Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Η ταυτότητα και το τραύμα
02/04/2015, 10:56 πμ

Η ταυτότητα και το τραύμα

Γράφει ο Κωνσταντίνος Καραγιαννόπουλος //

 

«Ίχνη στο χιόνι» του Γιώργου Λίλλη, εκδόσεις Μεταίχμιο, σελ.312

 

0003900_195Εμφύλιος Σπαραγμός• ένα δεκάχρονο αγόρι μετά την εν ψυχρώ «εκτέλεση» των γονιών του βρίσκεται ξαφνικά στο πλευρό των ανταρτών. Η πείνα, ο φόβος, ο πόνος της απώλειας γίνονται τα σκληρά μαθήματα που ο μικρός Περικλής παίρνει -τόσο νωρίς- από την ίδια τη ζωή. Έχοντας χάσει κάθε έρεισμα και κινδυνεύοντας να χάσει και τις ίδιες του τις ρίζες, παλεύει ανάμεσα σε δύο μέτωπα (την βαρβαρότητα και την επίμονη αναζήτηση της προσωπικής του ταυτότητας) με μοναδικά όπλα την σιωπή και το κουράγιο.

Ο διχασμός είναι το πνεύμα της εποχής στην οποία ανδρώνεται ο ήρωας του βιβλίου. Περιβάλλον του τα βουνά της Ευρυτανίας και οι σκληρές συνθήκες που παραμονεύουν τον κάθε τους διαβάτη. Το βιβλίο κινείται σε δυο χρόνους• στο σήμερα, όπου γέροντας πια ο Περικλής εξιστορεί τα παθήματά του σ’ ένα νέο παιδί… διδακτορικό φοιτητή, και στο 1948, όπου μέσα από μια τριτοπρόσωπη αφήγηση βλέπουμε όλη την ιστορία του μέχρι και την εφηβεία.

Σύμφωνα με την λογοτεχνική θεωρία, «το ιστορικό μυθιστόρημα δε περιορίζεται απλώς στο να αντλεί από την ιστορία το σκηνικό, τα πρόσωπα και τα γεγονότα, αλλά μεταχειρίζεται με τέτοιο τρόπο τα ιστορικά γεγονότα και ζητήματα ώστε να έχουν ζωτική σημασία για τους κεντρικούς ήρωες και την αφήγηση» (Μ.Η.Abrams). Επίσης, οι πρωταγωνιστές σε πολλές περιπτώσεις -μέσω της δράσης τους- αποκρυσταλλώνουν την άποψη του συγγραφέα για τις υπόγειες δυνάμεις που κινούν την ιστορική διαδικασία. Στην περίπτωση, όμως, του βιβλίου αυτού συμβαίνει κάτι πιο σπουδαίο, το οποίο του προσδίδει μια βαθύτητα νοήματος εξυψώνοντάς το στο πεδίο του υπαρξιακού στοχασμού.

Η ταυτότητα και το τραύμα- δυο αλληλένδετα στοιχεία, που χρωματίζουν τα υπόφαια κομμάτια της κοινωνικής πραγματικότητας- γίνονται -ουσιαστικά- το αντικείμενο μελέτης του συγγραφέα.

Με αφετηρία ένα φριχτό γεγονός -όπως ο εμφύλιος πόλεμος- ξετυλίγεται ένα νήμα από νοητικές, νοηματικές και ψυχολογικές διαδικασίες, με στόχο τον προσδιορισμό του “τραύματος” και την νοηματοδότησή του. Διότι, ναι μεν (όπως λέει κι ο Weber) «ένα βλαπτικό συμβάν μαζικής κλίμακας μπορεί να επηρεάσει τα ανθρώπινα πράγματα είτε ως ερέθισμα είτε με το να διευκολύνει ή να παρεμποδίζει τις συνθήκες ζωής», όμως στερείται υποκειμενικού νοήματος (Ν. Δεμερτζής & Β. Ρουδομέτωφ, 2012). Πως αποκτάται το νόημα; Με το να σημανθεί και να γίνει κοινώς αποδεκτό ως «τραύμα».

Έτσι, πίσω από την μυθοπλασία συντελείται μια μάχη προσδιορισμού της ταυτότητας και του αυτο- προσδιορισμού μας ως άτομα και ως υποκείμενα (με την φιλοσοφική σημασία του όρου).

Τέλος, η γλώσσα, όπου σαν εκκρεμές, κινείται μια στο ιδίωμα των περιοχών που λαμβάνουν χώρα στην μυθιστορία και μια στην ποιητική γλώσσα της δημοτικής μας παράδοσης, αποτελεί τεκμήριο ετούτης της μαρτυρίας κι απομακρύνει από πάνω της όλες τις φανφάρες των ευανάγνωστων σκουπιδιών με τις οποίες η μετανεωτερική Ελλάδα έχει γεμίσει. Κι όλα ετούτα μέσα από τον φακό του κινηματογραφικού ρεαλισμό μ’ ένα φόντο γκρίζου.

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top