Fractal

Με την ψύχραιμη ματιά τής επιστημονικής γνώσης

Από τον Άγγελο Πετρουλάκη //

 

Άγγελος Συρίγος – Ευάνθης Χατζηβασιλείου: «Η συμφωνία των Πρεσπών και το Μακεδονικό» Εκδόσεις Πατάκη

 

Οι συγγραφείς είναι γνωστοί τόσο για την επιστημονική τους κατάρτιση, όσο και για τις γόνιμες παρεμβάσεις τους στα όσα απασχολούν την ελληνική κοινωνία  σε σχέση όχι μόνο με την εξωτερική πολιτική, αλλά και την Παιδεία, και την ταυτότητα του νεοέλληνα.

Ο Άγγελος Συρίγος είναι αναπληρωτής καθηγητής Διεθνούς Δικαίου και Εξωτερικής Πολιτικής τού Παντείου Πανεπιστημίου, και ο Κλεάνθης Χατζηβασιλείου είναι καθηγητής Ιστορίας τού Μεταπολεμικού Κόσμου τού Πανεπιστημίου Αθηνών.

Οι συγγραφείς εξετάζουν και αναλύουν τη Συμφωνία των Πρεσπών, ανατέμνοντάς την επιστημονικά άρθρο-άρθρο, και αποδεικνύοντας, με επιχειρήματα, τις αστοχίες και τα λάθη, τα οποία ενδεχομένως θα προκαλέσουν σοβαρά προβλήματα στην ελληνική πλευρά. Άλλωστε, μόλις πρόσφατα, ένα ρεπορτάζ τού παγκοσμίως γνωστού BBC προκάλεσε άλλη μια τρικυμία στην εφησυχασμένη ελληνική κοινότητα.

Αλλά η διεκδίκηση του επιθετικού προσδιορισμού «Μακεδονικός» και «Μακεδονική» για τις ιδιωτικές οντότητες, καθώς και για τα εμπορικά σήματα και τις ονομασίες των προϊόντων τους, ήρθε και με τον πλέον επίσημο τρόπο από πλευράς των Σκοπίων, με την πρόσφατη ρηματική διακοίνωση που έστειλαν οι γείτονες στον ΟΗΕ.

Αυτά και άλλα πολλά έχουν ήδη προβλέψει και επισημάνει οι δυο επιστήμονες στο βιβλίο τους, τονίζοντας πως «…με τη Συμφωνία των Πρεσπών η Ελλάδα κινείται στο πλαίσιο της πολιτικής που είχε εξαγγείλει η Κομμουνιστική Διεθνής το 1934: αναγνώριση ενός ‘‘μακεδονικού έθνους’’ και νομική δυνατότητα διεκδικήσεως δικαιωμάτων ‘‘για τις μακεδονικές μειονότητες’’ στα γειτονικά κράτη και δη στην Ελλάδα».

Στόχος των συγγραφέων είναι, το βιβλίο τους «να προσφέρει στον αναγνώστη μια συνολική και ολοκληρωμένη περιγραφή των προβλέψεων της Συμφωνίας των Πρεσπών της 17ης Ιουνίου 2018, των ζητημάτων που ανακύπτουν, καθώς και μια αποτίμηση της επιρροής της στην πορεία του Μακεδονικού ζητήματος».

Το βιβλίο είναι δομημένο σε δέκα πέντε ενότητες («Σημεία»), που απαντούν σε όλα τα ερωτηματικά που γεννά η Συμφωνία των Πρεσπών. Ξεκινά με την «Υψηλή στρατηγική» και τους στόχους «της Ελλάδας στο Μακεδονικό, 1870-2018». Ψύχραιμα και με ιδιαίτερη νηφαλιότητα, οι συγγραφείς, αποφαίνονται: «Η Συμφωνία αυτή, στην ιστορία της ελληνικής πολιτικής συνεπάγεται την εγκατάλειψη μιας θεμελιώδους ελληνικής εθνικής στρατηγικής 150 ετών (από το 1870), και όχι 27 ετών (από το 1991), οπότε ανακήρυξε την ανεξαρτησία της η ΠΓΔΜ. Η Ελλάδα του 1900 πριν από τον Μακεδονικό Αγώνα, ήταν συντριπτικά ηττημένη σε έναν πόλεμο με την Οθωμανική Αυτοκρατορία (1897), ήταν χρεοκοπημένη (1893 και 1898), βρισκόταν υπό τον Διεθνή Οικονομικό Έλεγχο, αντιμετώπιζε μια ολόκληρη Οθωμανική Αυτοκρατορία, και τα σύνορά της ήταν στη Λάρισα (στην περίφημη Μελούνα), αλλά δεν αποδέχθηκε τη μονοπώληση της μακεδονικής ταυτότητας από άλλον. Κάτι που αποδέχθηκε η Ελλάδα του 2018, μέλος του ΝΑΤΟ και τη Ευρωπαϊκής Ενώσεως, αντιμετωπίζοντας ένα κράτος που έχει 5 φορές μικρότερη έκταση και πληθυσμό από την ίδια, και 15 φορές μικρότερο ΑΕΠ από το δικό της».

Το 2ο Σημείο προχωρά στα «θέματα ελληνικού ενδιαφέροντος στο Μακεδονικό σήμερα». Στη συνέχεια (3ο Σημείο) αναφέρεται στο «τι προβλέπει η Συμφωνία», αναλύοντας (4ο Σημείο) τις έννοιες «κράτος, εθνότητα και τις ονομασίες τους». Το 5ο Σημείο κάνει αναφορά στη σύνθετη ονομασία, ενώ στη συνέχεια (6ο Σημείο) οι συγγραφείς αναλύουν τη «χρήση του όρου nationality (εθνικότητα/υπηκοότητα). Στο 7ο Σημείο εξετάζεται «το δικαίωμα αυτοπροσδιορισμού», ενώ στο 8ο Σημείο «το ζήτημα της γλώσσας», όπως αυτό προκύπτει από τη Συμφωνία των Πρεσπών. Συμπερασματικά, «η Συμφωνία των Πρεσπών επιτρέπει τη μονοπώληση της μακεδονικής ταυτότητας από την πλευρά της ΠΓΔΜ/Βόρειας Μακεδονίας, κάτι που δεν θα γινόταν εάν ο λαός της γειτονικής χώρας είχε οριστεί στη Συμφωνία ως βορειομακεδονικός, όπως υπαγορεύει η παγκόσμια πρακτική και η λογική σε αυτές τις περιπτώσεις».

Το ιδιαίτερα ευαίσθητο θέμα της «μακεδονικής μειονότητας» στην Ελλάδα σε σχέση με τη Συμφωνία εξετάζεται στο 9ο Σημείο, ενώ το 10ο Σημείο αναφέρεται στη «Συμφωνία των Πρεσπών και το ΝΑΤΟ».

Το 11ο Σημείο είναι αυτό που αναλύει το τι είχε συμβεί κατά το παρελθόν σε σχέση με τις θέσεις του ζητήματος του ονόματος στον ΟΗΕ και στη διαδικασία αναγνώρισης από τη διεθνή κοινότητα. Ακολούθως, οι συγγραφείς, αναλύουν τις συνθήκες που διαμορφώθηκαν κατά τη διενέργεια του δημοψηφίσματος στα Σκόπια (12ο Σημείο), ερμηνεύοντας εύστοχα την τεράστια αποχή των Σκοπιανών.

 

Ευάνθης Χατζηβασιλείου

 

Βήμα με βήμα οι δυο Καθηγητές εξετάζουν όλες τις πτυχές τού ζητήματος, ακόμα και τις συνταγματικές τροποποιήσεις στη γείτονα (13ο Σημείο), τις οποίες απερίφραστα χαρακτηρίζουν ως προσχηματικές. Στο πολυσυζητημένο ερώτημα αν μπορεί να ακυρωθεί, καταγγελθεί ή λυθεί η Συμφωνία των Πρεσπών, απαντούν με το 14ο Σημείο, ενώ, τέλος, στο 15ο Σημείο εξηγούν στο «τι θα γίνει εάν δεν κυρώσουμε τη Συμφωνία ή εάν ζητήσουμε τη λήξη λόγω ουσιώδους παραβιάσεως».

Τέλος, το βιβλίο, περιλαμβάνει παράρτημα με αυτούσιο το κείμενο της Συμφωνίας.

 

Άγγελος Συρίγος

 

Οι καθηγητές Συρίγος και Χατζηβασιλείου τονίζουν ότι τα ζητήματα ελληνικού ενδιαφέροντος στο Μακεδονικό σήμερα είναι δύο: «αφ’ ενός οι βαλκανικές ισορροπίες και η ασφάλεια, αφ’ ετέρου η ανάγκη να διασφαλιστεί το ανθρώπινο δικαίωμα του αυτοπροσδιορισμού –η ταυτότητα, εθνική και τοπική- των Ελλήνων Μακεδόνων».

Οι συγγραφείς είναι κατηγορηματικοί: «Η μονοπώληση του μακεδονικού ονόματος συνεπάγεται διεκδίκηση του μακεδονικού χώρου στο σύνολό του συμπεριλαμβανομένου του ελληνικού τμήματος». Τονίζουν δε πως «Είναι λάθος να παραμένουμε με έναν τρόπο στατικό, σε μια σύγκριση των ΑΕΠ ή των στρατιωτικών δυνάμεων της Ελλάδας και ΠΓΔΜ για να συμπεράνουμε ότι δεν υφίσταται (και δεν θα εγερθεί και στο μέλλον) θέμα για τη χώρα μας. Δεν δουλεύουν έτσι τα πράγματα στα Βαλκάνια», γράφουν και επισημαίνουν, υπενθυμίζοντάς μας, πως «το 1999, οι Αλβανοί του Κοσόβου απελευθερώθηκαν από τη σερβική κυριαρχία, αλλά αυτό δεν έγινε επειδή νίκησαν οι Κοσοβάροι Αλβανοί τον σερβικό στρατό. Άλλοι νίκησαν τη Σερβία για λογαριασμό των Κοσοβάρων Αλβανών. Το 1916 και το 1941, η Βουλγαρία κατέλαβε περιοχές της Ελλάδας (και της τότε Σερβίας), αλλά ούτε στη μία, ούτε στην άλλη περίπτωση δεν διέθετε η Βουλγαρία την ισχύ να νικήσει την Ελλάδα (και τη Σερβία) και να κατακτήσει αυτά τα εδάφη. Τα κατέκτησε επειδή ο σύμμαχός της, η Γερμανία, είχε την ισχύ που επέτρεψε στη Βουλγαρία να τα κατακτήσει». Και αντιστρόφως: «Η Ελλάδα απελευθέρωσε τα εδάφη το 1918 και 1944 ως μέλος του νικητήριου συνασπισμού σε δύο παγκόσμιους πολέμους, δηλαδή χάρη στις συμμαχίες της. Το 1878, συγκροτήθηκε το βουλγαρικό κράτος όχι επειδή η βουλγαρική εθνική επανάσταση είχε νικήσει τον οθωμανικό στρατό, αλλά επειδή το είχε κάνει η Ρωσία στον ρωσοτουρκικό πόλεμο του 1877-78. Η ίδια η Ελλάδα έγινε ανεξάρτητο κράτος το 1830 χάρη όχι μόνο στην ελληνική επανάσταση, αλλά και στη ναυμαχία του Ναυαρίνου και στον ρωσοτουρκικό πόλεμο του 1828-29».

Το βιβλίο των Συρίγου και Χατζηβασιλείου είναι ό,τι πιο έγκυρο έχει γραφεί για τη Συμφωνία των Πρεσπών και το Μακεδονικό, ιδιαίτερα χρήσιμο ακόμα και στον πλέον απλό αναγνώστη.

 

 

Ετικέτες:
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top