Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / «Η πνευματικότητά μας είναι πρωτίστως γονατιστή»
31/05/2017, 11:55 πμ

«Η πνευματικότητά μας είναι πρωτίστως γονατιστή»

Γράφει ο Κωνσταντίνος Τζαμιώτης //

 

Τζούλια Γκανάσου «Γονυπετείς», Εκδόσεις Γκοβόστη

 

Οι ριζωμένοι οργανισμοί στρέφονται πάντα προς το φως. Πρόκειται για φυσικό αυτοματισμό, που δεν αποφεύγεται, οποιαδήποτε παρέκκλιση απ’ αυτόν θα οδηγούσε στο μαρασμό. Αδύνατον να ξεγελάσεις ένα φυτό· όσο του αναλογεί μια φωτεινή λωρίδα, θα βρίσκει πάντα το δρόμο του. Αν και πιο πολύπλοκοι οι άνθρωποι, λοξοδρομούν ευκολότερα σ’ αυτήν την αναμέτρηση με τις ανάγκες. Ο σκοπός τους δύσκολα παραμένει εναργής, ίσως επειδή κρυφοκοιτούν μονίμως σ’ αυτό που έχουν προ-υπάρξει στη φαντασία τους. Πρόκειται για περισπασμό περίπου γονιδιακό, το τίμημα ίσως της ικανότητας για σύνθετες νοητικές κατασκευές που δεν υπακούν στην πραγματικότητα. Το ζήτημα είναι πως άλλοτε στέκονται τυχεροί και προσεγγίζουν αυτή την ιδεατή θέση, άλλοτε πάλι (το συχνότερο) συγκρούονται με τις δυνάμεις της απτότητας και απομακρύνονται διά παντός από ότι θα περιέγραφε κανείς ως κινητήριο σκοπό της ύπαρξης. Σε κάθε περίπτωση για τους περισσότερους υπάρχουν όρια, πέρα από τα οποία δεν είναι διατεθειμένοι ούτε μπορούν να κινηθούν.

 

Ωστόσο, για την κεντρική ηρωίδα της νουβέλας «Γονυπετείς», τέτοιου είδους όρια δεν υφίστανται. Έχει θέσει έναν στόχο. Οτιδήποτε άλλο πέρα από την υλοποίηση αυτού του στόχου απλώς απορρίπτεται. Στον πυρήνα του έργου της Γκανάσου κρύβεται μια διαπίστωση που επανέρχεται με τέτοια συνέπεια ώστε να μπορεί να πει κανείς έπειτα από τέσσερα βιβλία πως συνιστά κανονικό αξίωμα. «Η πνευματικότητα μας είναι πρωτίστως σωματική» μοιάζουν να ομολογούν όλα τα πρόσωπα των ιστοριών της, μια ομολογία που λειτουργεί ως ελατήριο για κάθε σκέψη ή πράξη τους. Οι πιο επαρκείς απ’ αυτούς μοιάζουν να συμμερίζονται κάτι εξίσου επώδυνο: τη συνείδηση της αμετάκλητης φθοράς τους. Η σωματική φθορά λοιπόν στο κέντρο αυτού του ιδιαίτερου λογοτεχνικού σύμπαντος και μαζί η φευγαλέα φύση του χρόνου, τα ζωτικά ψεύδη ή οι αλήθειες των προσώπων και η αδιάκοπη ανάγκη τους να αποδειχθούν αντάξιοι των επιθυμιών τους. Να ποια είναι τα κατεξοχήν εργαλεία της συγγραφέως μέσω των οποίων πολιορκείται η ανθρώπινη συνθήκη.

Οι αναγνώστες των πρώτων δύο βιβλίων της Γκανάσου, («Σε μαύρα πλήκτρα» και «Ομφάλιος λώρος», από τις εκδόσεις Γκοβόστη επίσης) θα γνωρίζουν ήδη πως το στοιχείο της επιστήμης, που απουσίαζε στο τελευταίο της βιβλίο «Ως το τέλος», επανέρχεται στους «Γονυπετείς» και αποτελεί ξανά αναπόσπαστο κομμάτι της ιστορίας. Με τη μόνη διαφορά πως η γυναίκα στα τέσσερα, η γυναίκα που σέρνεται προς την κορυφή του ιερού λόφου, είναι κάποια που έχει αφήσει την επιστήμη πλέον πίσω της. Από το ορθολογικό στη δεισιδαιμονία, θα μπορούσε να πει κανείς. Ή ίσως πάλι όχι… Να πρόκειται μόνο για την ορμέφυτη ανάγκη για ελπίδα και δικαίωση… Ποιος άλλωστε μπορεί να ζήσει δίχως έστω λίγη ελπίδα ή προσδοκία δικαίωσης;

 

Τζούλια Γκανάσου

 

Μια γυναίκα λοιπόν, ένας άνθρωπος ανάμεσα σε τόσους άλλους που αναζητά την ανθρώπινη υπόσταση της εγκαταλείποντας έστω παροδικά τους ανθρώπινους τρόπους της. Μια γυναίκα με μόνο όπλο τη θέληση και την ταπεινότητα που θέτει σε δοκιμασία τις αντοχές της. Σελίδα με τη σελίδα η συγγραφέας βουλιάζει την ηρωίδα στα πιο θολά νερά της καθημερινότητας, την παρακολουθεί να φλερτάρει με τις πιο κοινότοπες φιλοδοξίες και ύστερα την απομακρύνει, σχεδόν την αποκόπτει από τον εξωτερικό κόσμο (αν και εκτεθειμένη απόλυτα σ’ αυτόν) και την ωθεί σε μια επώδυνη ομφαλοσκόπηση απ’ την οποία κανένας δεν θα έβγαινε νικητής ή έστω αλώβητος. Το μόνο που απομένει απείραχτο επάνω της είναι η επιθυμία, αυτή η διφορούμενη και συνεχώς μεταβαλλόμενη δύναμη που σκάβει τα σωθικά της με την ίδια ευκολία που κινεί τον Κόσμο ολόκληρο.

Άξια μνείας και η γλώσσα του μυθιστορήματος. Η Γκανάσου μοιάζει να προσχωρεί συνειδητά στο διφορούμενο, καλλιεργεί επίτηδες ένα κλίμα ασάφειας, μα το ρευστό, αλληγορικό σύμπαν της κάθε άλλο παρά στερείται οργάνωσης, δομής ή σκόπευσης. Η λογοτεχνία δεν είναι παρά ένα πεδίο αναζήτησης, ένα αδιάκοπο ταξίδι κατά το οποίο ο συγγραφέας οφείλει πάνω απ’ όλα ή πρώτα απ’ όλα να αντιταχθεί στη στασιμότητα ή τον πειρασμό να αρκεστεί σε προηγούμενα επιτεύγματα και τρόπους. Η Συγγραφέας Γκανάσου, με αυτό το τέταρτο βιβλίο της, όχι μόνο αρνείται να ανακόψει αλλά τολμώ να πω πως κινείται με αλματώδη ρυθμό από έργο σε έργο. Λίγοι, ελάχιστοι συγγραφείς αυτές τις μέρες μπορούν να στήσουν με τέτοια πειστικότητα κάτι τόσο πυκνό και συναρπαστικό με τόσα λίγα υλικά.  Και οι «Γονυπετείς – Μια πορεία από την αρχή» είναι και πυκνό και συναρπαστικό έργο.

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top