Γιώργος Τζιτζικάκης: “Διαβάζοντας πάντα γράφεις καλύτερα!”

Συνέντευξη στην Έλενα Νταβλαμάνου //

Το καινούργιο μυθιστόρημα του Γιώργου Ελ. Τζιτζικάκη ταράζει τα νερά της Νέας Ελληνικής Λογοτεχνίας. Ένα μαγικό ταξίδι στα πυκνά σκοτάδια της νύχτας της Αθήνας. Εκεί που θαρρείς πως τα δύσκολα που σε βρήκαν δεν θα περάσουν ποτέ. Εκεί που βουτάς χωρίς ανάσα στα βαθιά, μα τη στιγμή που νομίζεις πως πνίγεσαι το χέρι της αγάπης σε τραβάει στο φως.  Βιβλίο δυνατό, σκληρό, δύσκολο μα και τρυφερό συνάμα. Μοναδικά ευαίσθητο. Έτσι όπως ο Γιώργος Τζιτζικάκης μπορεί να γράφει. Μόνο η δική του πένα θα μπορούσε να σε κάνει να αγαπήσεις τόσο, έναν τόσο σκληρό άνθρωπο όπως τον Νο. Τον μπράβο της νύχτας με την τόσο πληγωμένη ψυχή.

Μια αφήγηση απόλυτα ρεαλιστική, κινηματογραφική αλλά παράλληλα έντονα συναισθηματική, με απόλυτα ισορροπημένες εναλλαγές τόπου και χρόνου, που γίνεται σε πρώτο πρόσωπο. Η γραφή του συγγραφέα μοναδική, ολοζώντανη, ακόμα πιο ώριμη σε αυτό το βιβλίο και ωριμάζει και γίνεται καλύτερη κάθε φορά, όπως ακριβώς το παλιό καλό κρασί.

Ένα υπέροχο, συγκλονιστικό βιβλίο, αλλά για να μπορέσει να το απολαύσει κανείς θα πρέπει να κάνει στην άκρη τις όποιες προδιαγραφές έχει για να διαβάσει ένα βιβλίο και να έχει ένα ανοιχτό, καθαρό και νηφάλιο μυαλό.

Και ο τίτλος «Ένα δράμι δύναμης» . Υπάρχει πάντα ελπίδα, υπάρχει πάντα φως σε όλα τα πράγματα που βιώνουμε και μας φαίνονται δύσκολα στη ζωή μας, αρκεί να αφήσουμε τον εαυτό μας ελεύθερο να την ανακαλύψει. Τα δύσκολα μπορούν να γίνουν εύκολα, και η δύναμη, έστω και ένα δράμι, έρχεται όταν τη ζητήσουμε.

-Κύριε Τζιτζικάκη, το νέο σας μυθιστόρημα φέρει τον τίτλο “Ένα δράμι δύναμης”. Πείτε μας λίγα λόγια για το βιβλίο.

Όλοι σχεδόν, σε κάποια φάση της ζωής μας τουλάχιστον, κουβαλάμε μέσα μας έναν θυμό, ένα γινάτι, ένα παράπονο που προκαλείται από τις λογής λογής άσχημες εμπειρίες της ζωής μας. Ένα τέτοιο παιδί είναι και ο ήρωας του βιβλίου που ορφανός και ολομόναχος σε ένα χωριό της Καστοριάς, ήρθε αντιμέτωπος με την παγωνιά του κόσμου. Κανένας δεν ήθελε να αναλάβει την ευθύνη της ανατροφής του και έτσι ξεκίνησε ένα ταξίδι μονάχος στη ζωή. Ξέρετε, είμαστε γεμάτοι τέτοια παιδιά, τόσο στη χώρα μας όσο και σε ολόκληρο τον κόσμο, και το “Ένα δράμι δύναμης” αποτυπώνει μονάχα ένα από τα χιλιάδες σκληρά οδοιπορικά που τραβάνε αυτά τα παιδιά. Ο ήρωάς μας λοιπόν, βίωσε από νωρίς την άρνηση της κοινωνίας, δεν είδε την καλοσύνη της, και έτσι δίχως να έχει άλλον τρόπο, μπλέχτηκε στα δίχτυα του υποκόσμου. Αναπόφευκτα η νύχτα και τα κυκλώματά της έγιναν κομμάτια της προσωπικότητας και της ζωής του. Σήμερα, εγκλωβισμένος σε έναν κόσμο που ουσιαστικά τον τρομοκρατούσε, αποτελεί έναν αντι-ήρωα που γυρεύει διέξοδο, βιώνοντας με πολλούς τρόπους όσα βιώνουν καθημερινά τα θύματα της εμπορίας ανθρώπων, του trafficking. Ως ύστατη προσπάθεια σωτηρίας της ψυχής του, τα βάζει με ένα ολόκληρο σκοτεινό σύστημα υποκόσμου και επιχειρεί να σώσει τρεις γυναίκες από τα δίχτυα της μαστροπείας, ενώ παράλληλα αναθυμάται το χωριό και τους γονείς του που του έδωσαν το μεγαλύτερο από όλα τα δώρα που χρειάζεται ένα παιδί: Την αγάπη.

-Πώς εμπνευστήκατε τον ιδιαίτερο αυτό τίτλο και τι σημαίνει για εσάς η λέξη “Δύναμη”;

Η Δύναμη για εμένα σημαίνει ζωή. Στέκεται αγέρωχα στον αντίποδα του θανάτου και από κάθε λογής δύναμη, μπορείς να αντλήσεις απεριόριστες αντοχές ώστε να ξεπεράσεις κάθε εμπόδιο στη ζωή σου. Πολλές φορές στη ζωή μας, ο φόβος κερδίζει χώρο και με πολλούς τρόπους μας τυλίγει. Σχεδόν πάντα όμως αναγνωρίζουμε τι μας κάνει κακό, γνωρίζουμε ποιος είναι ο εχθρός μας, ο δυνάστης μας, ο υπαίτιος της θλίψης και του πόνου μας, όμως δεν τολμάμε να πούμε “Αρκετά!”. Αντιθέτως κάνουμε υπομονή, σφίγγουμε τα δόντια μας και στοιβάζουμε μέσα μας τον θυμό και το παράπονό μας. Είμαστε δυνατοί όμως! Είμαστε εξαιρετικά δυνατοί, γιατί εφόσον αντέχουμε όλον αυτό τον πόνο και την καθημερινή πίεση, μονάχα σε δύναμη δεν υστερούμε· μας λείπει ίσως μονάχα εκείνο το τελευταίο δράμι, εκείνο το ένα δράμι δύναμης που χρειαζόμαστε για να συμπληρώσουμε την ισχύ μας, να αναδυθεί η δύναμή μας συμπυκνωμένη και να αντεπιτεθούμε στις χολές καταστάσεις που μας πονούν ώστε να αλλάξουμε τη ζωή μας. Κάποτε, αναπόφευκτα, όλα αυτά που πιστεύουμε πως αντέχουμε αλλά στην ουσία τα υπομένουμε, μας πνίγουν και τότε είναι που ξυπνάει το ένστικτο της επιβίωσης. Ακριβώς τότε ανακαλύπτουμε τη δύναμή μας.

-Μας έχετε συνηθίσει σε βιβλία βασισμένα σε αληθινές ιστορίες. Το “Ένα δράμι δύναμης” που αποτυπώνει έναν σκοτεινό κόσμο που δρα τόσο δίπλα μας, είναι κι αυτό βασισμένο σε πραγματικά γεγονότα;

Θα πρέπει καταρχήν να σας πω ότι μόλις το 1-2% των θυμάτων της εμπορίας ανθρώπων, καταφέρνουν να δουν το φως της ελευθερίας στη ζωή τους· αυτό από μόνο του αποτελεί κάτι το τραγικό και συνάμα συγκλονιστικό. Η χώρα μας χρόνια τώρα αποτελεί πέρασμα αλλά και τόπο προσέλευσης των θυμάτων του trafficking. Αυτό δεν είναι νέο στοιχείο, συμβαίνει δεκαετίες και πρόκειται για μια υπόγεια και σκοτεινή κατάσταση που σχετίζεται με τη βία, τα όπλα, τα ναρκωτικά και την εμπορία ανθρώπων, κανένας όμως δεν ασχολήθηκε με το μεγάλο αυτό θέμα, για τον απλό λόγο πως τα συμφέροντα από πίσω είναι τεράστια. Πολλά από τα κομμάτια του βιβλίου λοιπόν είναι βασισμένα σε αληθινές μαρτυρίες και σε πραγματικά στοιχεία, το βιβλίο όμως δεν αποτελεί μια μελέτη επάνω στο θέμα, αλλά μια μυθιστορία που αποτυπώνει τα οδοιπορικά και τον πόνο όλων εκείνων των ψυχών που παγιδεύτηκαν μέσα στα κανάλια της μαστροπείας και ζούνε καθεστώς τρόμου σε ολόκληρη τη ζωή τους.

-Αντιμετωπίσατε δυσκολίες κατά την συγγραφή του συγκεκριμένου έργου;

Όσο απίστευτο και αν ακουστεί, τις περισσότερες δυσκολίες, τις “συμβουλές” υπό μορφή απειλών ή ξεκάθαρων “παρεμβολών”, τις εισέπραξα από ανθρώπους της ημέρας και όχι της νύχτας. Πολλές φορές στην πορεία κουράστηκα, φοβήθηκα, πόνεσα και θέλησα να σταματήσω τη συγγραφή του, η αλήθεια όμως είναι πως από τότε που ολοκληρώθηκε το βιβλίο, μου φώναζε για να βγει από το συρτάρι, να τυπωθεί και να δοθεί στους αναγνώστες. Η συγγραφή είναι από μόνη της μια διαδικασία ανάδειξης των φωτεινών στιγμών μιας κοινωνίας, των ηθών, την ηθικής και των καθημερινών λειτουργιών ανάμεσα στα άτομα που την απαρτίζουν. Ταυτόχρονα μπορεί να είναι και μια αποκάλυψη των σκοτεινών πτυχών του ίδιου κοινωνικού συνόλου, των μυστικών και των υπογείων διεργασιών του. Ακριβώς γι’ αυτό τον λόγο, έπρεπε αυτό το βιβλίο να κυκλοφορήσει και να διαβαστεί, καθώς ως συγγραφέας έχεις υποχρέωση απέναντι στον αναγνώστη να του αποκαλύψεις την αλήθεια των ημερών μας. Ίσως να υποψιάζεται κάποιος τι συμβαίνει γύρω του καθώς επιστρέφει στην ασφάλεια του σπιτιού του, μέσα στα σκοτάδια της νύχτας μιας μεγάλης πόλης όμως, ελάχιστα πραγματικά γνωρίζει, και κυρίως το πόσο πολύ κινδυνεύει ο ίδιος ή τα παιδιά του, καθώς δεν είναι διόλου δύσκολο να απαχθεί κάποιος ανήλικος και να μπλεχτεί στα δίχτυα του trafficking δίχως ποτέ ξανά να ανεβρεθεί. Το ελπιδοφόρο πάντως είναι πως αν και το βιβλίο κυκλοφορεί μόλις λίγο καιρό, ήδη έκανε αίσθηση και έχουν ευαισθητοποιηθεί και κινητοποιηθεί άτομα από διάφορους οργανισμούς που σχετίζονται με την καταπολέμηση της βίας και της εμπορίας ανθρώπων, ούτως ώστε να ξεκινήσει μια ευρύτερη συζήτηση γύρω από το θέμα. Οπότε, όπως καταλαβαίνετε, όποια δυσκολία κι αν προκύψει στην πορεία, εάν καταφέρουμε μέσα από όλο αυτό να σώσουμε μια ζωή και να αλλάξουμε λίγο προς το καλύτερο το μέλλον όλων μας, τότε θα αξίζει.

-Μετά από την επιτυχία του μυθιστορήματος “Τ’ αηδονιού το δάκρυ”, ένα βιβλίο για τους δεσμούς της οικογένειας, την αξιοπρέπεια και την προσωπική επανάσταση του καθενός, βρεθήκατε αντιμέτωπος με το δίλημμα του επόμενου σας έργου και τον φόβο σύγκρισής τους από το αναγνωστικό κοινό;

Ούτως ή άλλως, ο αναγνώστης πάντα θα συγκρίνει βιβλία είτε του ίδιου συγγραφέα, είτε της ίδιας θεματολογίας, αλλά αυτό είναι ένα ακόμη κομμάτι της όμορφης διαδικασίας ενός αναγνωστικού ταξιδιού. Ζούμε σε δύσκολες οικονομικά εποχές και πλέον ο αναγνώστης έχει γίνει πολύ πιο επιλεκτικός στα βιβλία του. Καλά κάνει όμως και συγκρίνει κάθε έργο, για να διαπιστώσει εάν ο συγγραφέας που του αρέσει, του έχει δώσει κάτι γρήγορο, κάτι που δε θα σέβεται τον αναγνώστη αλλά θα τον βλέπει μονάχα ως καταναλωτή. Άσχετα με τις προσωπικές επιλογές και τα γούστα του καθενός όμως, εάν ένα βιβλίο είναι καλογραμμένο, πιστέψτε με, θα κάνει το ταξίδι του και θα βρει το κοινό του· ακόμη και ο αναγνώστης που δεν είναι του γούστου του, αν δεν μπορέσει να βρει ψεγάδι μέσα στο έργο, δε θα μπορεί παρά να το παραδεχτεί ως ένα άξιο βιβλίο. Πάντως, για εμένα εξίσου σημαντική είναι και η επαφή του αναγνώστη με τον συγγραφέα, να γνωρίσει δηλαδή ποιος είναι αυτός ο άνθρωπος που του πρόσφερε τη μυθιστορία και κατά πόσο αυτός αντιπροσωπεύει τις ιδέες, πρεσβεύει τις θέσεις των ηρώων και τις αξίες που θέλει να επικοινωνήσει μέσα από το βιβλίο του. Προσωπικά πιστεύω πως κάθε βιβλίο αποτελεί μια ζωντανή ιστορία που ο συγγραφέας προσφέρει το πενήντα τοις εκατό γράφοντάς τη, ενώ το υπόλοιπο πενήντα τοις εκατό βάζει ο αναγνώστης με τη φαντασία του, τη διανομή της δράσης, την έκταση των συναισθημάτων που θα νιώσει διαβάζοντάς το και την ψυχική του αποτύπωση εφόσον κλείσει το βιβλίο. Αν η μισή ομορφιά σε ένα βιβλίο είναι να το γράψεις, η άλλη μισή είναι διαβάζοντάς το να το βιώσεις.

-Πόσο εύκολο είναι στις μέρες μας για κάποιον που ονειρεύεται να γίνει συγγραφέας, να τα καταφέρει; Τι συμβουλές του δίνετε;

Στις μέρες μας όλα έχουν γίνει κάπως πιο δύσκολα· χρειάζεται κόπος για να εκπληρώσεις μια απλή σκέψη, μια απλή λειτουργία, πόσω μάλλον ένα όνειρό σου. Στον δικό μας χώρο, καθώς δεν είναι πλέον και τόσο δύσκολο να τυπώσεις ένα βιβλίο σου, τα πραγματικά προβλήματα ξεκινούν από τη στιγμή που το εκδίδεις, και τι εννοώ; Αυτό το όνειρο που λέτε να γίνει κάποιος συγγραφέας, συνήθως είναι όνειρο δημοτικότητας και μεγάλης επιτυχίας και σε αυτό έχουν βοηθήσει όλοι οι τρόποι προβολής των βιβλίων και των συγγραφέων, κυρίως μέσω του διαδικτύου και του μάρκετινγκ που γίνεται στο βιβλίο ως προϊόν. Κάποτε είχαμε τη δίψα να δούμε ένα βιβλίο μας σε ένα ράφι βιβλιοπωλείου, περιμέναμε από το τυπογραφείο να το πάρουμε στα χέρια μας και να μυρίσουμε το χαρτί των σελίδων του και μας ένοιαζε να το διαβάσουν είκοσι άνθρωποι για να μας πουν τη γνώμη τους· σήμερα δυστυχώς, πολλοί νέοι συγγραφείς έχουν μια λάθος εικόνα για τα πράγματα, τόσο για τον χώρο των συγγραφέων όσο και για τα βιβλία, και έτσι πέφτουν στην παγίδα κάποιοι να γράφουν γυρεύοντας να γίνουν δημοφιλείς κοινωνικά και επιτυχημένοι. Υπάρχουν φυσικά και εξαιρέσεις και αυτό είναι το ευτυχές. Θα πρέπει λοιπόν να γνωρίζει όποιος γράφει, πως η ετήσια βιβλιοπαραγωγή είναι τεράστια, οι τίτλοι χιλιάδες και δυστυχώς το αναγνωστικό κοινό της Ελλάδας όχι και τόσο μεγάλο, οπότε θα πρέπει ο εν δυνάμει συγγραφέας να είναι συνειδητοποιημένος σε ποια πραγματικότητα δρα και απευθύνεται, κυρίως για να μην θρυμματιστούν τα όνειρά του εφόσον θα περιμένει ο κόσμος να τον ανακαλύψει και να τον διαβάσει. Με κάθε επόμενο έργο σου κρίνεσαι από τον αναγνώστη που βάσει της αναγνωστικής του εμπειρίας και των όσων έχει διαβάσει, τοποθετεί τον πήχη του ψηλά και περιμένει από εσένα το καλύτερο για να σε γνωρίσει. Επίσης, κανένα βραβείο ή έπαινος δεν αποτελεί πανάκεια μια αξίας αλλά είναι απλώς η επιβράβευση μια προσπάθειας. Από εκείνο το σημείο μέχρι να δεις τυπωμένο ένα βιβλίο σου αλλά ακόμη περισσότερο, μέχρι να σε ανακαλύψουν και να σε διαβάσουν, μεσολαβούν έρημοι και ζούγκλες εμπειριών και μάθησης. Θα πρέπει να αγαπάς το γράψιμο και να μην είναι ένα χόμπι αλλά το πάθος σου, θα πρέπει να είσαι προσγειωμένος και να γράφεις με αφοσίωση στον λόγο παρά τις απογοητεύσεις που θα εισπράττεις, θα πρέπει να έχει κλειστά τα αυτιά σου στις Σειρήνες και το σημαντικότερο: Θα πρέπει συνεχώς να διαβάζεις, να διαβάζεις κι άλλο, να διαβάζεις περισσότερο, να διαβάζεις συνεχώς, να διαβάζεις πολλά και διαφορετικά είδη! Διαβάζοντας πάντα γράφεις καλύτερα.

-Με κάθε σας βιβλίο επισκέπτεστε σχεδόν ολόκληρη την Ελλάδα, εμείς ωστόσο θα σταθούμε στον Βόλο, τον οποίο βλέπουμε αναφορικά και μέσα στο μυθιστόρημά σας να αποτελεί σημείο δράσης του ήρωα. Κλείνοντας θέλουμε να ρωτήσουμε: Κρύβεται από πίσω μια σχέση αγάπης με τον Βόλο ή αποτελεί μια τυχαία επιλογή τοποθεσίας;

Λένε πως τίποτα στη ζωή δεν συμβαίνει τυχαία και πως τα πάντα έχουν λόγο ύπαρξης· συμφωνώ κι εγώ με αυτό! Είναι τόσο μαγική, τόσο υπέροχη η ελληνική γη· πώς να μην αγαπάς κάθε βράχο και κάθε σπόρι της. Ο Βόλος έχει πολλά κοινά στοιχεία με τα Χανιά απ’ όπου έρχομαι, συνδυάζει τη γαλάζια γλύκα της θάλασσας και την εναλλάσσει ταχύτατα με την πράσινη αγριότητα των ορεινών κορφών. Την ίδια ακριβώς άμεση αντίθεση συναντάς και στα τοπία της Κρήτης, οπότε πώς να μην αγαπήσω αυτό τον τόπο εφόσον με κάνει να τον νιώθω σαν δεύτερο σπίτι μου; Σχετικά με την ύπαρξη του Βόλου στο “Ένα δράμι δύναμης”, θα σας πω ότι ο ήρωας γνώριζε τον τόπο μονάχα από έναν χάρτη της Ελλάδας. Έβλεπε μια γη που την άγγιζε η θάλασσα και ένιωθε πως από ένα λιμάνι μπορείς να ξεκινήσεις κάθε ταξίδι σου στη ζωή. Με τα λιγοστά χρήματα που είχε στην τσέπη του, αφήνει την Καστοριά και φτάνει στον Βόλο με ένα λεωφορείο των ΚΤΕΛ, έφηβος και μόνος, γεμάτος ελπίδες να συναντήσει περισσότερη ζέστη καρδιών και αγκαλιών, εφόσον τις στερήθηκε πίσω στο χωριό του. Στον Βόλο ξεκινά να στήνει τη ζωή του και… τα υπόλοιπα στο “Ένα δράμι δύναμης”.

Ο Γεώργιος Ελ. Τζιτζικάκης γεννήθηκε το 1981, ζει στην Αθήνα και κατάγεται από τα Χανιά. Εργάζεται στον τομέα της Καλλιτεχνικής Βιβλιοδεσίας, έχει σπουδάσει Διοίκηση Αθλητικών Επιχειρήσεων και Δημόσιες Σχέσεις, είναι Διαιτητής Ποδοσφαίρου του Συνδέσμου Αθηναίων Διαιτητών και από το 2008 κατέχει τον τίτλο του Reiki Therapist Of Usui System of Natural Healing. Η ενασχόλησή του με τη συγγραφή ξεκινά από τα εφηβικά του χρόνια, όταν στα δεκαεπτά του κερδίζει βραβείο από την Πανελλήνια Ένωση Λογοτεχνών για το διήγημα «Ο Ζητιάνος». Το μυθιστόρημα «Τ’ αηδονιού το δάκρυ» (Ωκεανίδα, 2015) ψηφίστηκε από τους αναγνώστες ως ένα από τα δέκα επικρατέστερα σ α Βραβεία Βιβλίου Public για το 2016, στις κατηγορίες «Ελληνικό Μυθιστόρημα» και «Ηρωίδα Έμπνευση». Το Ένα δράμι δύναμης είναι το έκτο του βιβλίο.