Γιώργος Βέης: «Η ανάμνηση είναι η επιστροφή στην πατρίδα των συγκινήσεων. Δεν αποκλείεται έτσι να ξαναζήσει κανείς, σαν σε όνειρο, την ανάκτηση του χρόνου του.»

Συνέντευξη στην Πέρσα Κουμούτση //

Έως σήμερα έχει εκδώσει συνολικά 28 βιβλία, ανάμεσα σε αυτά 13 ποιητικά, έγινε όμως γνωστός μέσα από τα  ταξιδιωτικά βιβλία του και τις μελέτες του. Ασχολείται, επίσης, με τη μετάφραση, το δοκίμιο και την κριτική βιβλίου με πάμπολλες και εξαιρετικά αξιόλογες κριτικές στο ενεργητικό του. Η πολυσχιδής αυτή συγγραφική του δραστηριότητά αποτελεί  πλεονέκτημα και σημαντική παρακαταθήκη για τα Ελληνικά Γράμματα, ενώ δεν σταματά να δημιουργεί και να μας προμηθεύει με τη ‘μαγική’ εκείνη ύλη των εμπειριών του που μετουσιώνει σε δημιουργική έμπνευση. Με αφορμή το τελευταίο του βιβλίο με τίτλο «Ο Ινδικοπλεύστης», το οποίο αποτελεί μια επιπλέον ταξιδιωτική μαρτυρία, άλλο ένα πανόραμα μιας περιοχής που είναι “σχεδόν αχαρτογράφητη”, “άγνωστη” στους πολλούς, τον συναντήσαμε και είχε την ευγενική καλοσύνη να απαντήσει στις ερωτήσεις μας.

-Αγαπητέ κύριε Βέη, το τελευταίο σας βιβλίο με τίτλο «ο Ινδικοπλεύστης», όπως και τα προηγούμενα βιβλία σας, αποτελεί μια επιπλέον ταξιδιωτική μαρτυρία, άλλο ένα πανόραμα μιας περιοχής που είναι “σχεδόν αχαρτογράφητη”/ “άγνωστη” στους πολλούς. Ποιο ήταν εκείνο το πρώτο ερέθισμα που σας προέτρεψε να «ταξιδέψετε» συγγραφικά ως εκείνους τους τόπους;

Να μην χαθεί μέσα στον ωκεανό της ατομικής λήθης το άρωμα, η γεύση, η αίσθηση του συγκεκριμένου χωροχρόνου. Μια άμυνα στην εξαφάνιση του δευτερόλεπτου της συγκεκριμένης έκπληξης. Ένα αντίδοτο στον εκφυλισμό του βιώματος σε τάφο. Έτσι άρχισαν όλα…

-Διαφέρει ο Ινδικοπλεύστης από τα προηγούμενα ταξιδιωτικά σας βιβλία; Και αν ναι, που εντοπίζονται οι διαφορές;

Γράφω ένα και το αυτό Βιβλίο μαρτυριών. Απλώς εμφανίζονται κάθε φορά διαφορετικές ενότητες και κεφάλαια, συνιστώντας το νέο “βιβλίο”. Άλλωστε η ένδειξη “μαρτυρίες” υπάρχει και στα οκτώ “βιβλία” του Βιβλίου.

-Ένα στοιχείο που διακρίνει τη γραφή σας και που υπάρχει έντονα και σε αυτό το βιβλίο, είναι ότι το ανοίκειο, συχνά το παράδοξο, ή αδιανόητο για μας τους Δυτικούς το καθιστάτε, εύληπτο, κατανοητό, γοητευτικό. Άραγε απαιτείται μεγάλη κατανόηση, αγάπη από τον συγγραφέα για να πετύχει αυτή την εξοικείωση;

Ο συγγραφέας στην προκειμένη περίπτωση δρα σαν σφουγγάρι. Δεν αφήνει τίποτα να πάει χαμένο. Τα στοιχεία των πρωτογενών ερεθισμάτων είναι ισότιμα στη φάση αυτή. Μετά ακολουθεί η επεξεργασία. Ό, τι απομένει συνιστά κείμενο.

-Δε αρκείστε ποτέ στη ρεαλιστική αποτύπωση των εικόνων, των τόπων, των ανθρώπων τύπων που συναντάτε, των πολιτισμών που διερευνάτε κι αυτό το στοιχείο, φρονώ, ότι διαφοροποιεί τα δικά σας ταξιδιωτικά από εκείνα των άλλων ομοτέχνων σας. Αν δεν είχατε τη στόφα του ποιητή, νομίζετε ότι το αποτέλεσμα θα ήταν πιο άνυδρο, έστω, διαφορετικό. Βοηθάει ο ποιητής Γ. Β τον πεζογράφο Γ.Β; Και σε ποιον βαθμό;

Η ποίηση παρέχει τα μέτρα και τα σταθμά της έκφρασης. Η πραγματικότητα της περιήγησης παρέχει το αίμα. Ο πεζός λόγος και ο ποιητικός λόγος προσδίδουν την ενιαία μορφή αποτύπωσης. Η ένωσή τους είναι πρόσφορη στο βαθμό που αποδίδουν την ταξιδιωτική αλήθεια. Δεν μπορώ να διανοηθώ τι θα έγραφα χωρίς την ποιητική συναντίληψη.

-Χωρίς διάθεση υπερβολής τα βιβλία σας, και δη το τελευταίο, βρίθει αισθήσεων εικόνων, πληροφοριών. Το βιβλίο καταφέρνει να διεισδύσει βαθιά στην κουλτούρα και την νοοτροπία των περιοχών που περιγράφετε, και το πετυχαίνετε με μια ενάργεια αξιοσημείωτη. Άραγε «Το  συναρπαστικότερο μέρος του ταξιδιού είναι μάλλον η ανάμνησή του;» όπως λέτε; «Ίσως διότι την επινοούμε σ’ έναν βαθμό;» Σε ποιο βαθμό αντιστοιχεί αυτή σας η σκέψη στο βιβλίο.

Η ανάμνηση είναι η επιστροφή στην πατρίδα των συγκινήσεων. Επιστροφή νοερή βέβαια και γραφή: αυτή είναι η συνδυαστική μαθητεία στην απόλαυση. Δεν αποκλείεται έτσι να ξαναζήσει κανείς, σαν σε όνειρο, την ανάκτηση του χρόνου του.

-Βιβλία που μιλούν για άλλες πατρίδες, τον πολιτισμό τους και μάλιστα με ενάργεια, ποιητικότητα και σεβασμό, αυτομάτως προάγουν τον διαπολιτισμικό διάλογο, αφού μαθαίνουμε σε βάθος τον Άλλο, τα ήθη, τις συνήθειές του… αντιλαμβανόμαστε καλύτερα το πολιτισμικό του υπόβαθρο. Σε ποιο βαθμό η λογοτεχνία μπορεί να λειτουργήσει ως μέσο διαπολιτισμικού διαλόγου; Σε ποιο βαθμό θα μπορούσε η λογοτεχνία να βοηθήσει στην κατανόηση ανάμεσα σε ομάδες ανθρώπων με διαφορετική, κουλτούρα, νοοτροπία, θρησκεία κλπ; Ο διαπολιτισμικός διάλογος μέσα από την τέχνη και κυρίως τη λογοτεχνία είναι αποδοτικός;

Εξαρτάται πόσο έτοιμος είναι ο άλλος πόλος να αποδεχτεί έναν καθόλα λειτουργικό διάλογο. Δεν αρκεί η λογοτεχνία. Χρειάζεται η συνδρομή της Παιδείας, προκειμένου να κατακτηθεί σε ικανό βαθμό η διάθεση ειλικρινούς ανοχής. Η λογοτεχνία τονίζοντας σε ορισμένες περιπτώσεις τα χάσματα, μπορεί να αποβεί θανατηφόρα. Να θυμηθούμε τους συγγραφείς που οδηγήθηκαν σε εξορίες, εκτελέσεις, αυτοεξορίες, εξοστρακισμούς, αφορισμούς στο βωμό του μη-διαλόγου.

-Σε μια εποχή όξυνσης όπως είναι η σημερινή πόσο δύσκολο ή και εύκολο είναι να υπάρχουν σημεία γόνιμης επαφής ανάμεσα σε κοινωνίες με διαφορετικές φιλοσοφίες κουλτούρα, συνήθειες;

Από μια πλευρά, η παγκοσμιοποίηση θα μπορούσε να συμβάλει στην εξομάλυνση της Διαφοράς. Όσο δηλαδή πλησιάζει ο ένας λαός τον άλλο, με την αρωγή κυρίως των τεχνολογικών μέσων, τόσο περισσότερο θα μπορούσε να προαχθεί η πολιτική της αλληλεγγύης και της συναδελφικότητας στον αγώνα κατά της πενίας, του αναλφαβητισμού, του προσφυγικού δράματος, αλλά και των δογματισμών, πάσης φύσεως, που φονεύουν αλλήλους. Ως τώρα όμως παρατηρείται, σε αρκετές περιπτώσεις, το αντίθετο: η αίσθηση δηλαδή ότι δεν χωράνε όλοι οι λαοί στο ένα και μόνον ένα επικοινωνιακό χωριουδάκι που έγινε ηλεκτρονικά ο πλανήτης μας.

-Ο Προορισμός ή το Ταξίδι, κύριε Βέη;

Είναι όψεις του ίδιου νομίσματος. Εννοώ εδώ το νόμισμα με το οποίο εξασφαλίζει κανείς την έξοδό του από την ανία, τον ιό του πνεύματος.

-Σας ευχαριστούμε πολύ

Σύντομο βιογραφικό:

Ο Γιώργος Βέης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1955. Ποιήματά του έχουν μεταφραστεί σε επτά ευρωπαϊκές γλώσσες και στα κινεζικά. Το πρώτο του βιβλίο, “Φόρμες και άλλα ποιήματα”, εκδόθηκε το 1974. Ακολούθησαν άλλα έντεκα βιβλία ποίησης, έως το “Μετάξι στον κήπο” (Ύψιλον, 2010). Από το 1976 ασχολείται με την κριτική της λογοτεχνίας. Μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων. Υπηρετεί στο Διπλωματικό Κλάδο του Υπουργείου Εξωτερικών. Διετέλεσε Πρόξενος στη Νέα Υόρκη, Γενικός Πρόξενος στο Ντόρτμουντ, στη Μελβούρνη, στο Χονγκ Κονγκ και στο Μακάο, σύμβουλος Πρεσβείας στο Πεκίνο και στη Σεούλ, επιτετραμμένος στο Καμερούν, με παράλληλη διαπίστευση στο Τσαντ, στο Σάο Τομέ-Πρινσίπε, στην Γκαμπόν, στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία και στη Γουϊνέα του Ισημερινού. Διετέλεσε πρέσβης στο Σουδάν, με παράλληλη διαπίστευση στη Σομαλία. Το 2010 τοποθετήθηκε πρέσβης στην Ινδονησία, με παράλληλη διαπίστευση στη Μαλαισία, στο Σουλτανάτο του Μπρουνέι και στο Ανατολικό Τιμόρ. Έχει τιμηθεί με το Κρατικό Βραβείο Μαρτυρίας το 2000, για το βιβλίο “Ασία, Ασία”, και με το Κρατικό Βραβείο Χρονικού-Μαρτυρίας το 2010, για το βιβλίο “Από το Τόκιο στο Χαρτούμ”. Η ποιητική του συλλογή “Λεπτομέρειες κόσμων” (εκδ. Ύψιλον) απέσπασε το Βραβείο Λάμπρος Πορφύρας της Ακαδημίας Αθηνών το 2007. Το 2012 του απονεμήθηκε ο Ανώτερος Ταξιάρχης του Φοίνικος για τις υπηρεσίες του στο διπλωματικό σώμα.
Το 2014 τιμήθηκε με το Βραβείο Ποίησης του Ιδρύματος Πέτρου Χάρη της Ακαδημίας Αθηνών, για το σύνολο του έργου του.
Τον Ιούλιο του 2015 προήχθη κατ’ απόλυτη εκλογή από τον βαθμό του Πληρεξούσιου Υπουργού Α’ στον βαθμό του Πρέσβεως και διορίστηκε Μόνιμος Αντιπρόσωπος της Ελλάδας στην UNESCO.

Τίτλοι βιβλίων στη βάση Βιβλιονέτ:

(2017) Ινδικοπλεύστης, Κέδρος(2016) Για ένα πιάτο χόρτα, Ύψιλον(2015) Παντού, Κέδρος(2013) Βλέπω, Ύψιλον(2011) Μανχάταν – Μπανγκόκ, Κέδρος(2010) Μετάξι στον κήπο, Ύψιλον(2009) Από το Τόκιο στο Χαρτούμ, Κέδρος(2008) Ν, όπως Νοσταλγία, Ύψιλον(2007) Έρωτες τοπίων: Κίνα, Ινδονησία, Ιαπωνία, Ταϊλάνδη:, Κέδρος(2006) Λεπτομέρειες κόσμων, Ύψιλον(2005) Με τις Μογγόλες, Κέδρος(2004) Στην απαγορευμένη πόλη, Κέδρος(2004) Υστερόγραφα γης, Ύψιλον(2003) Πιο μακριά δεν γίνεται, Ελληνικά Γράμματα(2000) Ασία, Ασία, Κέδρος(1999) Παράφραση της νύχτας, Ύψιλον(1999) Χρυσαλλίδα στον πάγο, Ύψιλον(1994) Γεωγραφία κινδύνων, Ύψιλον(1983) Ο δράκος του μεσημεριού, Ύψιλον  Συμμετοχή σε συλλογικά έργα(2016) Ο ποιητής Μανόλης Αναγνωστάκης, Διαπολιτισμός(2015) Έκφραση τιμής στον Κώστα Ε. Τσιρόπουλο, Εκδόσεις των Φίλων(2014) Ξένων αιμάτων τρύγος, Γαβριηλίδης(2013) Ανθολογία της ελληνικής ποίησης (20ός αιώνας), Κότινος(2013) Θεωρία, λογοτεχνία, Αριστερά, Ταξιδευτής(2011) Ημερολόγιο 2012: Η δική μας Ελλάδα, Εκδοτικός Οίκος Α. Α. Λιβάνη(2011) Ο κόσμος του Οδυσσέα Ελύτη, Ίδρυμα Εικαστικών Τεχνών και Μουσικής Β. & Μ. Θεοχαράκη(2010) Η δική μας Αμερική, Μεταίχμιο(2010) Σάββατο, Μαυρομιχάλη 18, Γαβριηλίδης(2009) Εισαγωγή στην ποίηση του Ελύτη, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης(2009) Τα ποιήματα του 2008, Κοινωνία των (δε)κάτων(2008) Ενδοσκεληδόν, Ζήτρος(2008) Θεωρία, λογοτεχνία, Αριστερά, Το Πέρασμα(2008) Τα ποιήματα του 2007, Κοινωνία των (δε)κάτων(2007) Η κριτική για τα βιβλία του Τηλέμαχου Αλαβέρα, Εταιρία Λογοτεχνών Θεσσαλονίκης(2007) Τα ποιήματα του 2006, Κοινωνία των (δε)κάτων(2005) Για τον Ηλία Λάγιο, Ερατώ(2001) Δεκαέξι κείμενα για το Άξιον Εστί, Ίκαρος(2001) Το βιβλίο της νύχτας, Εκδόσεις Πατάκη(1988) Πολυφωνία για τον Δ. Π. Παπαδίτσα, Ευθύνη  Μεταφράσεις(2016) Borges, Jorge Luis, 1899-1986, Το βιβλίο των φανταστικών όντων, Εκδόσεις Πατάκη(2009) Σίφνος, Εκδόσεις Καστανιώτη(2007) Long, John Luther, Madame Butterfly: Η γιαπωνέζικη κούκλα, Ηλέκτρα(2005) Borges, Jorge Luis, 1899-1986, Το βιβλίο των φανταστικών όντων, Libro(1996) Συλλογικό έργο, Ανθολογία του μαύρου χιούμορ, Αιγόκερως(1991) Borges, Jorge Luis, 1899-1986, Το βιβλίο των φανταστικών όντων, Libro….