Fractal

Στα ίχνη της Γάτας του Άρνολντ

Γράφει η Αντριάνα Μίνου // *

 

Απόστολος Λαγαρίας «Η γάτα του Άρνολντ», εκδ. Παράξενες μέρες

 

Ο Aπόστολος παίζει με το χρόνο. Τον κόβει κομματάκια, τον βάζει στην κατάψυξη, τον λιώνει σε υψηλές θερμοκρασίες, βρίσκει την ελαστικότητά του και πλάθει άλλους χρόνους. Στην αρχή είναι ήσυχα, ξαπλώνεις στο έδαφος ενός πλανήτη που ως τώρα έβλεπες μόνο από μακριά, ας πούμε της Αφροδίτης που σε κάποια παιδική σου ανάμνηση λέγεται αποσπερίτης, και κοιτάζεις ψηλά και το μόνο που ακούγεται είναι αυτή η μουσική των πλανητών που ο Πυθαγόρας πίστευε πως όλοι μπορουμε να ακούσουμε, απλώς κανείς μας δεν την παρατηρεί αφού έχουμε γεννηθεί μέσα σ’αυτήν. Ύστερα ο Απόστολος χτυπάει απαλά τα δάχτυλά του και γεννά ρυθμό. Η περιοδικότητα αυτού του ρυθμού καθορίζει τον τρόπο που αλλάζουν τα πράγματα γύρω σου, τόσο γρήγορα ώστε να μην νιώθεις ανία και τόσο αργά ώστε να μην συνειδητοποιείς το μετασχηματισμό τους. Στο γκρίζο έδαφος φυτρώνει γρασίδι, το γρασίδι γίνεται άμμος, η άμμος γίνεται πάγος κι ώσπου να παρατηρήσεις τις ρωγμές, ο πάγος έχει γίνει καθρέφτης και μέσα στον καθρέφτη βλέπεις τον εαυτό σου σπασμένο σε θραύσματα και ξανασυναρμολογημένο, περίπου οικείο. Κάθεσαι σε μια μεγάλη μαύρη πολυθρόνα και διαβάζεις ένα βιβλίο. Είναι το βιβλίο που γράφει ο Απόστολος, κι όσο το διαβάζεις νιώθεις ότι οι λέξεις σχηματίζονται πάνω στις σελίδες ακριβώς λίγο πριν τις διαβάσεις και πως όταν επιστρέφεις σ’αυτές είναι ελαφρώς αλλιώτικες, γιατί πώς γίνεται να παραμένουν ίδιες όταν πια συνυπάρχουν με όλες τις επόμενες; Είναι ένα βιβλίο για την αναζήτηση της φόρμουλας, του μαθηματικού τύπου, του σχήματος, της πεμπτουσίας, του lapis των αλχημιστών. Ο Απόστολος βάζει τα χέρια του βαθιά μέσα στο συνοθύλευμα των αντιθέσεων και προσπαθεί να ξεμπλέξει το κουβάρι της ζωής που επειδή γεννιόμαστε μέσα σ’αυτό μας φαίνεται τακτοποιημένο σε σχήματα που εφευρίσκουμε οι ίδιοι. Αυτός όμως ψάχνει το σχήμα που έχει εφεύρει τον εαυτό του και διέπει τα πάντα, από τον κόκκο της σκόνης μέχρι κάποιο ηλιακό σύστημα που δεν μπορουμε καν να φανταστούμε, από την μικρή μας ψυχή μέχρι το συλλογικό ασυνείδητο όλης της ανθρωπότητας. Το σχήμα αυτό είναι πανταχού παρόν, όσοι κουράζονται νωρίς το αποκαλούν Θεό, κάποιοι λιγότερο φυγόπονοι το ονομάζουν θεώρημα του τάδε, ενώ οι πιο διανοούμενοι το λένε Αλήθεια με το άλφα κεφαλαίο, όμως αυτό το σχήμα έχει μόνο ένα σταθερό χαρακτηριστικό: να διαφεύγει. Μοιάζει με τη γάτα Τσέσαϊρ που τα μέλη του σώματός της εμφανίζονται κι εξαφανίζονται. Ή με τη γάτα του Σρέντινγκερ που μπορεί να υπάρχει και να μην υπάρχει ταυτόχρονα. Ή με τη γάτα του Άρνολντ που ξέρεις πως είναι εκεί ακόμη κι όταν δεν τη βλέπεις.

Όταν διάβαζα τη Γάτα του Άρνολντ του Απόστολου Λαγαρία, ανακάλυψα μέσα σε έναν κατάλογο μουσείου την ιστορία ενός αντικειμένου που μου φάνηκε σατανικά σχετική με το θέμα του βιβλίου. Τον 15ο αιώνα, ένας καλλιγράφος μοναχός σε κάποιο μοναστήρι, ξόδεψε ώρες, μέρες, χρόνια από τη ζωή του να ασχολείται με ένα χειρόγραφο. Κάθε κίνηση της πένας του πάνω στο χαρτί ήταν ένα έργο τέχνης, καθε ίχνος από μελάνι ένα μικρό κομματάκι ιδιοφυίας που έπαιρνε τη θέση του στο μεγάλο παζλ-μνημείο της επιμέλειας, της υπομονής και της δεξιοτεχνίας του καλλιγράφου. Μόλις τέλειωσε, έριξε μια ματιά στο αριστούργημά του με περηφάνεια, και πήγε προς νερού του. Γυρνώντας όμως, αντίκρυσε πάνω στο λατρεμένο του χειρόγραφο τις πατημασιές μιας γάτας που είχε προφανώς βουτήξει τις πατούσες της στο μελανοδοχείο του και είχε σουλατσάρει αμέριμνη πάνω στον καρπό των κόπων του. Ο μοναχός στέκεται σαστισμένος μπροστά σ’αυτήν την καταστροφή, που δεν είναι σίγουρος αν είναι μικρή ή μεγάλη, και προσπαθεί να αποφασίσει αν πρέπει να κλάψει ή να σκάσει στα γέλια. Έχει παγιδευτεί μέσα στο δισταγμό του. Κι αυτός ο δισταγμός, αυτή η ταλάντευση ανάμεσα στο μικρό και το μεγάλο, το γέλιο και το δάκρυ, το αστείο και το σοβαρό, το σημαντικό και το αμελητέο, ίσως και να είναι ένα σχήμα που θα μπορούσε να το βρει κανείς μέσα σε όλες τις μικρές στιγμές που φτιάχνουν τη λίγο μεγαλύτερη στιγμή της ζωής μας που με τη σειρά της παίρνει τη θέση της στο παζλ μιας συλλογικής στιγμής, ασύλληπτα τεράστιας. Ο μοναχός κάνει άνω κάτω το κελί του μα η γάτα είναι άφαντη. Τα ίχνη της όμως θα είναι για πάντα εκεί, ανεξίτηλα. Και θα με κάνουν να μιλήσω σήμερα γι’αυτόν τον κατά τα άλλα ξεχασμένο μοναχό σε σας. Κι αυτό γιατί μέσα στο βιβλίο του Απόστολου Λαγαρία μου φάνηκε πως είδα κι εγώ μερικές τέτοιες μυστηριώδεις πατημασιές, τα ίχνη ενός μικρού ζώου που μας κρυφοκοιτάζει με αδιαφορία, ίσως και λίγο οίκτο, απαρατήρητο, κάνει μια βόλτα ανάμεσα απ’τα πόδια μας κι ύστερα ατάραχο, μας αφήνει πίσω του, σκυμμένους πάνω από τα ίχνη του, παγιδευμένους στο δικό μας δισταγμό.

 

 

(απόσπασμα από το μυθιστόρημα Η Γάτα του Άρνολντ του Απόστολου Λαγαρία)

 

«Εγώ στο μεταξύ είχα τελειώσει τον πίνακά μου, επιτέλους… Τον θυμάσαι;».

«Φυσικά».

«Περίγραψέ τον».

«Αυτό που είδα εγώ ήταν ένα ανθρώπινο κορμί σε ανοικτή τομή. Όπως αυτά τα πλαστικά ομοιώματα που έχουν στα σχολεία για να μαθαίνουν στα παιδιά ανατομία. Μόνο που δεν ήτανε απεικονισμένο διακριτικά, καθόλου διακριτικά, είχε έναν ανατριχιαστικό ρεαλισμό, στον τρόπο που είχαν ανοιχτεί οι σάρκες, οι πληγές από την τεράστια τομή ήταν ακόμη φρέσκες, νοτισμένες από αίμα. Το πλαίσιο που διαμόρφωναν τα όρια την ανοιχτής τομής ήταν εφιαλτικό. Αλλά ήταν ακριβώς αυτό που έκανε την τέλεια αντίθεση με το εσωτερικό. Στο εσωτερικό όλα τα όργανα είχαν αφαιρεθεί, ή ίσως δεν υπήρξανε εκεί ποτέ. Το εσωτερικό δεν ήταν παρά ένας κόσμος, ένας κόσμος αυθύπαρκτος, αυτόνομος, πολύπλοκος και με έναν τρόπο μαγικός. Το δάσος του παραμυθιού των Χάνσελ και Γκρέτελ, αυτό μου θύμισε, έβλεπα δέντρα και πολύχρωμα πουλιά κρυμμένα στα κλαδιά τους, έβλεπα σκοτεινές συστάδες και αλέες, ξέφωτα λουσμένα από εκθαμβωτικές πηγές φωτός, έβλεπα μονοπάτια ανάμεσα από χέρσα εδάφη, κάπου στα όρια με τις σκισμένες σάρκες παγιδεύονταν νερά, λίμνες με σκουρόχρωμες αντανακλαστικές υφές, βράχια και σπηλιές. Και εκεί ακόμη ανακάλυπτες στοιχεία από το μυθοπλαστικό διάκοσμο, γοργόνες και νεράιδες, αποσπασματικές απεικονίσεις, πολλές φορές αναρωτιόσουν αν ήτανε αυτό ακριβώς που βλέπεις ή αν η φαντασία σου συμπλήρωνε κάποιες τυχαίες πινελιές. Εξερευνούσες. Αυτή είναι η σωστή λέξη για να εκφραστεί η αίσθηση που σου άφηνε το σύνολο. Η ανοιχτή τομή σε έναν κόσμο που σε προκαλούσε να τον εξερευνήσεις. Μπορούσες να δεις διαφορετικά πράγματα από κοντά και από μακριά. Από μακριά κυριαρχούσε η βλάστηση ως ενότητα περικυκλωμένη από τις επιφάνειες νερού, έδινε την εντύπωση ενός κόσμου οριοθετημένου και σαφούς, αυτόνομου όπως σου είπα πριν, όταν ερχόσουν όμως πιο κοντά έβλεπες κόσμους μες στον κόσμο, μικρογραφίες από τα ίδια στοιχεία, επαναλαμβανόμενη δομή, αν κολλούσες το πρόσωπό σου άρχιζες να βλέπεις πιο πολλά, ακόμη πιο πολλά, να ανακαλύπτεις. Και όταν τελικά επέστρεφες στην μακροσκοπική σου οπτική ποτέ δεν έβλεπες ξανά το ‘ένα’, σου ήταν πια αδύνατο, ήξερες ότι όλη η πολυπλοκότητα ήτανε εκεί υπολανθάνουσα και η σκέψη αυτή σε έκανε να τρελαίνεσαι. Στο τέλος ήθελες απλά να μπεις μέσα εκεί και να περπατήσεις. Να ζήσεις μέσα του, να τον αποκρυπτογραφήσεις».

«Γιατί ήσουνα και εσύ εκεί μέσα. Κρυμμένος».

«Δε με ανακάλυψα ποτέ».

«Πώς θα μπορούσες, αφού ήσουνα κρυμμένος…».

«Με φαντάστηκες δηλαδή μέσα του απλώς;».

«Όχι. Σε ζωγράφισα, ήσουν μικροσκοπικός φυσικά και εσύ, μία μικρογραφία, αλλά σου έμοιαζες αρκετά. Και έπειτα σε έκρυψα».

«Με εξαφάνισες».

«Μα όχι. Ακόμη εκεί είσαι. Αλλά το πού, το ξέρω μόνο εγώ».

 

 

To μυθιστόρημα Η Γάτα του Άρνολντ του Απόστολου Λαγαρία μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Παράξενες Μέρες. Ο Απόστολος Λαγαρίας γεννήθηκε στη Λάρισα το 1981 και ζει στα Εξάρχεια αν και είναι ερωτευμένος με το Βερολίνο. Είναι αρχιτέκτονας, ενώ ως μουσικός συμμετέχει σε συγκροτήματα της ανεξάρτητης ροκ σκηνής και γράφει μουσική για θέατρο και ταινίες. Έχει εκδώσει συλλογές διηγημάτων σε ηλεκτρονική μορφή, ενώ κείμενά του έχουν διακριθεί σε λογοτεχνικούς διαγωνισμούς και έχει βραβευτεί τρεις φορές από την Πανελλήνια Ένωση Λογοτεχνών.  https://www.facebook.com/apostoloslagarias

 

 

* Η Αντριάνα Μίνου είναι συγγραφέας και μουσικός. Ζει στο Λονδίνο και έχει εκδώσει το (όχι παιδικό) βιβλίο Παιδικά Νουάρ με τις εκδόσεις Παράξενες Μέρες, ενώ το βιβλίο της, Ονειρωρυχείο, θα κυκλοφορήσει στα αγγλικά από το Verbivoracious Press στο Ηνωμένο Βασίλειο το καλοκαίρι και στα ελληνικά από τις Παράξενες Μέρες το φθινόπωρο. www.andrianaminou.com

 

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top