Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Γυναικών ιστορίες, ζωές και πάθη
10/08/2016, 4:50 μμ

Γυναικών ιστορίες, ζωές και πάθη

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος //

 

agapi-mias«Η αγάπη μιας καλής γυναίκας» της Αλις Μάνρο, μτφ: Τρισεύγενη Παπαϊωάννου, σελ. 546, Εκδ. Μεταίχμιο

 

Προσοχή, γυρνάτε τις σελίδες απαλά: μέσα υπάρχουν οι ηρωίδες της Μάνρο. Κι όπως στις ζωές τους τίποτα το κατακλυσμιαία σημαντικό δεν συμβαίνει και τα δράματά τους είναι πνιγμένα και μετρημένα και τα όνειρά τους ακούραστα διαβαίνουν δίχως να ζητούν εκπλήρωση, έτσι κι εμείς/εσείς/όλοι πρέπει να συμπεριφερόμαστε με τη δέουσα προσοχή σε αυτές τις ιστορίες.

Η Μάνρο δεν είναι μια ακόμη συγγραφέας, από τις λίγες γυναίκες, που έφτασε ως το ύπατο στρώμα της επιτυχίας (βλ. Βραβείο Νομπέλ) εκμεταλλευόμενη τα γνωστά… lapsus της επιτροπής, ούτε στηρίχθηκε σε κάποια σκοτεινή συνωμοσία αλλότριων συμφερόντων. Είναι αυτή που ήταν πάντα. Μια ανεπιτήδευτη γυναίκα, μιας κάποιας ηλικίας πλέον, η οποία μεταξύ του νοικοκυριού της και των καθημερινών ασχολιών της, γράφει ιστορίες για ανθρώπους που έχει γνωρίσει, ζήσει, μιλήσει, φανταστεί. Ναι, οι περισσότερες είναι γυναίκες• αυτές αφουγκράζεται περισσότερο. Τον δικό τους (της) κόσμο ψαύει με χέρια τρεμάμενα για να διαγνώσει τι υπάρχει κάτω από τη μάσκα της καθημερινότητας, πίσω από το παραβάν της σιγασμένης ζωής τους. Θα έλεγε κανείς πως όλα μαζί τα διηγήματά της μπορούν να διαβαστούν και ως ένα. Το ύφος, η οπτική γωνία, ο τροπισμός: όλα είναι ίδια, ακολουθούν όμοια φορά, δεν παρεκκλίνουν ούτε στο ελάχιστο. Αυτή η ομοιοτυπία, όμως, αντί να δημιουργηθεί μια κουραστική μανιέρα διαμορφώνει έναν κόσμο υπόγειο, αλλά όχι κρυπτικό. Ενεργοποιεί ένα κατά τ’ άλλα συμπαγές φράγμα σιωπών που μέσω των λέξεών εγείρονται – ακόμη κι αν, σε αυτά τα διηγήματα, τελικά, τίποτα δεν καταλήγει κάπου, τίποτα δεν ολοκληρώνεται, ελάχιστα ζητήματα διευθετούνται.

Γυναίκες από τον Καναδά ή τη Β. Αμερική, γυναίκες που θα μπορούσαν να ζουν παντού, να ήταν δίπλα μας, να τις γνωρίζαμε κι εμείς. Να ήταν οι μητέρες, οι αδελφές μας, οι ερωμένες ή οι γυναίκες μας. Αυτές είναι οι ηρωίδες της Μάνρο. Το αρσενικό στοιχείο υπάρχει, ορισμένες φορές είναι έντονο, καθορίζει ή καθορίζεται από τη θηλυκή εκδοχή, υποφώσκει ή εξεγείρεται, διαθέτει ψυχρή υπεροχή ή ετεροκαθορίζεται. Όπως ακριβώς συμβαίνει στη ζωή. Οτιδήποτε υπάρχει στα διηγήματα της Μάνρο δεν είναι bigger than life – αναπτύσσεται, υπάρχει και δραστηριοποιείται μέσα σε ένα πλέγμα καθημερινών απεικονίσεων. Η Μάνρο δεν έχει καμία πρόθεση να μας εκπλήξει με τη φαντασμαγορία των επινοήσεών της: δεν υπάρχει αυτό το στοιχείο στις ιστορίες της. Δεν μας περιμένουν εκπλήξεις, εκτός ίσως από ένα τσάκισμα στην τελευταία παράγραφο, τα δράματα δεν κρύβονται στην επόμενη γωνία, κι όμως υπάρχουν, οι εκρήξεις των πρωταγωνιστών δεν είναι αστραπιαίες, αλλά υπονοούνται, δεν φυσάει κανένας αγέρωχος αέρας δυναμισμού στις σκέψεις και τις ζωές των ανθρώπων της, φυσάει όμως ένα επίμονο αεράκι που μπορεί να παρασύρει τα πάντα. Αυτές ακριβώς οι… ελλείψεις είναι που κάνουν τις ιστορίες της ήπια θελκτικές. Το μη υπάρχον διαλάμπει εν τη απουσία του. Το μη λεχθέν είναι πιο εκκωφαντικό.

 

Alice Munro

Alice Munro

 

Στην παρούσα έκδοση έχουμε έντεκα διηγήματα, ερανισμένα από άλλες συλλογές της Καναδής, τα οποία δεν έχουν μεταφραστεί ή εκδοθεί ποτέ μέχρι σήμερα. Η συνάφεια με τις προηγούμενες συλλογές που έχουν κυκλοφορήσει στα μέρη μας είναι πρόδηλες. Οι γυναίκες των ιστοριών κουβαλούν το άχθος του φύλου τους. Ζουν σε κλειστές κοινωνίες όπου οποιαδήποτε επιθυμία ή παρέκκλιση θα μπορούσε να έχει δυναστευτικά αποτελέσματα. Ο κρυμμένος ερωτισμός και η καταπιεσμένη σεξουαλικότητα αποτελούν θράκες τις οποίες τα νέα κορίτσια, αλλά και οι μεγαλύτερες σε ηλικία, οφείλουν να κρύψουν καλά μέσα στα σωθικά τους. Παράνομες σχέσεις, μυστικά που κράτησαν για χρόνια, μυρωδιές από ακίνητα σώματα που δεν κόρεσαν τα πάθη τους, ματιές που ο κοινωνικός περίγυρος έσβησε διαμιάς σαν κυροσβέστης. Τα διηγήματα είναι εκτενή, όπως συμβαίνει πάντα στην Μάνρο: σαν μικρές νουβέλες ή σαν μυθιστορήματα σε σμίκρυνση. Το ομώνυμο έχει έκταση περίπου εκατό σελίδες όπου μια μεγάλη πλέον γυναίκα φαντασιώνεται διάφορα –ο ίμερος έχει εκπορθήσει κάθε ίνα του κορμιού της- τη στιγμή που στην ιστορία αναπτύσσεται ένα ανεξιχνίαστο έγκλημα. Όμως και στα υπόλοιπα διηγήματα, τα βάρη της ζωής, ομοίως, έρχονται να καθορίσουν τις αποφάσεις και τον κύκλο της βιωτής. Απιστίες, θάνατοι, απώλειες κάθε λογής, συμβιβασμοί, περιδίνηση των παθών, εκδηλώσεις βουβής στοργής, διαβρωτική σιωπή, ενδόμυχες συγχύσεις: αυτά και άλλα πολλά σκάβουν τις γυναίκες της Μάνρο μέχρι τα μύχιά τους. Και, βέβαια, η ζωή συνεχίζεται. Οι ιστορίες δεν τελειώνουν ποτέ. Είναι μια ανοιχτή πόρτα στο άγνωστο. Όπως ακριβώς συμβαίνει στη ζωή. Η θερμοκρασία ακόμη κι αν ανεβαίνει κάποια στιγμή, θα έρθει ένα κρύο ρεύμα και θα ισορροπήσει τα πράγματα. Μια ισορροπία λαχτάρας και τρόμου.

Η πολύ καλή μετάφραση ανήκει στην Τρισεύγενη Παπαϊωάννου.

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top