Fractal
Home / ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ / Συνεντεύξεις συγγραφέων / Γιάννης Σκαραγκάς: «Όταν με δυσκολεύει η πίστη, μπορεί να με σώσει η επινόηση»
01/07/2015, 8:24 μμ

Γιάννης Σκαραγκάς: «Όταν με δυσκολεύει η πίστη, μπορεί να με σώσει η επινόηση»

Συνέντευξη στην Ελένη Γκίκα //

 

sk22

 

«Ποτέ δεν είδα τον ουρανό σαν κάτι ρομαντικό. Έχω αυτήν την αναπόφευκτη τάση να αναρωτιέμαι πώς θα ήταν τα πράγματα από ψηλά, αν έπρεπε για παράδειγμα να σκύψω το κεφάλι για να ξεφύγω και όχι να το στρέψω προς τα πάνω. Και έχει επίσης να κάνει με τον κυνισμό μου. Όταν με δυσκολεύει η πίστη, μπορεί να με σώσει η επινόηση. Χρειάζομαι να πιστεύω σε κάτι, ακόμα κι αν πρέπει να το επινοήσω, να του δώσω μορφή και περιεχόμενο».

 

Ο Γιάννης Σκαραγκάς είναι πεζογράφος, θεατρικός συγγραφέας και σεναριογράφος. Αφορμή για αυτή τη συνέντευξη στο Fractal ήταν το πρόσφατο βιβλίο του, Ο ουρανός που ονειρεύτηκες, που κυκλοφορεί στις εκδόσεις Κριτική, αλλά και τα δυο θεατρικά του έργα: η Εποχή του κυνηγιού, που παρουσιάστηκε με επιτυχία στο θέατρο Ιλίσσια, αλλά και το νέο του έργο Αυτοί που περπατούν στα σύννεφα. Όλα τους ψηφιδωτά ηρώων στην πιο σκληρή και ποιητική εκδοχή τους.

 

sk–Ο ουρανός που ονειρεύτηκες είναι μια ιστορία που διαδραματίζεται σε μια κακόφημη πόλη του Μεξικού. Γιατί δεν τοποθετήσατε την ίδια ιστορία σε κάποια παραμεθόρια περιοχή στην Ελλάδα;

Έχει να κάνει με το πώς ξεκίνησε το βιβλίο. Ο ουρανός που ονειρεύτηκες γράφτηκε πρώτα για μια θεατρική παράσταση στη Νέα Υόρκη με τον τίτλο Prime Numbers (2009). Το Μεξικό και η Τιχουάνα στα σύνορα με τις ΗΠΑ ήταν το ιδανικό περιβάλλον για αυτή την ιστορία, ιδανικό στη συνείδηση ενός κοινού με τελείως διαφορετικές αναφορές.

 

-Είναι η ιστορία μιας γυναίκας ή ενός άντρα; Το ρωτώ γιατί η πλοκή μοιράζεται ευρηματικά ανάμεσα στην πραγματικότητα του πρωταγωνιστή και την τελείως διαφορετική εκδοχή της πρωταγωνίστριας.

Η ιστορία εξελίσσεται διαφορετικά από αυτό που υπόσχεται στις πρώτες σελίδες. Ένας συγγραφέας παγιδεύεται σε ένα πανδοχείο με κάποιους ανθρώπους που μοιάζουν με τα δημιουργήματά του, ή τουλάχιστον αυτό πιστεύει ο ίδιος. Για να μην προδώσω τις ανατροπές, θα έλεγα ότι πρωταγωνιστεί μια γυναίκα. Είναι μια ιστορία αγάπης—παράξενης μεν, αλλά απελπισμένης και ασυγκράτητης αγάπης.

 

-Το βιβλίο είναι μια ιστορία χαρακτήρων με μια πολύ έντονη όμως πλοκή. Ποιο από τα δύο σας ενδιέφερε;

Μου αρέσει να συνδέω τα πιο ευάλωτα κομμάτα των ηρώων μου με κάτι που τους συμβαίνει. Με ενδιαφέρει η δράση όταν υποκινεί την ανεξέλεγκτη δύναμη του κόσμου πάνω στις ζωές τους.

 

-Πιστεύετε στην τεχνική ή στην έμπνευση;

Δεν μπορώ να το απαντήσω αυτό, αλλά η τεχνική με τα γνωρίσματα που προϋποθέτει, μπορεί να είναι πιο εντυπωσιακή και ξεχωριστή. Η έμπνευση αποτελεί μια σημαντική στιγμή διαύγειας, αλλά παραμένει ιδιωτική μέχρι να συγκινήσει και τον αναγνώστη.

 

-Υπάρχει η άποψη ότι η τεχνική δεν αποτελεί κάτι ιδιαίτερο από τη στιγμή που μπορεί να διδαχθεί και να αναπαραχθεί.

Αυτό είναι το κομμάτι της τεχνικής που έχει να κάνει με τους κανόνες. Οι κανόνες διδάσκονται, πιθανώς και το ύφος, ο τρόπος που κατασκευάζει ένας συγγραφέας τις προτάσεις του. Υπάρχει όμως ένα ιδιαίτερο κομμάτι στην προσωπική τεχνική που όσο και να μιμηθείς τα χαρακτηριστικά του, δεν μπορείς να το προβλέψεις. Είναι η θερμοκρασία, η διαδρομή του συγγραφέα μέχρι να καταλήξει στις λέξεις.

 

-Κατά καιρούς έχει γραφτεί ότι καταφέρνετε να αποδώσετε σε μεγάλο βάθος τη γυναικεία ψυχοσύνθεση. Έχετε κάποια προτίμηση στους χαρακτήρες που φτιάχνετε;

Με προκαλούν οι γυναικείοι χαρακτήρες επειδή δεν χρειάζεται να απαντώ στην ερώτηση, «Μα υπάρχουν τέτοιοι άντρες»; Σε μια ηρωίδα μπορώ να αποδώσω τα πιο σύνθετα χαρακτηριστικά και να μην αναρωτηθεί απολύτως κανένας αν υπάρχουν τέτοιες γυναίκες.

 

-Πώς καταφέρνει όμως ένας άντρας συγγραφέας να εμβαθύνει στη γυναικεία ψυχή;

Σταματώντας να αντιμετωπίζει τη γυναίκα σαν μάνα, ερωμένη και σύζυγο.

 

-Συνεργάζεστε με διάφορα ελληνικά και αμερικανικά λογοτεχνικά περιοδικά. Τι είναι αυτό που σας κάνει να τα αγαπάτε τόσο πολύ;

Το περιβάλλον που δημιουργούν. Ένα λογοτεχνικό περιοδικό είναι τα κείμενά του. Δεν χωράει ούτε επεξηγήσεις, ούτε δημόσιες σχέσεις, ούτε ναρκισσισμούς. Έχεις τη δυνατότητα να πειραματιστείς και να ανανεωθείς, και κρίνεσαι για την ουσία της τέχνης σου.

 

-Το πρώτο σας μυθιστόρημα (Επιφάνεια) ήταν ένα απροσδόκητο ψυχολογικό μυθιστόρημα και μια πρωτοποριακή τηλεοπτική παραγωγή που έκανε την εμφάνισή σας ιδιαιτέρως αισθητή. Τι έχει αλλάξει από τότε;

Η Επιφάνεια ήταν μια δουλειά που μου έδωσε μεγάλη ώθηση και ως συγγραφέα αλλά και ως σεναριογράφο, και μάλιστα σε μια νεαρή ηλικία. Υπάρχουν πολλοί που ακόμα τη θυμούνται με λεπτομέρειες και αυτό φυσικά είναι πολύ συγκινητικό. Εκείνο που έχει αλλάξει αυτά τα 15 χρόνια, είναι η δική μου σχέση με τον κόσμο, με αυτό που τροφοδοτεί τις ιστορίες που λέω. Η Επιφάνεια δραματουργικά ήταν μια επίδειξη παραπλάνησης, ο ορισμός της κατάργησης των ηθικών ορίων και επιλογών. Ανήκει σε έναν πιτσιρικά που ήξερε πώς να εντυπωσιάζει με τη σκοτεινή του πλευρά, με τον τρόπο που μπορούσε να περιγράψει ένα κομμάτι του ανθρώπινου χαρακτήρα από το οποίο απουσιάζει εντελώς η ανάγκη για νόημα και η πιθανότητα της ενοχής. Δεν ξέρω αν θα μπορούσα να ξαναγράψω κάτι τόσο πολύπλοκο όσο η Επφάνεια. Οι χαρακτήρες που δημιουργώ πλέον έχουν ανάγκη να πιστέψουν σε κάτι καλύτερο, όχι ηθικά, αλλά με την έννοια της ενσυναίσθησης. Έχουν ανάγκη να ερμηνεύσουν τα μυστήρια της ζωής όχι με βάση την επιθυμία, αλλά μέσα από μια έντιμη παραδοχή της προσωπικής τους ασημαντότητας.

 

-Μετά το τελευταίο σας θεατρικό έργο, Η εποχή του κυνηγιού, καταπιάνεστε με τη ζωή και το έργο του Άγγλου ποιητή του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, Ρούπερτ Μπρουκ. Πώς προέκυψε αυτή η επιλογή;

Η πρόταση ήρθε καταρχάς από το συνθέτη και μαέστρο Θοδωρή Λεμπέση και τη Λίνα Ζαρκαδούλα που το σκηνοθετεί. Στο πλαίσιο των εκδηλώσεων για τα 100 χρόνια από το θάνατο του Μπρουκ και την ταφή του στη Σκύρο, σχεδίασαν μια παράσταση που συνδυάζει την όπερα με το θέατρο και την ποίηση. Και ήθελα να ξαναδουλέψω με τη Ζαρκαδούλα, γιατί έχει μια ξεχωριστή ικανότητα να αφηγείται σκηνοθετικά ακόμα και τα πιο εσωτερικά κομμάτια των κειμένων.

 

-Υπάρχει κάτι στη ζωή του Μπρουκ που αποτέλεσε την αφορμή για το έργο που γράψατε (Αυτοί που περπατούν στα σύννεφα);

Για μένα ο Μπρουκ είναι η περίπτωση ενός πολύ ωραίου άντρα που για να αντισταθεί στην ομορφιά και τα πάθη της, προσφέρεται στον κόσμο. Γίνεται στρατιώτης, κυριολεκτικά και μεταφορικά, και πεθαίνει από κάτι τόσο μικρό και άδοξο όπως το τσίμπημα ενός κουνουπιού. Αυτή η διαδρομή είναι αφοπλιστική. Σκεφτόμουν ότι αν ήταν φίλος μου, θα αναρωτιόμουν ποιο δικό του κομμάτι θα ήθελα να διατηρήσω ζωντανό. Πού ανήκει ο ποιητής, σε ποια μνήμη ανήκει ο εραστής και σε ποια ο πολεμιστής; Αυτό το έργο ήθελα να γράψω. Διάλεξα μια σειρά από πρόσωπα, ιστορικά και φανταστικά, που συμπληρώνουν την ανάμνηση του Μπρουκ. Ήθελα μια ιστορία αναζήτησης για το σώμα του ποιητή και την τέχνη του, για αυτά που ακούμπησε με τα χέρια και τις λέξεις του.

 

-Πώς βλέπετε την εκδοτική πραγματικότητα μέσα στην κρίση;

Νομίζω ότι τώρα πια έχει ιδιαίτερο νόημα να διαβάζουμε βιβλία. Όχι για να τα υποστηρίξουμε, αλλά επειδή οι λέξεις έχουν χάσει κάθε αξία και περιεχόμενο. Είναι στ’ αλήθεια μια πολιτική πράξη: η φιλαναγνωσία σαν αντίδοτο στο φορτισμένο λόγο των κοινωνικών μέσων, της κομματικής συνθηματολογίας και του ιδεοληπτικού θορύβου. Η φιλαναγνωσία, μεταφορικά, σαν μια απόπειρα κατανόησης και συναίνεσης.

 

-Και μια ερώτηση που θέλω οπωσδήποτε να σας κάνω. Τελικά είστε ποιητής ή πεζογράφος;

Βρίσκω συγκινητικό να μπορεί η δουλειά σου να προκαλεί αυτή την απορία. Η απάντησή μου είναι ότι προτιμώ την ποίηση ενταγμένη σε έναν κόσμο χαρακτήρων, πιθανοτήτων και παθών. Μου την καθιστά πιο απαραίτητη, πιο αποκαλυπτική.

 

-Και αυτή η επιμονή σας με τον ουρανό; Τον ουρανό που ονειρευόμαστε; Τον ουρανό που πάνω του περπατάμε;

Ποτέ δεν είδα τον ουρανό σαν κάτι ρομαντικό. Έχω αυτήν την αναπόφευκτη τάση να αναρωτιέμαι πώς θα ήταν τα πράγματα από ψηλά, αν έπρεπε για παράδειγμα να σκύψω το κεφάλι για να ξεφύγω και όχι να το στρέψω προς τα πάνω. Και έχει επίσης να κάνει με τον κυνισμό μου. Όταν με δυσκολεύει η πίστη, μπορεί να με σώσει η επινόηση. Χρειάζομαι να πιστεύω σε κάτι, ακόμα κι αν πρέπει να το επινοήσω, να του δώσω μορφή και περιεχόμενο.

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top