Fractal
Home / ΣΙΝΕΜΑ / Τα σημάδια μιας τραυματικής μνήμης
07/06/2017, 1:44 μμ

Τα σημάδια μιας τραυματικής μνήμης

Γράφει ο Ιωάννης Θ. Θέμελης // *

 

ΧΙΡΟΣΙΜΑ ΑΓΑΠΗ ΜΟΥ

Παραγωγή: Γαλλία – Ιαπωνία, 1959

Σκηνοθεσία: Αλέν Ρενέ

Πρωταγωνιστούν: Εμανουέλ Ριβά, Ειτζι Οκάντα, Μπερνάρ Φρεσόν, Στέλα Ντασάς, Πιερ Μπαρμπό

 

 

Την αριστουργηματική δραματική ταινία «Χιροσίμα αγάπη μου» (Hiroshima mon amour), συμπαραγωγής Γαλλίας-Ιαπωνίας 1959, σε σκηνοθεσία του Αλέν Ρενέ, είχαμε την ευκαιρία να παρακολουθήσουμε στην ΕΡΤ3, την Παρασκευή 2 Ιουνίου 2017, στις 23:00.

Το παρελθόν και το παρόν, η μνήμη και τα παιχνίδια της, μέσα από τη σχέση μιας Γαλλίδας μ’ ένα Γιαπωνέζο, με αναφορές στην ατομική καταστροφή της Χιροσίμα, σε μια ανεπανάληπτη ταινία που προβλήθηκε σε επανέκδοση.

Πρώτη μεγάλου μήκους ταινία ενός σκηνοθέτη που μέχρι τότε είχε καταπιαστεί με το γύρισμα θαυμάσιων ντοκιμαντέρ («Γκουέρνικα», «Η νύχτα και η ομίχλη»), η «Χιροσίμα, αγάπη μου» είναι μια ταινία πάνω στη μνήμη, όπου εικόνα, μουσική, διάλογοι και αφήγηση δένονται με ένα πρωτότυπο, που καταργούσε τη μέχρι τότε αφηγηματική δομή για ένα εντελώς μοντέρνο, επαναστατικό, ανατρεπτικό, θα έλεγα, τρόπο. Ταινία ιδιαίτερα σημαντική στην εξέλιξη του σύγχρονου κινηματογράφου και που μέχρι σήμερα παραμένει το ίδιο συναρπαστική, όταν ολόκληρος σχεδόν ο σύγχρονος κινηματογράφος, με λιγοστές εξαιρέσεις, έχει μετατρέψει την τεχνολογία σε αυτοσκοπό, ξεχνώντας την ουσία της κινηματογραφικής τέχνης.

Μία ηθοποιός φτάνει στη Χιροσίμα για να πρωταγωνιστήσει σε μια ταινία με θέμα την ειρήνη. Εκεί, γνωρίζει έναν Ιάπωνα, με τον οποίο γίνονται εραστές. Το ζευγάρι σε μια σειρά συζητήσεων εξομολογείται ο ένας στον άλλον τις σκέψεις και τις επώδυνες αναμνήσεις. Εκείνος, μιλάει για τη ζωή του και επαναλαμβάνει: «Δεν έχεις δει τίποτα από τη Χιροσίμα». Εκείνη αναφέρεται στα εφηβικά της χρόνια στη Νεβέρ, κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου, για το πώς ερωτεύτηκε έναν Γερμανό στρατιώτη, καθώς και στην ταπείνωση που υπέστη κατά τη διάρκεια της απελευθέρωσης.

 

 

Έχοντας χαρακτηριστεί ως ορόσημο του γαλλικού Νέου Κύματος, η πρώτη ταινία μεγάλου μήκους του Αλέν Ρενέ, «Χιροσίμα αγάπη μου», είναι μία από τις σημαντικότερες όλων των εποχών και μέχρι σήμερα παραμένει το ίδιο συναρπαστική. Το υποψήφιο για Όσκαρ σενάριο της Μαργκερίτ Ντιράς -μια σειρά συζητήσεων «Εκείνου» και «Εκείνης» σχετικά με παλιές αγάπες και επώδυνες αναμνήσεις- και η, πρωτοποριακή για την εποχή της, σκηνοθεσία του Ρενέ με τις συνεχείς εναλλαγές παρόντος-παρελθόντος, συνθέτουν μία αριστουργηματική ταινία γύρω από την Ιστορία και τη μνήμη, αλλά και την προσωπική και συλλογική οδύνη που προκαλεί ο πόλεμος.

Αν υπάρχει κάτι από το οποίο δεν μπορούμε ποτέ να δραπετεύσουμε, αυτό δεν είναι ο εαυτός μας, αλλά η Ιστορία (μας ). Η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του Αλέν Ρενέ μας θυμίζει, όμως, πως ο εαυτός μας και η ιστορία μας δεν είναι δυο εντελώς διαφορετικά πράγματα. Βασισμένος στο σενάριο της Μαργκερίτ Ντιράς, ο ευφυέστερος ίσως δημιουργός της 7ης τέχνης μεταφέρει την ιστορία της ανθρωπότητας πάνω σε ένα κρεβάτι, σοκάροντας την παγκόσμια κινηματογραφική κοινότητα του 1959 με ένα τόσο απλό και ταυτόχρονα πολυεπίπεδο love story: μια Γαλλίδα ηθοποιός ζει στην ανοικοδομημένη Χιροσίμα έναν τρελό, σύντομο έρωτα με έναν Γιαπωνέζο αρχιτέκτονα. Ταυτόχρονα, αναπολεί στιγμές από το τραυματικό παρελθόν της, όταν είχε δεσμό μ’ έναν Γερμανό στρατιώτη την περίοδο της Κατοχής. Με μια πρωτοποριακή αφήγηση που καταργεί τη γραμμική χρονική εξέλιξη, τα σύνορα ιδιωτικού και συλλογικού, αλλά και τη διάκριση πραγματικού και φαντασιακού, οι Ντιράς και Ρενέ συνενώνουν το βιωμένο χρόνο με την κινηματογραφική γλώσσα, «ενηλικιώνοντάς» την ως αυτόνομη μορφή καλλιτεχνικής έκφρασης.

Ο Ρενέ αναμιγνύει το παρόν με το παρελθόν, τον παρόντα έρωτα της γυναίκας για τον Ιάπωνα με τον έρωτά της για το Γερμανό και παρεμβάλλοντας στον προσωπικό πόνο της ηρωίδας τη φρίκη της ατομικής καταστροφής της Χιροσίμα. Από τα πρώτα κιόλας πλάνα της ταινίας αισθάνεται ο θεατής την εκπληκτική δύναμη της ταινίας: τα ανθρώπινα μέλη στη στάχτη, αναφορά στη Χιροσίμα αλλά και άλλες παρόμοιες καταστροφές, να μπλέκονται με τα μέλη των αγκαλιασμένων γυμνών εραστών, ενώ στη συνέχεια, σ’ ένα δεκάλεπτο ντοκιμαντέρ, όπου βλέπουμε τα φριχτά αποτελέσματα της ατομικής καταστροφής της Χιροσίμα, ακούμε τις φωνές των εραστών (στο λυρικό κείμενο της Ντιράς), εκείνη της γυναίκας, που επιμένει ότι τα είδε όλα στη Χιροσίμα σ’ αντίθεση, μ’ εκείνη του άντρα, που επιμένει ότι εκείνη δεν είδε τίποτα. Εκείνο που ενδιαφέρει τον Ρενέ, όπως αναφέραμε, στην ταινία είναι η σχέση παρελθόντος και παρόντος (σχέση με την οποία είχε ήδη καταπιαστεί στο ντοκιμαντέρ του «Νύχτα και ομίχλη»), και η διαδικασία της μνήμης (ανάγκη να θυμάται κανείς αλλά και ανάγκη να ξεχνά και να προχωρεί), καθώς και η σχέση μιας προσωπικής εμπειρίας με μια συλλογική (η ερωτική τραγωδία της γυναίκας με τον Γερμανό και η μεγαλύτερη τραγωδία της Χιροσίμα). Τι να πρωτοθυμηθεί κανείς από την αριστουργηματική αυτή, ανεπανάληπτη, δοσμένη με ποίηση και λυρισμό, ταινία; Την πρωτότυπη, εμπνευσμένη σκηνοθεσία του Ρενέ; Τη θαυμάσια, μαυρόασπρη φωτογραφία των Σασά Βιερνί (στις σκηνές στη Γαλλία) και του Μιτσίο Τακαχάσι (στις σκηνές στην Ιαπωνία); Την υποβλητική μουσική των Ζορζ Ντελρί και Τζιοβάνι Φούσκο; Ένα αξεπέραστο από κάθε άποψη αριστούργημα.

 

 

* Ο Γιάννης Θέμελης γεννήθηκε στο Ηράκλειο (Κρήτης) το 1975. Σπούδασε Νομικά στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης και εν συνεχεία πραγματοποίησε μεταπτυχιακές σπουδές Ευρωπαϊκού Δικαίου στο Πανεπιστήμιο της Λιέγης (Ulg) στο Βέλγιο. Αποτέλεσε μέλος του Εργαστηρίου Εγκληματολογικών Ερευνών του ΔΠΘ με συμμετοχές σε σεμινάρια στην Ελλάδα και το Εξωτερικό. Μέλος της Κινηματογραφικής Ομάδας του Πανεπιστημίου Κομοτηνής, Κρήτης και της ερασιτεχνικής Ομάδας Κινηματογράφου Sight Club από το 2006. Αρθρογραφεί στο προσωπικό του blog »Μέρες Αδέσποτες» και στο ταξιδιωτικό site, «Alternatrips» !

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top