Μικρή παρουσίαση ενός ακούραστου συγγραφέα και ιστορικού ερευνητή (Γιώργος Ι. Παναγιωτάκης, 1938 – )

Του Γεωργίου Νικ. Σχορετσανίτη //

Κάποια στιγμή πρέπει να ανοίξει και σε τούτον τον τόπο η απαραίτητη συζήτηση κατά πόσο θα πρέπει να τιμώνται σημαντικοί, ο καθένας στον τομέα του, συνάνθρωποί μας,  και ακόμα οι πνευματικοί άνθρωποι της κοινωνίας μας, το χρονικό διάστημα πριν ή μετά τον θάνατο! Άνθρωποι, δηλαδή, οι οποίοι συνεισέφεραν, εν προκειμένω,  ποικιλότροπα και συνεχίζουν ακάθεκτοι ένα πλούσιο συγγραφικό έργο που αγγίζει πολλές πολιτιστικές πτυχές του νεοελληνικού βίου, χωρίς φυσικά να εστιαστούμε αποκλειστικά σε αυτές. Αφορμή για τις παραπάνω σκέψεις, αποτέλεσε η παλιά γνωριμία μου με τον ακούραστο συγγραφέα Γιώργο Ι. Παναγιωτάκη. Πολλοί ισχυρίζονται βέβαια ότι ο τίτλος του συγγραφέα δίνεται χρόνια πολλά μετά το θάνατο, γιατί άραγε αναρωτιέμαι, αλλά κάποια άλλα θα λέγαμε χωρίς ενδοιασμό μπορούν και πρέπει και πριν από την έλευσή του! Στα περισσότερα ευνομούμενα κράτη, δεν υπάρχει καμία αμφιβολία, το έργο του Παναγιωτάκη θα αποτελούσε αντικείμενο επισταμένων διδακτορικών διατριβών και συνεχόμενων επιστημονικών εργασιών από σπουδαστές σε κολέγια και πανεπιστήμια, με ότι αυτό συνεπάγεται. Είναι κάτι το σύνηθες και πολύ γνωστό φαινόμενο και πρακτική σε όσους έχουν την συνήθεια περιήγησης και ανάγνωσης σχετικών περιοδικών και βιβλίων, ειδικά σε τούτο τον τομέα.

Γνωριζόμαστε χρόνια πολλά αφού κατοικοεδρεύουμε στην ίδια περιοχή. Συναντιόμαστε συχνά σε βιβλιοπαρουσιάσεις κατά κύριο λόγο, αλλά και σε άλλες πολιτιστικές και κοινωνικές εκδηλώσεις του Ηρακλείου, στις περισσότερες από τις οποίες, όπως γρήγορα διαπίστωσα, βρίσκεται εκεί διαδραματίζοντας  ενεργό ρόλο. Παράλληλα αρθρογραφεί αρκετά συχνά στην ιστορική εφημερίδα του Ηρακλείου, ‘Πατρίς’. Παρά το προχωρημένο της ηλικίας του, φαίνεται ακούραστος, με όρεξη για ζωή, και το σπουδαιότερο για τους άλλους, την παραγωγή πολυποίκιλου πολιτιστικού πλούτου, μια τέχνη που  γνωρίζει αρκετά καλά όπως αποδεικνύεται από την άφθονη στην κυριολεξία συγγραφή και κυκλοφορία αρκετών βιβλίων του στο εμπόριο. Αλλά, φευ, είναι τόσο μεγάλη η εκδοτική του παραγωγή, ώστε να καθίσταται εξαιρετικά δύσκολη η όποια προσπάθεια απαρίθμησης, τακτοποίησης  και κατάταξης του συγγραφικού του έργου, αφού αρκετά από αυτά βρίσκονται επιπλέον δημοσιευμένα σε άλλη γλώσσα, πλην της ελληνικής!

Για περίεργο όμως λόγο ή λόγους, ίσως φυσικά για όσα πριν λίγο αναφέρθηκαν, η ειδική βάση της βιβλιονέτ είναι εκρηκτικά, σχεδόν, άδεια και απληροφόρητη, ενώ το αντίστοιχο λήμμα του εκεί βρίσκεται κάτω από διαφορετικές γλώσσες, γεγονός που απαιτεί κάποια τροποποίηση και σαφώς πληρέστερη ενημέρωση. Προσπάθησα, έτσι, μέσα από πολλές συζητήσεις να μάθω  περισσότερα γι’ αυτόν και τη γεμάτη ζωή του.

Ερώτηση: Κύριε Παναγιωτάκη,προσπάθησα τόσο στον έντυπο όσο και τον ηλεκτρονικό τύπο να αλιεύσω  κάποια βιογραφικά στοιχεία για το όνομά σας, το ιστορικό σας και άλλες παρεμφερείς λεπτομέρειες, όπως για παράδειγμα πότε γεννηθήκατε και που, αλλά, δεν σας κρύβω, χωρίς το τελικό αποτέλεσμα που πραγματικά θα επιθυμούσα. Θα θέλατε να μου πείτε λίγα λόγια για τον εαυτό σας; Έστω λοιπόν κάποια ρινίσματα από το βιογραφικό σας σημείωμα που θα θέλατε να μας κάνετε δημόσια γνωστά;

Απάντηση: Έχω γεννηθεί στον Άγιο Γεώργιο της Επαρχίας Λασιθίου το έτος 1938. Έχω σπουδάσει πολιτικές – οικονομικές επιστήμες και υπηρέτησα 25 χρόνια ως Επιθεωρητής στην Αγροτική Τράπεζα.

Ερώτηση: Έχω την εντύπωση ότι εργαστήκατε για πολλά χρόνια, δεκαετίες μάλλον,  σε τραπεζικό ίδρυμα της πόλης. Τι στίγμα άφησε πάνω σας, θετικό και αρνητικό, εκείνη η μακρόχρονη πορεία και υπηρεσία σας εκεί;

Απάντηση: Η καθημερινή επαφή με το συναλλασσόμενο κοινό σού δίνει την ευκαιρία να μάθεις τον κόσμο, να διδαχθείς απ’ αυτόν και να διδάξεις κι εσύ με τη σειρά σου.

Ερώτηση: Και για να έρθουμε τώρα εις τα καθ’ ημάς,  πότε και πως άρχισε αυτή  η πλούσια συγγραφική και εκδοτική δραστηριότητα; Ποιο ήταν το βαθύτερο κίνητρο και ερέθισμα, αν θέλετε, γι’ αυτή την τόσο πλούσια πορεία και παραγωγή;

Απάντηση: Ένα θλιβερό οικογενειακό γεγονός με κατηύθυνε στη συγγραφή ως πύλη εξόδου στο οικογενειακό αδιέξοδο. Το γράψιμο είχε τελικά σωτήριο χαρακτήρα.

Ερώτηση: Κύριε Παναγιωτάκη, αν επέμενα να μου πείτε κάποιους σταθμούς, μερικά εμβληματικά βιβλία σας, τι θα μου απαντούσατε και γιατί;

Απάντηση: Φτάσε εκεί που δεν μπορείς. Ασπάζομαι την Καζαντζακική αυτή προτροπή και πραγματοποιώ ασυνήθιστα για τις δυνάμεις μου πράγματα. Το τρίτομο έργο μου «Κρήτη – Ιστορία – Εικόνες», που έχει τιμηθεί από την Ακαδημία Αθηνών, αποτελεί για τον εαυτό μου μεγάλο άθλο.

Ερώτηση: Για την ‘Ιστορία της Κρήτης’ ήθελα να σας ρωτήσω ξεχωριστά. Σε τι διαφέρει το δικό σας βιβλίο σε σύγκριση με όλα τα άλλα που κυκλοφόρησαν από άλλους συγγραφείς κατά καιρούς;

Απάντηση: Διαφέρει στο ότι έχει άγνωστο και σπάνιο εικονογραφικό υλικό. Αξιοποιώ δηλαδή την εικόνα, που έχει κι αυτή τις δικές της γνωστικές διαστάσεις.

Ερώτηση: Η γυναίκα της Κρήτης χαρακτηρίζεται από κάποια ιδιόμορφα και ξεχωριστά χαρακτηριστικά, κατά τη γνώμη πολλών. Είναι, για εσάς, έτσι και γιατί;

Απάντηση: Το χαρακτηριστικό προσόν του βιβλίου έγκειται στο ότι καλύπτει ένα βιβλιογραφικό κενό, αφού είναι το πρώτο βιβλίο που κυκλοφορεί και ζωντανεύει την παρουσία της γυναίκας από τους μινωικούς ως τους σημερινούς χρόνους.

Ερώτηση: Παράλληλα με όλα αυτά που μου αναφέρατε,ασχοληθήκατε όπως γρήγορα διαπίστωσα  και με τη λαογραφία του ιδιαίτερου τόπου σας και μάλιστα με ιδιαίτερη επιτυχία. Σημαντικός σταθμός της ενασχόλησής σας ήταν και η δημιουργία των τριών μουσείων της περιοχής σας. Το Λασίθι. Θα θέλατε να μου πείτε πως ξεκίνησε και δρομολογήθηκε η όλη πορεία τους και που βρίσκεται η κατάστασή τους σήμερα;

Απάντηση: Ως πρόεδρος του τοπικού Πολιτιστικού Συλλόγου σκέφθηκα την εκμετάλλευση ενός παλαιού αγροτικού σπιτιού, το οποίο μετατρέψαμε σε Λαογραφικό μουσείο από το 1979. Στο συνεχόμενο ακίνητο δημιουργήσαμε το νεοκλασικό κρητικό σπίτι και το περίτεχνο παλαιό Δημοτικό Σχολείο το εξοπλίσαμε με αυθεντικό πολλές φορές υλικό, που έχει σχέση με τον Κρήτα πολιτικό Ελευθέριο Βενιζέλο. Η λειτουργία της παράπλευρης εκκλησίας ως μουσείου δημιουργεί ένα σπάνιο πολιτιστικό βιότοπο.

Ερώτηση: Ο κόσμος ανταποκρίθηκε, αναγνώρισε, και αντάμειψε την προσπάθειά σας όλα αυτό το μακρύ χρονικό διάστημα που ασχολείστε με τη συγγραφική και εκδοτική δραστηριότητα, και με ποιο τρόπο;

Απάντηση: Ανταποκρίθηκε και αποδέχθηκε τη συγγραφική μου δουλειά και αυτό καταφαίνεται από τις αλλεπάλληλες εκδόσεις μου. Π.χ. η Μάχη της Κρήτης έχει επανεκδοθεί 13 φορές σε μεγάλο αριθμό αντιτύπων.

Ερώτηση: Αλήθεια είχατε κάποια βοήθεια όλα αυτά τα χρόνια από την επίσημη πολιτεία, έστω κάποια αναγνώριση για το πολυποίκιλο ερευνητικό και συγγραφικό έργο σας;

Απάντηση: Έχω τιμηθεί δυο φορές από την Ακαδημία Αθηνών, από Συλλόγους, την Εκκλησία και πνευματικά σωματεία, όχι όμως και από την πολιτεία.

Ερώτηση: Πως γεμίσατε, αλήθεια, τα χρόνια σας στο Ηράκλειο τα προηγούμενα χρόνια; Κάποιες καλές και κακές στιγμές που έχετε να θυμάστε;

Απάντηση: Οι καλύτερες στιγμές μου ήταν όταν άκουσα το κλάμα 4 δικών μου μικρών παιδιών.

Ερώτηση: Ασχολείστε με τα γνωστά και τόσο δημοφιλή, ειδικά  σε άλλες ηλικίες,  μέσα κοινωνικής δικτύωσης και ποια είναι η γνώμη σας για αυτά; Τι κερδίζει και τι χάνει κάποιος που αρέσκεται να βρίσκεται και να περιπλέει εκεί μέσα και μάλιστα για μεγάλο χρονικό διάστημα κάθε μέρα;

Απάντηση: Γύρω από τη σύγχρονη διαδικτύωση πλήττομαι από κάποιον αναλφαβητισμό. Πιστεύω ότι το διαδίκτυο και τα άλλα μέσα πληροφόρησης αποτελούν πολύτιμη πηγή και άσχημη πληγή, ανάλογα με τη χρήση που κάνει ο καθένας και μάλιστα οι μικρές ηλικίες.

Ερώτηση: Κύριε Παναγιωτάκη, τελευταία αρέσκομαι να τοποθετώ δίπλα από το όνομα κάποιου, μέσα σε παρενθέσεις τον χρόνο γεννήσεως και μια παύλα αφήνοντας την άλλη χρονική παράμετρο αδειανή για να συμπληρωθεί από κάποιους άλλους στο μέλλον. Σας απασχολεί, λοιπόν, καθόλου το θέμα του θανάτου; Και για να πάω την ερώτησή μου λίγο παραπέρα, τι θα  θέλατε να μείνει πίσω σε τούτο τον κόσμο από το άτομό σας καθώς και από το συγγραφικό σας έργο στους ανθρώπους που σας γνώρισαν με τον οποιοδήποτε τρόπο;

Απάντηση: Αν δεν κριθεί λίγο εγωιστική η άποψή μου, το πέρασμά μου από τη ζωή το θεωρώ γόνιμο και αποδοτικό. Έχω 4 παιδιά. Έχω γράψει 15 βιβλία κι έχω φυτέψει 1.000 δέντρα, αρκετά για να ανταποκριθώ στις προτροπές του Καζαντζάκη. Ο θάνατος μού είναι αδιάφορος.

Ερώτηση: Πως είναι για σας η διαβίωση σε τούτη στην πόλη του Ηρακλείου; Βρίσκετε θετικά σε αυτή ή σας είναι ανυπόφορη και κουραστική όπως άλλωστε σε πολλούς συνανθρώπους μας που ζουν και δραστηριοποιούνται εδώ δίπλα μας; Έχετε προσαρμοσθεί στην περίεργη και κρυφή καθημερινή της γοητεία όπως διατείνονται κάποιοι άλλοι;

Απάντηση: Εκμεταλλεύομαι τα καλά και θετικά στοιχεία της πόλης, όπως η Βικελαία βιβλιοθήκη, τα μουσεία της πόλης, οι διάφορες ομιλίες και εκδηλώσεις που γεμίζουν τον ελεύθερο χρόνο μου και δεν πλήττω ή δε βρίσκομαι στην ανάγκη να λέω τι θα κάνω σήμερα για να σκοτώσω την ώρα μου.

Ερώτηση: Τον τελευταίο καιρό γίνεται μεγάλη συζήτηση και ακούστηκαν πολλές απόψεις πάνω στο επίμαχο ζήτημα της αριστείας στους χώρους της εκπαίδευσης. Ως πνευματικός άνθρωπος της πόλης μας, είδατε και βιώσατε σίγουρα περισσότερα από εμάς.  Σας ρωτάω ευθέως, ποια είναι η προσωπική σας γνώμη γύρω από το συγκεκριμένο θέμα που τόσο ταλαιπώρησε και ασχολήθηκε γι’ αρκετό καιρό το σύνολο σχεδόν του τύπου και της κοινωνίας στη χώρα μας;

Απάντηση: Η αριστεία κάθε είδους κρύβει μέσα της το ευγενικό στοιχείο της άμιλλας. Το καλό παράδειγμα χρειάζεται, για να αποφεύγεται το κακό. Οποιαδήποτε αλλαγή πάνω σ’ αυτά εξυπηρετεί άλλους σκοπούς.

Ερώτηση: Ποια είναι η προσωπική σας γνώμη για τις παρελάσεις, τους σημαιοφόρους στα σχολεία μας, κι όλα αυτά τα τόσο συνηθισμένα σε μακρυνές και αλλοτινές εποχές;

Απάντηση: Οι παρελάσεις φρεσκάρουν τις ιστορικές μας περιπέτειες. Αποτελούν ένα ακόμα δίδαγμα και μία προτροπή στους νέους μας. Είναι η καλύτερη άμυνα ενός λαού. Ο αριστούχος μαθητής ως σημαιοφόρος αποτελεί μια μακροχρόνια εφαρμογή, αποδεχτή στον κόσμο. Ας ασχοληθούμε με άλλα άλυτα θέματα. Ο σημαιοφόρος είναι από τα λυμένα.

Ερώτηση: Έχετε κάποια προσωπικά ή οικογενειακά βιώματα, για να συμπληρώσω κάποια προηγούμενη ερώτησή μου, που σας οδήγησαν τεχνηέντως στην ευχάριστη για σας απασχόληση με τη συγγραφή βιβλίων, ή αυτή η σχέση προέκυψε εν αιθρία;

Απάντηση: Η απασχόλησή μου με τη συγγραφή κάλυψε με επιτυχία τα κενά που είχα και κέρδισα την εμπιστοσύνη και την εκτίμηση του κόσμου, στοιχεία που γεμίζουν το συναισθηματικό κόσμο του ανθρώπου.

Ερώτηση: Τι θυμάστε από τα παιδικά σας βιώματα που σας σημάδεψε ανεξίτηλα; Ποιες ήταν εκείνες οι σημαντικότερες, καλές και κακές,  στιγμές της παιδικής σας ηλικίας;

Απάντηση:  Το γεγονός που σημάδεψε την παιδική μου ηλικία είναι εκείνο, που την πρώτη μέρα που λειτούργησε το Γυμνάσιο και πήγαν όλοι οι συμμαθητές μου, εγώ πήγα σε ιδιωτική κλινική του Ηρακλείου, όπου έκανα εγχείρηση της δύσκολης για την εποχή οστεομυελίτιδας.

Ερώτηση: Γιατί και πως αρχίσατε να γράφετε στις εφημερίδες;

Απάντηση: Με την ενασχόλησή μου με τη συγγραφή είχα ποικίλα θέματα που έκρινα σωστό να τα δώσω στον κόσμο, πιστεύοντας ότι κι αυτό αποτελεί ένα είδος μικροπροσφοράς στον άνθρωπο.

Ερώτηση: Ποια βιβλία βρίσκονται τις ελεύθερες ώρες δίπλα σας, μέσα στο σπίτι, ετούτη την περίοδο;

Απάντηση: Βιβλία που αναφέρονται σε επιφανείς Κρήτες ανά τους αιώνες (λόγιοι, ποιητές, μουσικοί, ολυμπιονίκες, πανεπιστημιακοί, ευεργέτες, δωρητές κ.ά.). Ίσως η τελευταία μου δουλειά να στραφεί γύρω απ’ αυτούς.

Ερώτηση: Πιστεύετε ότι οι νέοι ασχολούνται με την πολιτική και τους κοινωνικούς αγώνες, σήμερα, ή στρέφουν την πλάτη τους σε πολιτικούς χώρους οι οποίοι ευθύνονται σε μεγάλο βαθμό για την κατάντια της χώρας, αλλά και κατά συνέπεια τη δική τους;

Απάντηση: Οι νέοι μας δεν ασχολούνται με την πολιτική, γιατί οι πολιτικοί μας με την οξύτητα των αντιπαραθέσεών τους, που καταλήγουν σε βάρος των συμφερόντων της χώρας, δεν αποτελούν παράδειγμα προς μίμηση.

Ερώτηση: Με τι ασχολείστε στον ελεύθερο χρόνο σας, από τη στιγμή που συνταξιοδοτηθήκατε;

Απάντηση: Είμαι πάντα εν ενεργεία συνταξιούχος, ποτέ αδρανής ή εν υπνώσει. Βρίσκομαι στην οικογένειά μου δουλεύοντας αλλά και σε σύνδεση με τον κοινωνικό ιστό.

Ερώτηση: Γιατί γράφετε τελικά κ. Παναγιωτάκη, και κυρίως για ποιους;

Απάντηση: Γράφω φωτίζοντας την Κρήτη, την ιστορία της, τις προσωπικότητές της, καθώς και τα τουριστικά της ενδιαφέροντα, μια που τα βιβλία μου σε μεγάλο ποσοστό έχουν μεταφραστεί στις κύριες ευρωπαϊκές γλώσσες.

Ερώτηση: Γιατί αλήθεια εκδίδετε τα βιβλία σας; Τι προσδοκάτε από αυτή την εκδοτική δραστηριότητα; Οικονομικά, κοινωνικά ή τι άλλα οφέλη;

Απάντηση: Όταν το βιβλίο έχει οικονομικούς ή άλλους παρεμφερείς σκοπούς, προδίδεται κανείς από το ίδιο το βιβλίο. Η ποιότητα και η φροντίδα που έχουν τα βιβλία μου, φανερώνουν ως βασικό κίνητρο το μεράκι και την αγάπη γενικά στο γράψιμο.

Ερώτηση: Ταξιδέψατε στο εξωτερικό, κι αν ναι τι αποκομίσατε από εκεί που βρεθήκατε;

Απάντηση: Ανάλογα με τις όχι και τόσο ανθηρές οικονομικές μου δυνατότητες έχω επισκεφθεί όλη την Ευρώπη, τη Ρωσία, τις σκανδιναβικές χώρες, την Αμερική, την Τουρκία και την Αίγυπτο. Θεωρώ ότι τα ταξίδια μου αυτά αποτελούν μια από τις καλύτερες επενδύσεις μου, γεγονός που το συνιστώ και στα παιδιά μου.

Ερώτηση: Είστε ευχαριστημένος με την πολιτιστική κίνηση του Ηρακλείου, γενικώς, καθώς και με την εκδοτική γενικά δραστηριότητα. Τι πιστεύετε ότι λείπει από την πόλη που ζούμε στο θέμα αυτό;

Απάντηση: Το πτοημένο οικονομικό κλίμα της εποχής έχει επιδράσει κι έχει επηρεάσει την πολιτιστική και εκδοτική γενικά δραστηριότητα.

Ερώτηση: Που νομίζετε θα καταλήξει όλη ετούτη η πολιτική και κοινωνική κατρακύλα που βιώνουμε τα τελευταία χρόνια, δεκαετίες για να είμαι περισσότερο ακριβής;

Απάντηση: Οι καιροί ου μενετοί. Αν δεν συνειδητοποιήσουμε όλοι μας και ο καθένας από τον τομέα του τις υποχρεώσεις και τις ευθύνες που έχουμε, από τον πολιτικό μέχρι τον τελευταίο πολίτη προς το κράτος μας, ο κατήφορος θα συνεχιστεί επικίνδυνα.

Ερώτηση: Με ποια κριτήρια εκτιμάτε έναν άνθρωπο και πως επιλέγετε έναν για  φίλο σας;  Έχετε τέτοιους τώρα στην ηλικία που βρίσκεστε;

Απάντηση: Βασικό στοιχείο του ανθρώπου που εκτιμώ είναι ο χαρακτήρας του. Εκτιμώ ακόμα το επίπεδο των γνώσεών του και τον κύκλο των ενδιαφερόντων του, που θέλω να ταιριάζουν με τα δικά μου. Έχω φίλους της κατηγορίας αυτής.

Ερώτηση: Αν σας  ρωτούσα ποιες είναι οι επιρροές σας και ποιοι σας σημάδεψαν σε αυτή την ιστορική αναζήτηση, τι θα μου απαντούσατε;

Απάντηση: Οι επιρροές μου στρέφονται σε κύκλους που συμπορεύονται με τις ασχολίες μου και τα ενδιαφέροντά μου. Η βοήθεια που παίρνω ή δίνω σ’ αυτούς κρίνω ότι είναι χρήσιμη και εκατέρωθεν αποδοτική.

Ερώτηση: Μιλήστε μου για κάποιους σοβαρούς και εμβληματικούς σταθμούς στην πορεία του συγγραφικού σας έργου!

Απάντηση: Είναι η τιμή της Ακαδημίας Αθηνών, οι ομιλίες που έχω κάνει καλεσμένος στο εσωτερικό και εξωτερικό και ακόμα η αναγνώριση της δουλειάς μου από απλούς ανθρώπους, από τους οποίους εισπράττω την αγάπη και την εκτίμησή τους.

Ερώτηση: Τι ώρες γράφετε και τι σας στέρησε και σας στερεί, αν ισχύει,  αυτή η ενασχόληση;

Απάντηση: Ανεμπόδιστα και χωρίς περιορισμό χρόνου και τόπου, αρκεί να μου αρέσει το θέμα που καταπιάνομαι.

Ερώτηση: Ποια είναι η αντίδραση των δικών σας ανθρώπων, τόσο του άμεσου οικογενειακού περιβάλλοντος όσο και του επαγγελματικού σας, για την παράλληλη ενασχόλησή σας με όλα αυτά που κάνατε στη ζωή σας, τουτέστιν βιβλία, ιστορικές έρευνες και  αρθρογραφία;

Απάντηση: Αν το οικογενειακό σου περιβάλλον παρεμβάλλει προσκόμματα, περιορισμούς ή όρια στη δουλειά σου, είναι επόμενο η γκρίνια αυτή να κατακάτσει στο βιβλίο. Μέχρι τώρα δεν συναντώ δυσκολίες αυτού του είδους.

Ερώτηση: Θα περίμενε κάποιος ότι η κρίση των τελευταίων ετών στη χώρα μας θα δημιουργούσε τον καταλύτη για κάποια μορφή πνευματικής ανάτασης και στροφής μεγάλης μερίδας πολιτών στην κλασσική παιδεία, έτσι όπως την γνωρίσαμε εμείς οι παλιότεροι, κάτι όμως που δεν διαφαίνεται, τουλάχιστον για μένα,  στον άμεσο ορίζοντα. Ποια είναι η προσωπική σας γνώμη γι’ αυτό το φαινόμενο και τι ευνοϊκό θα μπορούσε κατά τη γνώμη σας να γίνει προς αυτή την κατεύθυνση;

Απάντηση: Η εξαντλητική χρήση των κινητών τηλεφώνων και των κομπιούτερς έχει προσανατολίσει τον κόσμο και ιδιαίτερα τις νεότερες ηλικίες σε άλλους χώρους, που αφήνουν έρημη και ακαλλιέργητη την κλασική παιδεία. Προοπτική βελτίωσης δεν διαβλέπω.

Ερώτηση: Ποια είναι η γνώμη σας για τους κριτικούς λογοτεχνίας, επαγγελματίες και ερασιτέχνες, και τι νομίζετε μπορούν να προσφέρουν άραγε στο σημερινό αναγνωστικό κοινό;

Απάντηση: Κάθε είδους καλόπιστη κριτική πρέπει να γίνεται ευχάριστα αποδεκτή. Η επισήμανση τυχόν αδυναμιών βοηθά τόσο τον συγγραφέα όσο και το αναγνωστικό κοινό, αφού βασικός σκοπός είναι η όσο γίνεται καλύτερη προσφορά με την παραπέρα βελτίωσή της.

Ερώτηση: Πιστεύετε ότι το ανυποψίαστο ή περιστασιακό αναγνωστικό κοινό επηρεάζεται από τις όποιες κριτικές που γράφονται στα περιοδικά και τις εφημερίδες για την αγορά των βιβλίων; Ποιο είναι κατά τη γνώμη σας το δικό σας αναγνωστικό κοινό;

Απάντηση: Οι κριτικές που γίνονται επηρεάζουν και ενημερώνουν το αναγνωστικό κοινό. Για το λόγο αυτό πρέπει να είναι αντικειμενικά τεκμηριωμένες. Το δικό μου αναγνωστικό κοινό καλύπτει ωριμότερες κυρίως ηλικίες.

Ερώτηση: Ας έρθουμε στην αρθρογραφία τώρα. Είναι μια άλλη παράλληλη ενασχόλησή σας στον τύπο της Κρήτης. Θα ήθελα να πάρω το θάρρος να σας ρωτήσω ευθέως αν νομίζετε ότι επηρεάζουν έστω και μία μικρή μερίδα συμπολιτών μας, αν προσφέρουν κάτι σε μακροχρόνια βάση, ή απλώς γράφονται για να γεμίσουν κάποιες σελίδες;

Απάντηση: Από την κριτική που ακούω, χωρίς να είμαι τακτικός συνεργάτης των εφημερίδων, προσωπικά μένω ικανοποιημένος, αφού διαπιστώνω από τη συζήτηση που ακολουθεί, ότι τον αγγίζει το θέμα και μάλιστα επιλύονται και κάποιες απορίες ποικίλου ενδιαφέροντος.

Ερώτηση: Ποια μελλοντικά σχέδια, συγγραφικά και εκδοτικά,  βρίσκονται στο μυαλό σας τον τελευταίο καιρό;

Απάντηση: Δύο τόμοι για τους διαπρεπείς Κρήτες ανά τους αιώνες, αν βέβαια εξασφαλισθεί κάποια επιχορήγηση, γιατί διαφορετικά η προσπάθεια θα μείνει στο στάδιο του ονείρου.

Ερώτηση: Σας ευχαριστώ πραγματικά για τον πολύτιμο  χρόνο σας που μου αφιερώσατε!

Απάντηση: Κι εγώ σας ευχαριστώ γιατί τέτοιες πρωτοβουλίες καλύπτουν γνωστικές ανάγκες με ευρύτερες κοινωνικές προεκτάσεις. Γίνονται ακόμα φορείς επικοινωνιακής γνώσης και ευρύτερης επαφής, με χρήσιμες επιλογικές αποδόσεις.

Κάπως έτσι τελείωσε μια ακόμη χαλαρή συζήτηση μαζί με τον Γιώργο Παναγιωτάκη.  Μι από τις πολλές που έλαβαν χώρα μεταξύ μας. Σε όλες πρωτεύον θέμα υπήρχε πάντοτε η πολιτική κατάσταση της χώρας στην περίοδο των μνημονίων. Χαιρετιστήκαμε και δώσαμε νοερά υπόσχεση για μια άλλη  συνάντηση στο μέλλον και βεβαίως για περισσότερα!