Fractal

Θεραπευτική λογοτεχνία

Γράφει η Εύα Στάμου //

 

Φάμπιο Στάσι «Η χαμένη αναγνώστρια», Μετάφραση: Δήμητρα Δότση, εκδ. Ίκαρος, σελ. 272

 

Θα μπορούσε η συστηματική, μεθοδική ανάγνωση βιβλίων να λειτουργήσει ως μια μορφή ψυχοθεραπείας που σταδιακά βελτιώνει τις σχέσεις μας, βοηθά στην καλύτερη κατανόηση του παρελθόντος και στη λήψη ορθών αποφάσεων;

Αυτά είναι μερικά από τα ερωτήματα που καλείται να διερευνήσει ο κεντρικός ήρωας του Φάμπιο Στάσι, σ’ ένα μυθιστόρημα που συνδυάζει με δεξιοτεχνία την αγάπη για την καλή λογοτεχνία με μια πρωτότυπη και καλοστημένη ιστορία μυστηρίου.

Τα βιβλία γίνονται η εργαλειοθήκη του πρωταγωνιστή τής ιστορίας, Βίντσε Κόρσο, ο οποίος εργάζεται ως Σύμβουλος βιβλιοθεραπείας και προτείνει στις ‘ασθενείς’ του λογοτεχνικές θεραπείες προκειμένου να επανερμηνεύσουν το παρελθόν τους και να προετοιμαστούν για όσα τους επιφυλάσσει το μέλλον. Η συμπτωματολογία που αναγνωρίζει και επιχειρεί να θεραπεύσει ο Κόρσο δεν συναντάται στα εγχειρίδια ψυχολογίας, αλλά στα αναγνώσματα κλασικής λογοτεχνίας που καταναλώνει με πάθος — στις πράξεις, τις εμπειρίες, τα δεινά, τους έρωτες μεγάλων λογοτεχνικών ηρώων.

Ο συγγραφέας κατασκευάζει έναν θεραπευτή κόντρα στα στερεότυπα. Τρωτός, ανασφαλής, απλός και ανοιχτός στο συναισθηματικό ρίσκο, ο Κόρσο δοκιμάζει τα όρια της λογοτεχνίας και της πραγματικότητας, επιχειρεί να συμβουλεύσει τις πελάτισσές του, χωρίς έπαρση και διδακτισμό, έτοιμος να παραδεχθεί τα λάθη και τις αδυναμίες του, πρόθυμος να μάθει από τις εμπειρίες τους — θεραπευτής και ταυτόχρονα θεραπευόμενος. Σε κάποια σημεία του βιβλίου μάλιστα ο Κόρσο αυτοσαρκάζεται και αμφισβητεί την εγκυρότητα της μεθόδου που έχει υιοθετήσει, δηλώνοντας μάλιστα ότι πάσχει από «λογοτεχνίτιδα», με αποτέλεσμα να τα βλέπει και να τα εξηγεί όλα μέσα από το πρίσμα της πεζογραφίας.

Το μυθιστόρημα του Στάσι αποτελεί έναν ύμνο στην αξία της καλής, σύγχρονης και κλασικής,  λογοτεχνίας. Η ψυχική μας υγεία, η πνευματική μας διαύγεια, η μορφή που παίρνει εν τέλει η ίδια μας η ζωή, σύμφωνα με τον πρωταγωνιστή τού βιβλίου, μπορεί να επηρεαστούν άμεσα από την εις βάθος μελέτη και κατανόηση των λογοτεχνικών αριστουργημάτων που μας προτείνει.

Δεν πιστεύω ότι στην πραγματικότητα η ανάγνωση σημαντικών λογοτεχνικών έργων λειτουργεί με τον άμεσα ιαματικό τρόπο που περιγράφει κατ’ επανάληψη ο πρωταγωνιστής τής ιστορίας, ωστόσο κάθε έμπειρος αναγνώστης γνωρίζει πως η καλή λογοτεχνία έχει επηρεάσει την διαμόρφωση της σκέψης και της προσωπικότητάς του με ποικίλους τρόπους, όχι πάντα εύκολα ανιχνεύσιμους.

Όσοι αγαπάμε την λογοτεχνία, πρώτα από όλα, διαβάζουμε για την αναγνωστική απόλαυση, τα υπόλοιπα έρχονται ως φυσική συνέπεια της ανάγνωσης καλών κειμένων και δεν αποτελούν αυτοσκοπό. Διαβάζοντας καλά βιβλία κλασικής και σύγχρονης λογοτεχνίας έχουμε την ευκαιρία να γνωρίσουμε χαρακτήρες που δεν έχουν τίποτα κοινό με εμάς από άποψη φυλής, φύλου, ηλικίας, επαγγέλματος, εθνικότητας, σεξουαλικής ταυτότητας, και τρόπου ζωής. Μαθαίνοντας την ιστορία τους παρακολουθούμε πώς βιώνουν,  με  τον δικό τους, μοναδικό τρόπο, καταστάσεις οικείες στους περισσότερους από εμάς, όπως η ασθένεια, η μετανάστευση, ο έρωτας, η μοναξιά, η μητρότητα, το πένθος, η κάθε είδους απώλεια.

 

Fabio Stassi

 

Καλλιεργούμε την ενσυναίσθησή μας και ταυτόχρονα αντιλαμβανόμαστε πώς το κάθε ζήτημα μπορεί να ιδωθεί από διαφορετικές οπτικές και να προσεγγιστεί με περισσότερες από μία μεθόδους. Κατανοώντας την πολυσημία της ανθρώπινης εμπειρίας, ο μεθοδικός αναγνώστης όχι μόνο μαθαίνει  καλύτερα τον ίδιο του τον εαυτό, μα διαμορφώνει και μια πιο διαυγή αντίληψη για το τι σημαίνει εαυτός.

Δεν είμαι σίγουρη αν η αφοσίωση στην συστηματική ανάγνωση καλών λογοτεχνικών κειμένων μπορεί να μας βοηθήσει κάποια στιγμή να λύσουμε κι εμείς μία ή περισσότερες υποθέσεις μυστήριου, όπως ο πρωταγωνιστής του μυθιστορήματος του Στάσι, σίγουρα όμως θα συμβάλλει στο να κατανοήσουμε καλύτερα την ανθρώπινη εμπειρία.

Η ανάγκη των ανθρώπων να επικοινωνούν τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους μέσω της συγγραφής και της ανάγνωσης ιστοριών είναι πηγαία, ίσως επειδή όπως λέει σε κάποιο σημείο του βιβλίου μία από τις ηρωίδες του, η Ιζαμπέλα: «Όλοι ψάχνουμε έναν αναγνώστη για τις ιστορίες που σκαρώνουμε.»

Το παράρτημα με τις συμβουλές ανάγνωσης  του  Βίντσε Κόρσο και το υπέροχο εξώφυλλο που σχεδίασε ο Χρήστος Κούρτογλου είναι δύο ακόμα λόγοι για να έχουμε στη βιβλιοθήκη μας το μυθιστόρημα του Φάμπιο Στάσι που διαβάζεται κυριολεκτικά απνευστί.

 

 

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top