Fractal
Home / ΙΣΤΟΡΙΑ / Η Αναγέννηση του Χάρλεμ (1917-1935) και οι κυριότεροι εκπρόσωποί της (Α’ Μέρος)
02/08/2017, 4:18 μμ

Η Αναγέννηση του Χάρλεμ (1917-1935) και οι κυριότεροι εκπρόσωποί της (Α’ Μέρος)

Του Γεωργίου Νικ. Σχορετσανίτη //

 

Θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε, με μεγάλη σχετικά δόση ακρίβειας, ότι ο αιματηρός και βίαιος εμφύλιος πόλεμος στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής απέτυχε να αλλάξει σε μεγάλο βαθμό τη γενική κοινωνική κατάσταση των Αφροαμερικανών. Είναι αλήθεια, πρέπει να ομολογήσουμε, ότι η Δέκατη Τρίτη (Thirteenth Amendment) τροποποίηση του Συντάγματος των ΗΠΑ έθεσε εκτός νόμου τη σκλαβιά και χορήγησε στους πρώην σκλάβους την ελευθερία τους, και ότι η Δέκατη Πέμπτη (Fifteenth Amendment) τροποποίηση διασφάλισε το δικαίωμα του εκλέγειν. Επιπλέον, θεωρητικά τουλάχιστον, οι αφροαμερικανοί  ήταν πλέον νομικά ίσοι με τους λευκούς Αμερικανούς. Στην πράξη, ωστόσο, οι Αφροαμερικανοί παρέμειναν σε γενικές γραμμές περιφρονημένοι, φοβισμένοι και μάλλον αποτελούσαν ένα απομονωμένο τμήμα του αμερικανικού πληθυσμού. Ουσιαστικά για μεγάλο χρονικό διάστημα θεωρούνταν ότι είναι κατώτεροι λόγω της φυλής τους, αντιμετωπίζονταν με περιφρόνηση, αν όχι με μίσος και υποβάλλονταν συχνότατα στις, λίγο πολύ, γνωστές ταπεινώσεις,  καθώς και σε  σωματική και ψυχολογική  βία κατά βούληση.

Όπως συνέβαινε και πριν από τον Εμφύλιο Πόλεμο, η συντριπτική πλειοψηφία των Αφροαμερικανών συνέχισε να ζει στα βάθη του  Νότου. Οι  μαύροι εκεί αποτελούσαν περισσότερο από το 90% του συνολικού μαύρου πληθυσμού των περίπου πέντε εκατομμυρίων της χώρας (στο σύνολο των 38,5  εκατομμυρίων πληθυσμού ολάκαιρης της χώρας). Κατά τη διάρκεια και αμέσως μετά τον πόλεμο, παρατηρήθηκε μια πολύ μικρή μετανάστευση είτε από το Νότο προς το Βορρά, ή από τις αγροτικές στις αστικές περιοχές μέσα στην ίδια περιοχή του αμερικάνικου Νότου. Στις δεκαετίες μετά τον Εμφύλιο Πόλεμο, η κατάσταση των περισσότερων μαύρων δεν έδειχνε καμιά σχεδόν βελτίωση. Ο θρίαμβος του λευκού ρατσισμού στο Νότο μετά την αποτυχία της ριζικής ανασυγκρότησης, αφαίρεσε από τους Αφροαμερικανούς τα πολιτικά τους δικαιώματα και την  ελευθερία τους.

 

Το Κότον Κλαμπ στο Χάρλεμ της Νέας Υόρκης γύρω στα 1930.

 

Μια πληθώρα περιοριστικών νόμων εμπόδιζε την κοινότητα των Αφροαμερικανών από την ελευθερία στην άσκηση ψηφοφορίας, και η λευκή κοινότητα συχνά κατέφευγε σε εκφοβισμό και βία για να κρατήσει τους μαύρους ‘στη θέση τους’. Επιπλέον, ακόμα και οι απελευθερωμένοι δούλοι παρέμειναν οικονομικά υποταγμένοι. Κάποια σχέδια για να τους δώσουν δική τους γη (σαράντα άκρες και ένα μουλάρι) δεν υλοποιήθηκε ποτέ και αναγκάζονταν να κερδίσουν τα προς το ζην ενοικιάζοντας τη γη, συνήθως για διάστημα ενός έτους, και πληρώνοντας με σιτηρά το ενοίκιο του εδάφους που καλλιεργούσαν. Έτσι οι μαύροι συνήθως καλλιεργητές και θεριστές, εργάζονταν σε κάποιο κομμάτι γης που ανήκε  σε κάποιον άλλο και ήταν αναγκασμένοι να μοιράζονται τους καρπούς της εργασίας τους με τον ιδιοκτήτη, ο οποίος συχνά απουσίαζε τελείως από την περιοχή.  Κάτω από οποιοδήποτε σύστημα, πάντως, ο μαύρος αγρότης συνήθως δανειζόταν χρήματα για προϊόντα πρώτης ανάγκης, κι έτσι ήταν πάντα φτωχός και υπόχρεος στο διηνεκές στον ιδιοκτήτη της γης και στο δανειστή, ο οποίος μερικές φορές ήταν ένα και το αυτό πρόσωπο!

 

Το μνημείο του Μπούκερ Τ. Ουάσινγκτον στην πανεπιστημιούπολη Τάσκεγκι.

 

Η ανησυχία των Βορείων για την ευημερία των απελευθερωμένων σκλάβων, στα πλαίσια της αφηρημένης έννοιας της χειραφέτησης και της εθνικής ενότητας, ξεθώριαζε με το χρόνο, δεδομένου ότι οι Βόρειοι έστρεψαν την προσοχή τους σε άλλα συμφέροντα, συμπεριλαμβανομένης της  επέκτασης προς τα δυτικά και της ταχείας εκβιομηχάνισης της αχανούς χώρας τους.  Όπως ήταν φυσικό και θα περίμενε κάποιος, η διαδικασία εκβιομηχάνισης, με την ακόρεστη ζήτηση για εργατικά χέρια, θα κέντριζε τη μετανάστευση μαύρων από το Νότο προς το Βορρά. Στην αρχή, πάντως ήταν δύσκολα τα πράγματα. Ο πληθυσμός των ΗΠΑ στα 1890, ανερχόταν κάπου στα 63 εκατομμύρια, από τα οποία 7,5 ήταν αφροαμερικανοί. Από τους τελευταίους, τα 6,7 εκατομμύρια συνέχιζαν να ζουν στο Νότο. Έτσι, αν και οι απόλυτοι αριθμοί των αφροαμερικανών αυξάνονταν  τόσο στο Βορρά όσο και το Νότο, η αναλογική κατανομή των μαύρων  παρέμεινε η ίδια, αφού το 90% των μαύρων παρέμεινε στις νότιες Πολιτείες της χώρας. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, ελήφθησαν μερικά μέτρα για τη βελτίωση της γενικότερης κατάστασης των μαύρων Αμερικανών, με πιο σημαντικό, ίσως, στον τομέα της εκπαίδευσης. Στον απόηχο του εμφυλίου πολέμου, κάποιοι λευκοί που συμπαθούσαν τους μαύρους, καθώς και μερικοί προοδευτικοί μαύροι, προχώρησαν σε δημιουργία ιδρυμάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, όπως το Φισκ, το Χάουαρντ και το Μόρχαουζ, τα οποία σταδιακά εξελίχθηκαν σε πανεπιστήμια ελίτ για τους Αφροαμερικανούς. Παράλληλα, ιδρύθηκαν πολλά σχολεία, όπως το Ινστιτούτο Hampton, το 1868, για να εκπαιδεύσουν χειραφετημένους σκλάβους σε χρήσιμες τέχνες, όπως η ξυλουργική ή η εκτροφή ζώων, ή ακόμα και να εκπαιδεύσουν και να δώσουν στην κοινότητα ταλαντούχους  καθηγητές. Το πιο γνωστό και σημαντικό από αυτά τα σχολεία ήταν, το Ινστιτούτο  Τάσκεγκι (Tuskegee), που ιδρύθηκε το έτος 1881.

 

Το Πανεπιστήμιο Τάσκεγκι στην Αλαμπάμα.

 

Ο Μπούκερ Τ. Ουάσινγκτον (Booker  T.Washington, 1856-1915) μόλις εικοσιπέντε ετών τότε, επιλέχθηκε για να ηγηθεί του Τάσκεγκι. Γρήγορα αναδείχθηκε ως ο εκπρόσωπος της μαύρης Αμερικής με τη μεγαλύτερη επιρροή, θέση που συνέχισε να κατέχει και μέσα  στον εικοστό αιώνα.  Έθεσε τα όρια όπου έπρεπε να προσπαθήσουν να φτάσουν οι Αφροαμερικανοί, να δουλέψουν σκληρά, να αποκτήσουν εκπαίδευση, να ζουν νηφάλια, και να οικοδομήσουν τη δική τους κοινότητα και με ήπιο τρόπο, και όχι επιθετικά, να  επιδιώξουν την ένταξή τους  στην λευκή κοινωνία επί ίσοις όροις. Αυτή η προσέγγιση, όμως, από μια άποψη δεν ανεχόταν τον λευκό ρατσισμό, κι έτσι αυτό αναγκαστικά και διακριτικά σήμαινε ότι για το ορατό τουλάχιστον μέλλον το καλύτερο που θα μπορούσαν να ελπίζουν οι  μαύροι αμερικανοί, ήταν μια κατάσταση πολιτών δεύτερης κατηγορίας. Μπορεί βέβαια κάτι τέτοιο να ακούγεται εξωπραγματικό και απαράδεκτο σήμερα, αλλά για εκείνες τις εποχές στις οποίες αναφερόμαστε ήταν αρκετά εύλογο. Άλλωστε ο Ουάσινγκτον, πάντα είχε βαθιά μέσα του την ελπίδα ότι θα μπορούσε κάποια μέρα να επιτευχθεί η πολυπόθητη φυλετική συμφιλίωση ανάμεσα στους μαύρους και τους λευκούς.

 

Η κινητή σχολική μονάδα του Ινστιτούτου Τάσκεγκι.

 

 

Διαβάστε το Β’ Μέρος >>

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top