Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Η πραγματική μας πατρίδα είναι η παιδική μας ηλικία
19/04/2017, 11:30 πμ

Η πραγματική μας πατρίδα είναι η παιδική μας ηλικία

Γράφει η Βιολέττα-Ειρήνη Κουτσομπού // *

 

Φωτεινή Τσαλίκογλου «Η μετακόμιση», εκδ. Καστανιώτη, σελ. 224

 

 

Ο άνθρωπος είναι το προϊόν των τραυμάτων

της παιδικής του ηλικίας.

Sigmund Freud

 

Νιώθω πως έχει χαθεί,

κι όμως δεν ξέρω πότε έφυγε.

William Shakespeare

 

 

Ο Roland Barthes λέει πως η πραγματική μας πατρίδα είναι η παιδική μας ηλικία και η Φωτεινή Τσαλίκογλου συγγραφέας και καθηγήτρια Ψυχολογίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο στο νέο της βιβλίο «Η μετακόμιση»  φαίνεται να συμφωνεί μ’ αυτή τη ρήση επιβεβαιώνοντάς τη. Κεντρική ηρωίδα του βιβλίου της είναι η ογδοντάχρονη κυρία Ευρυδίκη. Μια γυναίκα η οποία αποφασίζει να φύγει από το σπίτι που έζησε όλη τη ζωή της και να πάει σε ένα κέντρο φύλαξης ηλικιωμένων ονόματι «Πέμπτη Εποχή». Πριν κάνει όμως αυτό το μεγάλο βήμα στη ζωή της η κυρία Ευρυδίκη μέσα σε διάστημα 12 ωρών, τόσο διαρκεί η διαδρομή μας στα σοκάκια του μυαλού της, φέρνει στο φως αργά και σταθερά κομμάτια της ζωής και της ψυχής της συμπληρώνοντας το παζλ της πορείας της στη μέχρι τώρα ζωή της. Η κυρία Ευρυδίκη πραγματοποιεί ένα άλμα, μια κατάδυση στον εσώτερο εαυτό της έτσι ώστε να φτάσει στην ελευθερία, μια ελευθερία απαλλαγμένη από εξωτερικούς προσδιορισμούς και εσωτερικούς περιορισμούς.

 

«Αγάπη είναι κάποιος να φυλάει για σένα το πρώτο σου δόντι σε ένα ασφαλές κουτί και να μην το ανταλλάσσει με τίποτα. Να του δίνουν χρήματα, χρυσαφικά, να του τάζουν τιμές και δόξες, κι εκείνος να μην το δίνει, αυτό είναι αγάπη […] Να φυλάς σαν θησαυρό κάτι τόσο ευτελές και φευγαλέο και να το κάνεις μόνιμο και για πάντα. Αγάπη είναι να μεταμορφώνεις το προσωρινό σε “για πάντα”. Αγάπη είναι το “για πάντα”»

 

Φωτεινή Τσαλίκογλου

 

Αυτό που καλούμε εσώτερο εαυτό είναι το κομμάτι που εμείς οι άνθρωποι βάζουμε στην άκρη ή καλύτερα μπορούμε να πούμε κρύβουμε κάπου βαθιά μέσα μας, μιας και αρχικά στην ουσία είναι μη αναγνωρίσιμο και μη αποδεκτό.  Είναι σημαντικό να καταφέρει κανείς να αποδεχθεί τον εαυτό του και όχι απλά να τον κουβαλάει παθητικά μέσα του.  Το αντίθετο, δείχνει πως αυτό που ήδη έχουμε, το αγνοούμε ή δεν του δίνουμε την απαραίτητη αξία. Η κυρία Ευρυδίκη κοιτάζει στον δικό της καθρέφτη και μελετά τον εαυτό της, ανασύρει στο συνειδητό ανεπεξέργαστα κομμάτια βυθισμένα σε μια ξεχασμένη γωνιά της μνήμης. Προσπαθεί να αναγνωρίσει τον εαυτό της και με οδηγό την καρδιά και νόμο μια νοερά συνομιλία, προσπαθεί να προσεγγίσει τα βιώματά της, τη φωνή του πραγματικού της εαυτού χωρίς πια να ενδιαφέρεται για την αποδοχή των γύρω της, άλλωστε μια ζωή προσπαθεί να υποδυθεί τους ρόλους που της επιβάλλουν και να επεξεργαστεί τις απώλειες που την περιβάλλουν.

 

«Πάντα κάτι παραπάνω από αυτό που έχεις ή θέλεις να δώσεις ζητάει από σένα ο άλλος […] Είναι αληθινή με την υπόσχεσή της. Υπάρχουν ψέματα που είναι πιο αληθινά από τις αλήθειες. Άλλωστε, δεν υπάρχει τίποτα πιο απατηλό, δεν υπάρχει μεγαλύτερο ψέμα από ένα τακτοποιημένο χαμογελαστό και ενημερωμένο με ακριβείς τόπους και ημερομηνίες οικογενειακό άλμπουμ. Και η κυρία Ευρυδίκη από παιδί γνωρίζει καλά ότι η αλήθεια είναι πάντα κάτι διαφορετικό από την ακρίβεια»

 

Η κυρία Ευρυδίκη προτού τα αφήσει όλα πίσω της αποφασίζει να ακολουθήσει το εσωτερικό μονοπάτι της διερεύνησης των αναμνήσεων της, της παιδικής της ηλικίας, της ταυτότητας της, μέχρι να έρθει το ταξί και να φύγει από τον τόπο της, από το πατρικό της σπίτι όμως η γιαγιά Σουμέχαλα σκύβει στο αυτί της και λέει «Σπίτι, κατοικία, τόπος, μικρή μου Ευρυδίκη, δεν υπάρχουν».

Ίσως διαισθάνεται ότι υπάρχει μέσα στη ζωή της μία άλλη, ουσιώδης δυνατότητα γι’ αυτήν, και την αναζητά, αλλάζει τον χρόνο, τον πλάθει και εκείνη μεταλλάσσεται μέσα από αυτή τη διαδικασία. Προχωρώντας στο εσωτερικό μονοπάτι βρίσκει αλήθειες που επιβεβαιώνουν τις διαισθήσεις της, τα λάθη της, αυτό το ποια είναι στ’ αλήθεια.  Ο σκοπός της είναι να εξαγνιστεί, να ξορκίσει όλα τα μελανά σημεία της ζωής της. Αυτά που άφησαν πληγές στην ψυχή της. Στόχος της μια νέα αρχή μέσα από την αγνότητα και την καθαρότητα του σκοπού. Το βιβλίο διακατέχεται από έναν ρυθμό που βαδίζει σύμφωνα με τους δείκτες του ρολογιού και ένα βαθμιαίο χτίσιμο της ιστορίας στο ομιχλώδες τοπίο του μυαλού της ηρωιδας. Τα όρια θολώνουν μεταξύ του πραγματικού εξωτερικού κόσμου και των αναπολήσεων που κατασκευάζει το μυαλό, το τότε και το τώρα συνυπάρχουν σε μια συγκεχυμένη μορφή, μια κατάσταση που μόνο το μυαλό μπορεί να δημιουργήσει. Όσο κι αν είναι μακριά χρονικά, τόσο κοντά είναι μα και τόσο άρρηκτα συνδεδεμένα. Γραμμένο με μελαγχολική διάθεση η οποία όμως μετουσιώνεται σε ελπίδα και αλλαγή πορείας στο τέλος. Στο «Ευτυχισμένο Νησί» η συγγραφέας βάζει το χρυσόψαρο να κάνει την έκπληξη, να φέρει την αισιοδοξία κλείνοντάς μας το μάτι λέγοντας «ναι είναι δυνατόν». Εδώ, η κυρία Ευρυδίκη σαν άλλος φοίνικας αναγεννάται από τις στάχτες των τραυματικών της αναμνήσεων και μεταμορφώνει τον εαυτό της σε νεογέννητο μωρό με μόνες απαραίτητες τις βιολογικές αποσκευές και μια ψυχή άγραφο χαρτί, tabula rasa έτοιμο να μας παρασύρει σε μια νέα εκδοχή της ιστορίας της. Η λευκή σελίδα του πρώτου κεφαλαίου του νέου βιβλίου της νέας ζωής της είναι εκεί και περιμένει να γραφεί, λέει «ναι είναι δυνατόν».

 

«Και τότε γίνεται κάτι που δεν ήταν να γίνει. Αλλά ίσως αυτό είναι ζωή: Αυτό που δεν ήταν για να γίνει και γίνεται»

 

Ένα βιβλίο με πολλαπλά επίπεδα, στρώματα και μορφές ανάγνωσης. Ο καθένας κάνει τη δική του και εδώ θεωρώ ότι έγκειται η σπουδαιότητά του. Η Φωτεινή Τσαλίκογλου στην πιο ώριμη μορφή της συγγραφικής της πορείας.

 

 

* Η Βιολέττα-Ειρήνη Κουτσομπού, MBPsS (BA, MA, Dip.CounsPsy, MSc) είναι εκπαιδεύτρια σε Θέματα Ψυχικής Υγείας-Καθηγήτρια Αγγλικής Φιλολογίας.

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top