και άλλων μαθηματικών «νόμων» που περιγράφουν μαζικά φαινόμενα. Έτσι το ηχητικό υλικό διαμορφώνεται με στατικούς μέσους όρους «προς ένα στόχο» και εισάγεται το τυχαίο στη μουσική,με βάση τη θεωρία των πιθανοτήτων και τους νόμους της στατιστικής.

Παρ΄ ότι ο δρόμος στον οποίο βάδισε δεν ήταν χωρίς δυσκολίες, από τη δεκαετία του ΄60 και μετά η φήμη του άρχισε να εξαπλώνεται με γοργούς ρυθμούς σε όλον τον κόσμο. Δεν θα ήταν υπερβολή αν πει κανείς ότι το όνομά του έγινε ταυτόσημο της σύγχρονης μουσικής. Αφησε την τελευταία του πνοή τα ξημερώματα της 4ης Φεβρουαρίου 2001, σε ηλικία 78 ετών, έχοντας προηγουμένως αντιμετωπίσει μακροχρόνια προβλήματα υγείας.

‘Εχει πει:


– Δεν υπάρχει, δεν θα υπάρξει ελεύθερη κοινωνία.

– Οι Έλληνες καλλιτέχνες πρέπει να δουλέψουν πρωτοποριακά. Να δημιουργήσουν έργα παγκόσμιας σημασίας. Μονάχα έτσι μπορούν να σταθούν. Χρειάζονται κότσια και δύναμη.

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες:
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top