Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Η ζωή εν ύπνω
11/12/2018, 10:55 μμ

Η ζωή εν ύπνω

Γράφει η Ασημίνα Ξηρογιάννη //

 

«Φώτα Ομίχλης», Απόστολος Αν. Τάσσης , εκδ. Γαβριηλίδης, σελ. 352

 

Συνήθως όταν πιάνεις στα χέρια σου ένα πεζογράφημα, και αφού έχεις διαβάσει κάμποσες σελίδες, αρχίζεις να υποψιάζεσαι κάποια πράγματα για τη συνέχεια της ιστορίας. Το ίδιο το κείμενο, εμμέσως κυρίως, σε κατευθύνει προς ένα σημείο, μια διαπίστωση, μια αποκάλυψη, μια ανατροπή. Οι υπαινιγμοί, οι αφαιρέσεις, τα ευφάνταστα και παράξενα σενάρια είναι θελκτικά κυρίως όταν στοχεύουν κάπου. Εδώ διαβάζεις και νιώθεις ότι ο δρόμος είναι μακρύς και όντως είναι. Όμως κάπου οδηγεί εν τέλει και αυτό είναι θετικό για κάποιον πρωτοεμφανιζόμενο συγγραφέα.

Τα «φώτα ομίχλης» είναι το πρώτο βιβλίο του Απόστολου Τάσση και από την πρώτη κιόλας σελίδα σε βάζει σε ένα κόσμο ξεχωριστό, σε παιδεύει κυριολεκτικά με τις ανορθοδοξίες και τα όνειρα, σε κάνει μοιραία να ταλαντεύεσαι μαγικά ανάμεσα στο πραγματικό και το φανταστικό, αυτό που φαίνεται αλλά δεν είναι, αυτό που είναι, αλλά δεν φαίνεται, παίζοντας με την «άλλη» διάσταση των πραγμάτων, με τόλμη και πείσμα. O αναγνώστης έχει την ευκαιρία να βουτήξει σε βαθιά νερά και να νιώσει περίεργα, να κάνει ποικίλες και αλλόκοτες συνδέσεις.

Τελικά υπάρχει αλήθεια; Τα όνειρα μπορούν να αποτελούν μια άλλη όψη της αλήθειας; Ή μήπως αυτές οι δυο έννοιες (όνειρο-αλήθεια) συγκρούονται παντελώς; Μήπως ο άνθρωπος με όχημα τα όνειρα δίνει ερμηνείες στη ζωή ή δημιουργεί μια πραγματικότητα που λειτουργεί με δικούς της κώδικες και νόμους που κοντράρονται με τους ήδη υπάρχοντες; Και ο άνθρωπος που τοποθετείται μέσα σε όλα αυτά; Ορίζει τη μοίρα του; Πάντως ο Σαίξπηρ στην Τρικυμία γράφει πως είμαστε πλασμένοι από την υφή του ονείρου.

Τα όνειρα του βιβλίου φαίνεται να είναι τόσο ισχυρά που κυριαρχούν στην συνείδηση, που εδραιώνουν διαθέσεις, που εξυφαίνουν ιστούς συναισθηματικούς, που ορίζουν τη μοίρα. Αυτά δίνουν το καθένα το δικό του στίγμα και διάσταση, δημιουργεί το καθένα το δικό του κλίμα, τη δική του ατμόσφαιρα κινώντας κάθε φορά ένα μοχλό που ενεργοποιεί τη φαντασία και κεντρίζει τη νόηση του απαιτητικού αναγνώστη. Τα όνειρα διαβάζουν το μέλλον; Τι γίνεται αν είναι περισσότερο πικρά παρά γλυκά και τι αν αποκτήσουν την ταυτότητα της ενόρασης ή του εφιάλτη.

Πέντε όνειρα, πέντε ιστορίες, και κάπου στη μέση του βιβλίου αναρωτιέσαι απλά «πού το πάει».

Είσαι σχεδόν βέβαιος ότι οι ιστορίες δεν σχετίζονται! Όμως, προς τι η τέχνη της συνύπαρξης ετερόκλητων ιστοριών, άραγε; Όλα φαντάζουν εντέχνως ακατάληπτα ενώ ένα μυστήριο τρόπον τινά κατακλύζει τις συνειδήσεις μας. Ένα διαρκές ερωτηματικό για την έκβαση. Μια βιασύνη, μια αγωνία να μάθεις τη λύση, το τέλος.

Είναι ενδιαφέρον να εξετάσει κανείς το ρόλο των ονείρων στη ζωή του αφηγητή. Τον φόβισαν, τον εξημέρωσαν, του έδειξαν το μέλλον, τον προβλημάτισαν, τον δίδαξαν ή όλα αυτά μαζί;

Στην αρχή του βιβλίου, στη σελ.13 διαβάζουμε: «Τα όνειρά μου μετεξελίσσονταν. Επιχειρούσαν να διεισδύσουν στον σκληρό πυρήνα της ζωής μου και να τον διαμορφώσουν. Ταξίδευαν από τον κόσμο της φαντασίας στο χώρο του επιστητού. Ενοποιούσαν τους δύο χώρους. Πλέον θα μπορούσα να κινούμαι ανάμεσά τους χωρίς διαβατήριο χωρίς εισιτήριο και χωρίς να χρειάζεται να κλείνω τα μάτια.»

Τελικά το ανατρεπτικό φινάλε εξηγεί και ξεκαθαρίζει το τοπίο. Ακόμα και ο αφηγητής στην ουσία δεν ήταν αυτός που ήταν ή που νομίζαμε. Δανείστηκε την φωνή, συνέβαλε με τον δικό του τρόπο.

 

Απόστολος Αν. Τάσσης

 

Επιτρέψτε μου να μιλήσω λίγο προσωπικά. Έχω ακούσει ανθρώπους να μιλούν για τα όνειρά τους και να αναλύουν, να περιγράφουν, να θυμούνται, να ερμηνεύουν. Πέρα από έναν εφιάλτη που με βασάνιζε για τρία συνεχή χρόνια, τα γυμνασιακά μου, δεν υπάρχει κάποιο όνειρο που να θυμάμαι. Που να μπορώ να μιλήσω για αυτό. Δεν βλέπω όνειρα; Ή βλέπω και τα απωθώ για κάποιο λόγο ή με κάποιο τρόπο;

Πάντως, ναι, όπως λέει και ο συγγραφέας «είναι δύσκολο να μιλάς για όνειρα σε ανθρώπους που δεν ονειρεύονται» στον ύπνο τους συμπληρώνω εγώ .

Πάντως τούτο το πολυσέλιδο βιβλίο κάνει πρωταγωνιστές τα όνειρα μπαίνοντας στα άδυτα της ψυχής του ήρωα με έναν τρόπο κάπως κινηματογραφικό και υπερρεαλιστικό στα σημεία.

Ξετυλίγονται νήματα, ξεδιπλώνονται ερωτικές και άλλες ιστορίες, μπλέκονται χαρακτήρες, φωνές, τόποι, χρονικές περίοδοι, χρονικές βαθμίδες, ψυχαναλυτικές θεωρίες, υποβάλλονται συναισθήματα. Από την Πρέβεζα στην Αυστραλία, από το αντάρτικο στη Γαλλία. Από το Βοναπάρτη στο έγκλημα και τα κρυμμένα ένστικτα. Ακόμα δεν λείπει και η ημερολογιακή καταγραφή των γεγονότων στο τέταρτο όνειρο, ένα από τα πιο εκφραστικά κομμάτια του βιβλίου.

Δυνατό επίσης είναι και το όνειρο που αναφέρεται -μεταξύ άλλων-στα χρόνια του εμφυλίου και προβάλλει μια ιστορία αγάπης που πεθαίνει άδικα, δίνοντας την δυνατότητα να περιγραφούν τα ήθη, οι αντιλήψεις και οι προκαταλήψεις μιας συγκεκριμένης εποχής. Αλλά και όσα εξιστορούνται εδώ είναι κομβικά σημεία και βασικά στοιχεία της ιστορίας απώλειας και βίαιου αποχωρισμού που αποτελεί και το κεντρικό θέμα του βιβλίου. Θα μπορούσε αυτήν την ιστορία να την διηγηθεί απλά, αρχίζοντας από την αρχή και φτάνοντας στο τέλος, μπορεί να του έπαιρνε μερικές μόνο σελίδες. Θα ήταν ένα χρονικό βασισμένο σε όσα συνέβησαν στον ελληνικό εμφύλιο, μια εμπειρία δυσάρεστη αλλά πραγματική, βγαλμένη από τα σπλάχνα της ελληνικής μας ιστορίας.

Όμως, επέλεξε να την διηγηθεί με έναν τρόπο τέτοιο που να μην είναι τίποτα εύκολο μέχρι τις τελευταίες σελίδες όπου γίνονται οι αποκαλύψεις και μας δίνει την λύση. Όλα ήταν δύσκολα για τον αναγνώστη και σκοτεινά. Θολά και μυστηριώδη. Και ευτυχώς!

 

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top