Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Χέρμαν Κοχ: Έγκλημα χωρίς τιμωρία
11/02/2016, 1:49 πμ

Χέρμαν Κοχ: Έγκλημα χωρίς τιμωρία

Γράφει η Ελένη Γκίκα //

 

exochiko«Εξοχικό με πισίνα» του Χέρμαν Κοχ, μετάφραση από τα Ολλανδικά: Ινώ βαν Ντάικ- Μπαλτά, εκδ. Μεταίχμιο, σελ. 416

 

Τον ολλανδό συγγραφέα Χέρμαν Κοχ τον γνωρίσαμε με το «Δείπνο» που μεταφράστηκε σε περισσότερες από 25 χώρες, πούλησε πάνω από ένα εκατομμύριο αντίτυπα και γυρίστηκε στο σινεμά, το «Εξοχικό με πισίνα» είναι το δεύτερο μυθιστόρημά του που μεταφράζεται στη χώρα μας. Και στα δυο, η συνεχώς κλιμακούμενη ένταση έρχεται εκεί όπου όλα βαίνουν καλώς, αφορούν και τα δυο την καλοστρωμένη ζωή των αστών (των μεγαλοαστών θα μπορούσε να πει κανείς) και στα δυο ο «εγκληματίας» εν δυνάμει ή και κανονικός είναι ένας από μας. Και στα δυο, δεν υπάρχει φυσικά ούτε τιμωρία ούτε τιμωρός. Αλλά δεν υπάρχει και λύτρωση όπως υπάρχει στην αρχαία ελληνική τραγωδία ή στο ντοστογεφσκικό «Έγκλημα και τιμωρία», και ίσως η τιμωρία να είναι αυτό.

«Όποιος δεν γνωρίζει την ιστορία είναι καταδικασμένος να την επαναλάβει, μας λένε και μας ξαναλένε. Αλλά μήπως σ’ αυτήν ακριβώς την επανάληψη δεν βρίσκεται η ουσία της ύπαρξης; Γέννηση και Θάνατος».

Με αφηγητή έναν προκλητικό, αμφιλεγόμενο, αναξιόπιστο οικογενειακό γιατρό στο «Εξοχικό με πισίνα» [στο «Δείπνο» αντιστοίχως ήταν ένας απολυμένος καθηγητής], ο Χέρμαν Κοχ επαναλαμβάνει σε οικογενειακό και φιλικό πυρήνα τον ολέθριο κύκλο της ιστορίας.

Ξεκινώντας με έναν αποκαλυπτικό μονόλογο μετά από τον οποίο ποτέ δεν θα ξαναδούμε με ίδια μάτια τον οικογενειακό μας γιατρό και αφήνοντας υπόνοιες για το φρικτό φινάλε [μια χήρα, η χήρα Μέγιερ τον φτύνει και τον κατηγορεί ότι ευθύνεται για τον θάνατο του συζύγου της, ο Ραλφ Μέγιερ υπήρξε διάσημος ηθοποιός], ο Χέρμαν Κοχ συνεχίζει να αφηγείται την ιστορία με σημαδεμένα ήδη χαρτιά.

Παρ’ ότι, όμως, όλοι γνωρίζουμε το ολέθριο τέλος, ευθύνεται ή δεν ευθύνεται ο αφηγητής, ο ηθοποιός είναι νεκρός, εν τούτοις παρακολουθούμε με κομμένη την ανάσα την κοινή τους πορεία: πώς γνωρίστηκαν, πώς τον κάλεσε στην πρεμιέρα και το πόσο υπήρξε ο Ραλφ Μέγιερ γυναικάς. Το πώς την «έπεφτε» στη όμορφη γυναίκα του αλλά και το πώς συνήθιζε ο αφηγητής να κολακεύει τους ασθενείς. Ακούγοντας αδιαμαρτύρητα, λέγοντάς τους ό,τι επιθυμούν και γράφοντας επιθυμητές παράνομες συνταγές.

Το πώς αρνήθηκαν κατ’ αρχάς αλλά βρέθηκαν στη συνέχεια στο νοικιασμένο από τον ηθοποιό, εξοχικό με πισίνα. Το πώς διασκέδαζαν με τις πανέμορφες κόρες τους που έκαναν παρέα με τους γιους του ηθοποιού, το πώς γνωρίζουν έναν αμερικανό σκηνοθέτη με την κατά πολύ νεώτερη σύντροφό του ανάμεσα στους φίλους του ηθοποιού και το πόσο πολύ απειλητική μπορεί να γίνει η φαινομενικά αδιατάραχτη ευτυχισμένη τριφηλή ζωή.

 

exox

 

Στις συζητήσεις τους, η μεγάλη Ιστορία προτού ξεσπάσει η μπόρα στη δική τους μικρή. Η εμπειρία του σκηνοθέτη από τις παραμονές του τρομοκρατικού κτυπήματος στους δίδυμους πύργους, όταν ο κυβερνήτης ζήτησε από σκηνοθέτες επιστημονικής φαντασίας να προβλέψουν την επόμενη μέρα και η επόμενη μέρα που δεν είχε κανείς ποτέ φανταστεί:

«Μέχρι τότε από κανενός το κεφάλι δεν είχε περάσει η ιδέα ότι οι τρομοκράτες θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν επιβατικά αεροπλάνα ως όπλα. Τα πάντα ήταν επικεντρωμένα στην ασφάλεια των ίδιων των αεροπλάνων. Στην πρόληψη μιας βομβιστικής επίθεσης ή μιας ομηρείας. Αεροπλάνα που έπεφταν πάνω σε πύργους ήταν απλούστατα αδιανόητα. Αυτό μας ζητούσαν: να φανταστούμε το αδιανόητο».

«ότι όσα θα μπορούσαν να συμβούν θα ήταν ακόμα χειρότερα απ’ όσα ο οποιοσδήποτε θα τολμούσε να ελπίζει στα πιο τολμηρά του όνειρα… Βρισκόμαστε στην παραμονή μιας νέας εποχής. Σε λίγο τίποτα δεν θα είναι πια ασφαλές. Κυριολεκτικά. Τίποτα»

«Αυτό συμβαίνει και τώρα. Τώρα εμείς, ο σύγχρονος κόσμος, η Δυτική Ευρώπη, η Αμερική, τμήματα της Ασίας, είμαστε το κάστρο. Αλλά στο προσεχές μέλλον θα έρθει κάτι που θα τα διαπεράσει όλα».

«Δεν είναι μόνο ένα πράγμα. Είναι περισσότερα πράγματα ταυτόχρονα».

Όπως ακριβώς, δηλαδή, συνέβη εκείνη τη νύχτα στην παραλία και στη δική τους ζωή:

«Εκείνο το βράδυ άρχισε η υπόλοιπη ζωή μας… Συχνά είχα ακούσει ανθρώπους να το λένε. Ανθρώπους που είχαν χάσει κάτι ή κάποιον. Που τους είχε συμβεί κάτι που δεν το εύχεσαι σε κανέναν- κάτι που ποτέ δεν πρόκειται να το ξεπεράσεις πια. Εντούτοις έβρισκα πάντα πως ακουγόταν ψεύτικο. Μόνο αν συμβεί σ’ εσένα τον ίδιο ξέρεις ότι δεν είναι ψεύτικο».

Δεν θα σας πούμε το τι συνέβη γιατί είναι σα να μαρτυράμε τον δολοφόνο, αλλά το σίγουρο είναι ότι θ’ αλλάξουν τα πάντα και οι πάντες. Το αστικό λούστρο, η ευγένεια, και ο πολιτισμένος εαυτός για όλους θα παραμεριστεί ή ακόμα και εξαφανιστεί. Εκείνο το βράδυ θα βγάλει για τον καθένα το πιο σκοτεινό εαυτό του, τα ένστικτά του στη φόρα, και όσο για τον αφηγητή, ένα πρόσωπο που δεν θα μπορούσε κανείς, ενδεχομένως ούτε κι ο ίδιος, ποτέ φανταστεί. Θεωρώντας τους πάντες ως «εν δυνάμει» ενόχους, θα χτυπήσει με τρόπο ατιμώρητο εντέλει, διότι και στο «Εξοχικό σπίτι με πισίνα» όπως και στο «Δείπνο» τα σκοτεινά και νοσηρά ένστικτα από την ίδια την γενεσιουργό κοινωνία έχουν σχεδόν αφομοιωθεί. Δεν ταράζεται τόσο εύκολα η επιφάνεια των πραγμάτων.

 

Herman Koch

Herman Koch

 

Ένα μυθιστόρημα που αποκαλύπτει το σκοτεινό βάθος του δυτικού ανθρώπου και αποδεικνύει πως ο πολιτισμός ενίοτε ή μάλλον στις μέρες μας για τα πιο βάρβαρα ένστικτά μας δεν είναι παρά ένα κοστούμι παραλλαγής. Ατμοσφαιρικό και απειλητικό, ανατρεπτικό και σαρκαστικό, ιδιοφυές, σαν ηφαίστειο κάτω απ’ τον πάγο. Εξάλλου έτσι μας προσεγγίζει το κακό.

Και για το τέλος: «Συνηθισμένες φωτογραφίες διακοπών που δεν είναι συνηθισμένες επειδή ήξερες τι είχε συμβεί μετά».

Μια ιστορία που είναι σαν το νερό, ούτε και πού το παίρνεις είδηση πότε γίνεται πάγος και πότε υδρατμός. Ανεπαισθήτως τα πάντα. Το Καλό και το Κακό. Το Λαμπερό και το Σκοτεινό.

 

* Δημοσιεύθηκε στο ethnos.gr

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top