Ο Ξένος ως δαίμων και διδάσκαλος
Γράφει η Ελένη Λιντζαροπούλου // *
«Η σημασία του Ξένου» της Ελένης Λαδιά, εκδ. Αρμός, σελ. 64
Κυκλοφόρησε μόλις από τις Εκδόσεις Αρμός ένα εξαίρετο δοκίμιο της σπουδαίας μας πεζογράφου Ελένης Λαδιά το οποίο αναφέρεται στην έννοια του ξένου και πως αυτή ποικίλει και διαμορφώνεται μέσα στον χρόνο.
Από την Ομηρική εποχή έως τους Φιλοσόφους, από τον Καβάφη έως την σύγχρονη ποίηση και από την Χριστιανική αντίληψη για τον ξένο ως την ταύτισή του με τον ίδιο τον Χριστό, η πολυβραβευμένη συγγραφέας η οποία μας έχει πλουτίσει όχι μόνο με σπουδαία λογοτεχνικά έργα αλλά και με αρχαιογνωστικά μελετήματα και σημαντικά δοκίμια, έρχεται να εξετάσει ένα τόσο επίκαιρο αλλά και αιώνιο ζήτημα όπως αυτό, όχι μόνο με την θερμή ματιά του παρόντος αλλά και με την διεισδυτική θεώρηση του μελετητή και την αγωνία του πνευματικού ανθρώπου που δεν διστάζει να καταθέσει την άποψη και τους προβληματισμούς του.
Ξεκινώντας από τα Ομηρικά χρόνια η Λαδιά μας εισάγει στο ζήτημα παρουσιάζοντας με συστηματικό τρόπο πρώτα τις απόψεις του Πλάτωνα τόσο για την φιλοξενία όσο και για τους νόμους που πρέπει να καθορίζουν την παρουσία των ξένων στην πόλη ώστε να μην παραβιάζονται οι κανόνες ζωής και τα ήθη της. Ο ξένος σε αυτήν την περίπτωση είναι αλλοδαπός ή μετανάστης. Κατόπιν η συγγραφέας ερευνά τα σημεία που η αρχαία ελληνική γραμματεία αναφέρεται στο θέμα, διαπιστώνοντας ότι, παρά τα όσα νομίζουμε, ο ξένος στον αρχαιοελληνικό κόσμο είναι Έλληνας από άλλη πόλη, η φιλοξενία δηλαδή στηρίζεται «στό ὅμαιμον, τό ὁμόγλωσον καί τό ὁμόθρησκον». Γι αυτόν τον ξένο υπάρχει ο Ξένιος Ζευς και γι αυτόν η προστασία από την Αθηνά Ξενία και τους Διόσκουρους.
Την κοινή αντίληψη περί ενανθρωπήσεως του Θεού ως Ξένου στον Χριστιανικό κόσμο όπως και των θεών της Ομηρικής εποχής, επισημαίνει η Ελένη Λαδιά ως στοιχείο αξιοπρόσεκτο. Ο Θεός έχει δυνατότητα, κατά την Ομηρική αντίληψη, να πάρει μορφή ανθρώπου. Μάλιστα πολλές φορές «έρχεται ως ξένος ο Θεός για να δοκιμάσει την καλοσύνη ή την πίστη των ανθρώπων». Ο Χριστός επίσης είναι ο «μέγας Ξένος » που, όπως σημειώνει η συγγραφέας, λαμβάνει διάφορες μορφές: «γίνεται ο πεινασμένος, ο διψασμένος, ο ξένος, ο γυμνός, ο ασθενής και ο φυλακισμένος».
Τι οδηγεί σε αυτή την ομοιότητα; Επιβεβαιώνεται άραγε η ποίηση με την προφητική της εξουσία ή είναι αποτέλεσμα του αισθήματος μοναξιάς, της ορφάνιας, που ωθεί τον άνθρωπο ν’ αναζητήσει στην θεία πλευρά του προσώπου του, την συγγένειά του με τον Θεό, την παρηγοριά μιας επικοινωνίας, της Κοινωνίας έστω και μέσα μόνο από την τέχνη;
Ελένη Λαδιά
Ιλιάδα, Οδύσσεια, ο Οδυσσέας κι ο Τηλέμαχος ως ξένοι, πλούσια δείπνα φιλοξενίας, ο Πλούταρχος, ο Διογένης Λαέρτιος, Πλατωνικοί διάλογοι με τον Ελεάτη Ξένο, ο Ξένος ως δαίμων και διδάσκαλος, η ανωνυμία του Ξένου, οι συμπαντικές του γνώσεις και η θελκτική του διάνοια και η ευωδιαστή του παρουσία, μυθολογικές εκδοχές και διηγήσεις, οι Στωικοί, ο πίνακας του Κέβητος, ο Μέγας Αλέξανδρος και ο Μέγας Αλεξανδρινός, ο Μύρης και η Αλεξάνδρειά του, η Υπατία, η σύγχρονη ποίηση, ο Επιφάνιος Κύπρου και οι Ύμνοι της Μ. Παρασκευής, ο Απόστολος Παύλος και ο Χριστός, είναι μόνο κάποια από τα θέματα που ξεχωρίζουν στις 53 σελίδες αυτού του πολύτιμου μελετήματος.
Η Ελένη Λαδιά, με στοχασμό, γνώση και επιμέλεια, μ’ εκείνην την πλούσια και πάντα φροντισμένη γλώσσα που χαρακτηρίζει την γραφή της, αγγίζει τρυφερά ένα θέμα που στις μέρες μας αποδεικνύεται οδυνηρό. Τι θα κάνουμε; Τι μπορεί να κάνει αυτή η μικρή πατρίδα που κατακλύζεται από χιλιάδες πονεμένους και καταδιωγμένους ανθρώπους; Η αγωνία της συγγραφέως ζωντανή. Το μέλλον προβλέπεται δύσκολο. Μα και η ανθρωπιά ζώσα. Το «Τώρα» ως σύμμαχος των κατατρεγμένων επιβάλει στον Έλληνα «μέ τόν εὐλύγιστο νοῦ. Νά φωτίζει καί νά βοηθεῖ».
* Η Ελένη Λιντζαροπούλου είναι Θεολόγος και ποιήτρια. Κείμενα, δοκίμια και κριτικές της δημοσιεύονται σε διάφορα έντυπα και στο διαδίκτυο. .
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
-
-
ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500+ ΛΕΞΕΙΣ: Ένα νέο λογοτεχνικό «τοπίο»;
16/04/2024, 9:09 μμ -
Παρακείμενα: «Το παρήγορο συναίσθημα της εσωτερικής έκλαμψης»
16/04/2024, 9:08 μμ -
Η δύναμη του πεπρωμένου
16/04/2024, 9:06 μμ -
Παραμύθια από ζάχαρη, μέλι και ποίηση
16/04/2024, 9:05 μμ -
Ψυχολογικά περάσματα προς τη βιολογική ολοκλήρωση
16/04/2024, 9:00 μμ
ΘΕΜΑΤΑ
-
Ο Νίκος Μπελιάς στο Εργαστήρι του συγγραφέα
«Η ψυχή ιδρώνει», εκδόσεις Ιωλκός Έχουν παρέλθει οι μέρες που συγκατοικούσα ταυτόχρονα με τη χαρά και το παίδεμα της γραφής αλλά και με την αγωνία της έκδοσης. Θυμάμαι ακόμη την τελευταία τελεία λίγο πριν την παράδοση των
Περισσότερα -
Ιστορίες γραμμένες με σαρκασμό και τρυφερότητα
Γράφει ο Φίλιππος Φιλίππου // Κατίνα Βλάχου “H λιτάνευση του ιχθύος”, Εκδόσεις Φιλύρα, 2017, σελ. 208 Η Κατίνα Βλάχου, γεννημένη στην Κέρκυρα, από τότε που μπήκε στο χώρο της λογοτεχνίας με το σπονδυλωτό μυθιστόρημα Η υπόθεση των νημάτων
Περισσότερα -
Το γράψιμο είναι ιερή υπόθεση
Του Νίκου Τσούλια // Κάθε φορά που γράφω, πού βρίσκομαι; Το ταξίδι μου με το γράψιμο, αν και καθημερινό, είναι πάντα ταξίδι πρωτόγνωρο, παράξενο, αξιοθαύμαστο. Είναι μια πηγή ανεξάντλητη, που πάντα θα αναβλύζει όσο η ανάσα μου
Περισσότερα -
Τζέιμς Θέρμπερ: Ο Μονόκερως Στον Κήπο
Μετάφραση: Βερίνα Χωρεάνθη // Μια φορά κι έναν καιρό, ένα ηλιόλουστο πρωί, ένας άντρας, καθώς έπαιρνε το πρωινό του, σήκωσε τα μάτια του από την ομελέτα του και είδε έναν λευκό μονόκερω μ’ ένα χρυσό κέρατο να μασουλάει
Περισσότερα -
✩ Απλό Θέατρο και Αντώνης Αντύπας (1990-2012): To ξένο ρεπερτόριο
Γράφει ο Ζαφείρης Νικήτας // Η παρούσα μελέτη εξετάζει το ξένο ρεπερτόριο του Καλλιτεχνικού Οργανισμού Φάσμα, με έδρα το Απλό Θέατρο και σκηνοθέτη τον Αντώνη Αντύπα. Ο οργανισμός ιδρύθηκε το 1990 και ολοκλήρωσε την πορεία του το 2012.
Περισσότερα -
Ταξιδεύοντας και ξεφυλλίζοντας την παράδοση του τόπου μας
Του Γεωργίου Νικ. Σχορετσανίτη // Παναγιώτης Ράμμης, «Άνεμος Συναξαριστής». Οι Εκδόσεις των Φίλων. Αθήνα, 2017 Η τελευταία ετούτη ποιητική συλλογή του Παναγιώτη Ράμμη, από τις εκλεκτές Εκδόσεις των Φίλων, αποτελείται από 29 ποιήματα. Δεν είχα ομολογουμένως έρθει
Περισσότερα -
Ιστορίες που δεν πρέπει ποτέ να ειπωθούν: Δυο βιντεοπαιχνίδια με εκλεκτικές συγγένειες
Γράφει η Μάριον Χωρεάνθη // Miasmata (IonFx, ΗΠΑ, 2012) Σ’ έναν άλλο τόπο και χρόνο, ξυπνάς ξεβρασμένος στην ακτή κάποιου μυστηριώδους νησιού, προπύργιου – ή κρησφύγετου – μιας ομάδας λαμπρών επιστημόνων που όμως έχουν γίνει όλοι άφαντοι.
Περισσότερα
