Η σκοτεινή διάσταση της Ιστορίας
Από τον Πάνο Ιωαννίδη //
Olivier Guez, “Η Εξαφάνιση του Γιόζεφ Μένγκελε”, Μετάφραση: Ευγενία Γραμματικοπούλου, εκδ. Κριτική
Μια από τις διαστάσεις της Ιστορίας, για την οποία γίνεται δύσκολα λόγος, είναι η αδυναμία επιβολής του δίκαιου πάνω στο άδικο. Ή για να το πούμε καλύτερα, δεν γίνεται εύκολα λόγος για το γεγονός, ότι το παρόν δυσκολεύεται να τα βάλει με το παρελθόν του. Και ως εκ τούτου, αδυνατεί να προετοιμάσει ένα καλύτερο μέλλον για τις επόμενες γενιές.
Συχνά δεν είναι μόνο ζήτημα των κοινωνικών δομών και των πολιτειακών θεσμών, να θέσουν επί τάπητος τις συνθήκες για δικαιοσύνη. Είναι και θέμα των ανθρώπων, οι οποίοι κινούμενοι κατά κανόνα από αντιδραστικές δυνάμεις και φασίζουσες ιστορικές συνιστώσες, μένουν προσκολλημένοι στο χθες, κόντρα στις επιταγές της προόδου. Και τότε τη λύση καλείται να τη δώσει ως συνήθως η Λογοτεχνία και οι πολλαπλές διαστάσεις της, που συνδέονται με την Ιστορία, ως τέτοια.
Το μυθιστόρημα του Olivier Guez, Η Εξαφάνιση του Γιόζεφ Μένγκελε (Κριτική, Ευγενία Γραμματικοπούλου), κινείται σε αυτό το πλαίσιο. Στο επίκεντρο της αφήγησης βρίσκεται η περιγραφή της ζωής του Γιόζεφ Μένγκελε, του χαρακτηριζόμενου και ως «Άγγελου του Θανάτου», ο οποίος έδρασε στο Άουσβιτς όντας επικεφαλής του ιατρικού επιτελείου των ναζί. Η θηριωδία που προκάλεσε ο Μένγκελε, ήταν ανεπανάληπτη και αξιοθρήνητη. Αρκεί να πούμε ότι ευθύνεται για τον θάνατο σαράντα περίπου χιλιάδων ανθρώπων.
Η ευφυής αφήγηση του Guez, παρακολουθεί τον Μένγκελε καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του, μετά την συνθηκολόγηση της Γερμανίας. Η περιφορά του στη Λατινική Αμερική, η τυπική και η άτυπη συνεργασία του με τις τοπικές κυβερνήσεις, οι σχέσεις που ανέπτυξαν τα δίκτυα των ναζί με τις τοπικές άρχουσες τάξεις, περιγράφονται με ρεαλισμό που κόβει τα ήπατα, και χωρίς ο βραβευμένος συγγραφέας να υποπέσει στην παγίδα της αυτολογοκρισίας. Με τον τρόπο αυτό ο συγγραφέας προσπαθεί να καλύψει το κενό της μη τιμωρίας του Μένγκελε, μέσω της λογοτεχνίας και να αφυπνίσει διαμέσου των αφηγηματικών επιλογών του.
Olivier Guez
Και αυτή ίσως να είναι τελικά η ουσία της λογοτεχνίας. Γυρίζοντας τις σελίδες αυτού του ωραίου μυθιστορήματος που θυμίζει ντοκουμέντο, και όχι ντοκουμέντου που προσπαθεί να γίνει μυθιστόρημα, ο αναγνώστης κατανοεί ως το αβγό του φιδιού δεν σπάει όταν τα νεογέννητα θα πεινάσουν και θα πεθάνουν. Σπάει όταν οι τελευταίοι θαυμαστές του φασισμού θα κατανοήσουν το λάθος τους ή θα βρεθούν ενώπιων των πολλών και δυσβάσταχτων ιστορικών ευθυνών τους.
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
-
-
ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500+ ΛΕΞΕΙΣ: Ο θάνατος ποτέ δεν βάζει τέλος
23/04/2024, 9:51 μμ -
Παρακείμενα: «Ωδή στην ηρωική παράδοση και ταυτόχρονα καταδίκη»
23/04/2024, 9:50 μμ -
Ο ‘δράκος’ κοιτούσε τη λίμνη
23/04/2024, 9:48 μμ -
Η αλχημιστική φαντασία της Μπουραζοπούλου
23/04/2024, 9:47 μμ -
Ο Δημήτρης Νόλλας συνεχίζει
23/04/2024, 9:45 μμ
ΘΕΜΑΤΑ
-
Φλερτάροντας με το παράλογο
Γράφει η Ασημίνα Ξηρογιάννη // Γιάννης Φαρσάρης «Φόβος κανένας», εκδ. OpenBook, σελ. 128 Σπέρνει πανικό. Εξαπλώνει τη σύγχυση. «Παίζει με το Χάος». Ξαφνιάζει. Ανατρέπει. Αυτό που αγαπάς στους ήρωές του είναι ότι είναι ανθρώπινοι, γήινοι, καθημερινοί. Όλους θα
Περισσότερα -
✔ Φίλιπ Κερ: Όταν δεν γράφω, σαν να μην είμαι εκεί!
Γράφει η Ελένη Γκίκα // Θα μπορούσε να είναι σταρ του σινεμά. Ψηλός, ευειδής, επικοινωνιακός, απλός κι εγκάρδιος, εύκολα προσεγγίσιμος και φωτογενής, ήταν τρόπον τινά «ο δικός μας άνθρωπος». Πηγαινοερχόταν στην χώρα μας. Και με τον ντετέκτιβ
Περισσότερα -
Διήγημα: “Η νύχτα που κοιμήθηκε με το λύγκα”
Του Νίκου Τακόλα // * Στη Θεσσαλία του κάμπου τα πρωινά χρώματα εναλλάσσονται με τον ίδιο τρόπο, άμα δεν έχει χαμηλά σύννεφα. Τα νυχτοπούλια κρύβονται στα φυλλώματα και δεν μπορεί να τα βρει μάτι. Μα όταν πέσουν τα
Περισσότερα -
✔ Ηλίας Κεφάλας. Ελάχιστος φόρος τιμής στον ποιητή.
Από την Ελένη Στασινού // Νοιώθω μεγάλη δυσκολία, αν χρειαστεί να εκφράσω το τι και το πόσα νοιώθω διαβάζοντας ένα κείμενο. Κι αυτό όχι γιατί «τσιγκουνεύομαι» να εκφραστώ, μα γιατί έχω πειστεί, πως οι λέξεις έχουν τόσο πολύ
Περισσότερα -
☆ Οι εικαστικές εγκαταστάσεις «Διερχόμενοι» και «Επτά Πύλες» στο ΚΠΙΣΝ
Το Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΚΠΙΣΝ) φιλοξενεί, στο πλαίσιο του θεματικού προγραμματισμού του Πρόσωπα του Ήρωα, το οποίο πραγματοποιείται με αφορμή τα 200 χρόνια από την Επανάσταση του 1821, τις εικαστικές εγκαταστάσεις «Διερχόμενοι» και «Επτά Πύλες» του διεθνώς αναγνωρισμένου εικαστικού Γιώργου Ξένου. Το
Περισσότερα -
Ποίημα: “Ολοκαύτωμα της Ράφα”
Του Δημήτρη Χατζηκωνσταντίνου // * Ολοκαύτωμα της Ράφα με ακλόνητο βλέμμα γυμνοί γεννήθηκαν στη γη σκόρπισαν γενιές σαν στάχτες περιφρονούν μάτια διατρυπούν τη σιδερένια κατοχή γδυτοί αντάρτες *Ο Δημήτρης Χατζηκωνσταντίνου
Περισσότερα -
✔ Ηλίας Μαγκλίνης: «Όσο κι αν προσπαθούμε πολλές φορές να της κρυφτούμε, η Ιστορία έρχεται και μας βρίσκει»
Συνέντευξη στην Ελένη Γκίκα // «Ο πατέρας είναι ο νόμος για τον γιο» παραδέχεται και ίσως γι’ αυτό συγγραφικά αυτή του η εμμονή για τον πατέρα. Που κατέφυγε στα σύννεφα για να αντέξει το ότι τον δικό του
Περισσότερα
