Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / «Εγκλιματισμός κάτω απ’ τον Φοίβο»
02/11/2016, 10:44 πμ

«Εγκλιματισμός κάτω απ’ τον Φοίβο»

Της Μαρίας Βρέντζου // *

 

megali-ximaira«Η μεγάλη χίμαιρα» του Μ. Καραγάτση, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 439 σελ.

 

«Η μεγάλη χίμαιρα» (1936, αναθεωρημένη έκδοση 1953) αποτελεί μέρος της τριλογίας υπό τον τίτλο «Εγκλιματισμός κάτω απ’ τον Φοίβο» που την απαρτίζουν επίσης τα βιβλία «Συνταγματάρχης Λιάπκιν» και «Γιούγκερμαν». Βασική ηρωίδα του μυθιστορήματος  είναι η Μαρίνα Μπαρέ, Γαλλίδα ελληνίστρια, που απορρίπτει τη χώρα της λόγω της τραυματικής παιδικής της ηλικίας και ακολουθεί τον Γιάννη Ρεΐζη, καραβοκύρη, στην Σύρο όπου και γίνεται γυναίκα του.

Η Μαρίνα από τα 12 της χρόνια συνειδητοποιεί πως η μητέρα της είναι πόρνη πολυτελείας, πράγμα που πληγώνει θανάσιμα την περηφάνια και την αξιοπρέπειά της και δηλητηριάζει το ερωτικό της ένστικτο με αποτέλεσμα να απεχθάνεται τους άντρες και να είναι σεξουαλικά ψυχρή. Η ψύχωση της πορνείας την κατατρέχει και προσπαθεί να ξεφύγει μέσα απ’ τις σπουδές της αλλά η έμμονη ιδέα της φυγής βρίσκει τελικά έκφραση στο πρόσωπο του άντρα της, τον οποίο ερωτεύεται και αγαπάει πραγματικά και ο οποίος ξυπνάει μέσα της για πρώτη φορά τον πόθο.

Εξαιρετικά εύπορη η ίδια ύστερα από το θάνατο της μητέρας της, την οποία μισούσε και περιφρονούσε αλλά τελικά αποδέχτηκε και συγχώρησε ωθούμενη από αισθήματα συντριβής και μετάνοιας μετά τον χαμό της τελευταίας, συναντά για πρώτη φορά τον μέλλοντα σύζυγό της στο πλοίο του «Χίμαιρα», σαφής συμβολισμός και προοικονομία της τελικής δραματικής κορύφωσης και καταστροφής των ηρώων του βιβλίου.

Ο Γιάννης είναι περιορισμένα καλλιεργημένος σε σχέση με την Μαρίνα πράγμα που την κάνει να στραφεί στον μικρότερο αδερφό του Μηνά, νομικό και διανοούμενο, στον οποίο αναγνωρίζει κομμάτια του εαυτού της. Μεταξύ τους αναπτύσσεται αρχικά μία φιλία λεύτερη από το συμβατικό δεσμό της αγχιστείας, που καταλήγει τελικά σε ερωτική σχέση. Μέσα στη δίνη αυτού του ερωτικού τριγώνου που λαμβάνει χώρα σε μία συντηρητική και επαρχιώτικη κοινωνία, βασική είναι η παρουσία τής Ρεΐζενας, μητέρας των δύο αντρών, που αντιπροσωπεύει τόσο την ελληνική οικογένεια όσο και την μητριαρχία και η οποία αντιμετωπίζει τη νύφη της αρχικά με απόσταση και δυσπιστία και στη συνέχεια με κακία, μοχθηρία και μίσος.

Η Μαρίνα δεν παύει να αποτελεί για την πεθερά της μία ξένη και έτσι δίνεται η ευκαιρία στον Καραγάτση να μιλήσει για τη διαχρονική σύγκρουση του δίπολου ανατολής-δύσης αλλά και για τη δυσκολία ενσωμάτωσης των αλλοδαπών στην ελληνική πραγματικότητα, εξ ου και ο τίτλος της τριλογίας «Εγκλιματισμός κάτω απ’ τον Φοίβο» που στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι ειρωνικός. Μέσα απ’ την εξερεύνηση της ελληνικής γραμματείας, της ελληνικής γλώσσας, των μνημείων συμβόλων όπως η Ακρόπολη αλλά και της ομορφιάς της φύσης, όπως τα νησιά και η θάλασσα του Αιγαίου, η Μαρίνα εξαπατά τον εαυτό της νομίζοντας πως έχει γίνει περισσότερο Ελληνίδα από Γαλλίδα.  Όμως η οικονομική καταστροφή της οικογένειας Ρεΐζη, που η προγενέστερη άνοδός της παρακολουθεί την ελληνική αστικοποίηση μέσα απ’ τον εφοπλισμό, οδηγεί τον αναγνώστη στο συμπέρασμα πως η Μαρίνα ποτέ δεν ξέφυγε απ’ τη γαλλική της ταυτότητα κι αυτό το φως που τόσο αγάπησε μπορεί κάλλιστα να σε τρελάνει.

 

Μ. Καραγάτσης

Μ. Καραγάτσης

 

Ιδιαίτερα τολμηρός και πρωτοπόρος, ο Καραγάτσης θίγει ζητήματα γυναικείας σεξουαλικότητας λέγοντας αλήθειες που ακόμη και σήμερα αποτελούν ταμπού και που λανθασμένα έχουν οδηγήσει στον χαρακτηρισμό του ως μισογύνη. Έτσι στη σκηνή όπου η Μαρίνα προκαλεί ερωτικά τον Μηνά, γίνεται φανερό ότι ουσιαστικά επιδιώκει τον ξυλοδαρμό της, πράγμα που της προσφέρει παράλληλα οδύνη αλλά και ευχαρίστηση ενώ η ίδια, έχοντας κατανοήσει πλήρως την αντικειμενική αξία της ηδονής και ενώ ο άντρας της έχει μπαρκάρει, δεν διστάζει να ψωνιστεί προκειμένου να σκοτώσει την σεξουαλική στέρηση, την ανία, τη μοναξιά, την απογοήτευση και την πίκρα που υποκινεί η απουσία του.

Εξαιρετικά μοντέρνα η γραφή του συγγραφέα, εναλλάσσει επιδέξια τους χρόνους από αόριστο σε ενεστώτα της έντασης αλλά και το τρίτο πρόσωπο του παντεπόπτη αφηγητή σε πρώτο πρόσωπο της εκμυστήρευσης και εξομολόγησης των πιο μύχιων σκέψεων της Μαρίνας.

Στο βιβλίο «Η μεγάλη χίμαιρα» το γεγονός ότι η μοίρα καθορίζει απόλυτα την τύχη τού ανθρώπου που βιώνει το πάθος στην πιο ακραία του μορφή, οδηγώντας τον τελικά στην καταστροφή, μας κάνει να αναρωτιόμαστε κατά πόσο είναι εφικτό να ζει κανείς ελεύθερος, σύμφωνα με τις αληθινές του ανάγκες και επιθυμίες, σύμφωνα με τον εαυτό του.

 

* Η Μαρία Βρέντζου γεννήθηκε στο Ηράκλειο Κρήτης το 1973. Σπούδασε Marketing Management στο Deree College και νομικά στα πανεπιστήμια του Cardiff και Buckingham. Εργάζεται ως δικηγόρος και αρθρογραφεί με θέμα το θέατρο στην ηρακλειώτικη εφημερίδα «Πατρίς». 

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top