Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Για τον «Σκλάβο» του Σίνγκερ
13/11/2014, 12:57 πμ

Για τον «Σκλάβο» του Σίνγκερ

Γράφει η Βιβή Γεωργαντοπούλου // *

 

sklavos«Ο σκλάβος» του Ισαάκ Μπάσεβις Σίνγκερ, Μετάφραση: Τάσος Δενέγρης, Εκδ. «Καστανιώτη», σελ. 272

 

Ένα λοιπόν από τα (πολλά ομολογουμένως) εξαιρετικά βιβλία που διάβασα ήταν και ο «Σκλάβος» του Ισαάκ Μπάσεβιτς Σίνγκερ τον οποίο πρωτογνώρισα και εκτίμησα σαν δικαίως παγκόσμιας απήχησης συγγραφέα στο μυθιστόρημά του «Ο Σατανάς στο Γκόραϋ».

Ο Σίνγκερ γράφοντας σταθερά στα γίντις δημιουργεί ένα μικρό έργο τέχνης-είναι η μόνη περιγραφή που ταιριάζει- τον «Σκλάβο» (που κυκλοφόρησε εδώ με έξοχη μετάφραση του Τάσου Δενέγρη για τον Καστανιώτη το 2003) χρησιμοποιώντας σαν κουτί φύλαξης πολύτιμου αντικειμένου μια φαινομενικά πολύ ρομαντική και τρυφερή ερωτική ιστορία,για να κλείσει με ασφάλεια εντός της ό,τι πραγματικά κι ως το μεδούλι της είναι αυτή: η αγωνία και το πεπερασμένο του ανθρώπου στο Σύμπαν.

Ενός Εβραίου εν προκειμένω του 17ου αιώνα στην Πολωνία, μα μέσω αυτού και του οποιουδήποτε άλλου πλάσματος που πέρα από το αν πιστεύει σ΄έναν Θεό όπως τον αντιλαμβάνεται η θρησκεία που έτυχε ή διάλεξε να ακολουθεί,όσο και να έχει εμβαθύνει επαρκώς ή καθόλου σε τυπολατρικούς κανόνες που συχνά δεν έχουν καμία ή έχουν ελάχιστη σχέση με την πίστη,βασανίζεται από τα αιώνια ερωτήματα ζωής και θανάτου και του μυστηριώδους ή εικαζόμενου επέκεινα, όπως εκατομμύρια άλλα ανθρώπινα όντα σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης ,σε όλες τις θρησκείες που αναπτύχθηκαν και σ΄όλη την ιστορία της Ανθρωπότητας.

Όλοι είναι τελικά ίσοι, ίδιοι, όμοια κι απαράλλαχτα θνητοί, αραδιασμένοι εφ΄ενός ζυγού κάτω από την γιγαντιαία σκιά του δρεπανιού του Θεριστή ή όπως κι αν τον αποκαλούν.Όλοι είναι οριστικά ένα και το αυτό,ισχνές τελίτσες,απειροελάχιστοι κόκκοι αστρικής σκόνης που στροβιλίζονται στην απέραντη κτίση, μπροστά στον Θεό ή σε  ό,τι και όπως κι αν το ονομάζουν σ΄εκείνο το μεγαλειώδες απέραντο και άγνωστο, που το μυαλό μπορεί δεν μπορεί, οριακά σε κάθε εκδοχή, να αντέξει ως μέγεθος και το οποίο εμπνέει ή τρομοκρατεί.

Ο ευφυής και απαράμιλλος Σίνγκερ στέκεται και πάλι,και σε τούτο το εξαιρετικό του μυθιστόρημα, κυρίως στο δεύτερο.Και μοντάρει πολλές αναγνώσεις σε μιαν εξαιρετική μυθοπλασία πανθρησκευτικού τρόμου και συνάμα ελέους αποτελούμενη από τα δεκάδες μικρά κομμάτια στα οποία σπάζει, αφού τους κτίσει έναν έναν αριστοτεχνικά και μεθοδικά σαν χαρακτήρες μυθιστορήματος, όλους τους πάσχοντες και φορτωμένους ασήκωτα σακιά παθών και πόνου και μεταμέλειας ήρωές του.

Ο Σίνγκερ οδηγεί τον αναγνώστη σιγά σιγά,από το χέρι,με προχοχή, μπροστά σε ένα ψυχογραφικό παζλ μορφοποιημένο σε κείμενο με πολύσημες προτάσεις που μετατρέπουν σε υψηλή τέχνη λόγου τους χαμηλούς συγγραφικούς τόνους και ρυθμούς του,ένα όμορφο, εικονοποιητικό και άκρως ποιητικό χάρτινο μωσαϊκό ,που καλείσαι όμως να το χαλάσεις και να το φτιάξεις πολλές φορές μέχρι να βάλεις στην σωστή θέση τα κομβικά κομματάκια που μοιάζουν να είναι τα ζητούμενά σου, αλλά δεν εφαρμόζουν εκεί που αρχικά νόμιζες.

Δεν είναι δυσκολοδιάβαστο αυτό το κείμενο. Απλώς δεν είναι μόνον αυτό, ένα ακόμα κείμενο,μια ακόμα δυνατή ιστορία.Με ψηφίδες του τις λέξεις ο Σίνγκερ φτιάχνει σαν χάρτη για σένα έναν ευσεβή Εβραίο που χάνει την οικογένειά του σε έναν από τους χειρότερους διωγμούς-που έγιναν πριν τον χαλασμό που αποδίδεται στον ψυχοπαθή Χίτλερ και τους ομοίως ψυχοπαθείς που τον κατασκεύασαν,στήριξαν και μετά ξαμόλησαν σαν σκυλί της Κόλασης καταπάνω στην Ευρώπη- το πογκρόμ στο πολωνικό Χμιελνίσκυ από το οποίο αυτός,ο ψηλός,ξανθός και όμορφος σαν Βόρειος χριστιανός Ιακώβ ,χαρακτηριστικά που σκοπίμως θαρρώ του δίνει τέτοια που να ξεφεύγουν από το φυλετικό αρχέτυπο-τροχοπέδη ο Σίνγκερ , κι ο οποίος «γλυτώνει» μη ξέροντας καλά-καλά πώς, επειδή δεν ήταν  προορισμένος για μαρτύριο, όπως μας λέει κάπου στην αρχή σιβυλλικά ο συγγραφέας, πιάνεται από πλιατσικολόγους και τελικά πουλιέται σαν σκλάβος στον Γιαν Μπζικ, που με την σειρά του δεν είναι κι αυτός παρά ένας αμελητέος κρίκος στην ταξική αλυσίδα της εποχής, υποτακτικός του αριστοκράτη κηφήνα που είναι το αφεντικό της περιοχής και νέμεται όπως γουστάρει γη, ζώα  και ανθρώπους, ελέω αίματος τάχαμου γαλάζιου…

Αυτός ο τόσο εγκρατής και ασκητικός Ιακώβ που υπομένει την συμφορά του επί χρόνια και μιλά συνεχώς με τον εαυτό του και ο νους του δεν σταματά στιγμή να ψάχνει και να αναλύει,να σκέφτεται και να προσπαθεί να κατανοήσει ό,τι βλέπει και νιώθει σαν κόσμο γύρω του μου έφερε άπειρες φορές στο μυαλό,μέσα από τα μαγικά τούνελ που ενώνουν τα βιβλία όλου του κόσμου γεφυρώνοντας τους τόπους,τις θρησκείες και τις γλώσσες, τον  Λουκά του Παντελή Πρεβελάκη, δόκιμο μοναχό στο αγαπημένο μου βιβλίο «Ο Άγγελος στο Πηγάδι».

Ο χριστιανός Λουκάς αναμετριέται με τις αμαρτίες του μόνος κατ΄ουσίαν αποκομμένος συνειδητά σ΄ένα φαράγγι, παρακαλώντας τον Θεό του να του συγχωρήσει τις μαύρες του σκέψεις και ζητώντας του την εξιλέωσή του που θα έρθει με την μορφή της προσπάθειας για την σωτηρία ενός αθώου πουλαριού,ενός πλάσματος που ενσαρκώνει ιδανικά την άδολη αγάπη στην γεμάτη δόλο ζωή των ανθρώπων.Το πουλάρι φυσικά δεν μιλά.Υπομένει καρτερικά και η ζωή του εξαρτάται από την δύναμη που θα δείξει ο μοναχός.

Ο Εβραίος Ιακώβ ζητά  την δική του εξιλέωση για την αποκοτιά ενός γάμου με μιαν “εθνική” γυναίκα, την θαρραλέα Πολωνή Βάντα που σαν το άδολο πουλάρι του Λουκά ,άδολη κι αυτή,καθιαγιασμένη  από το φως του έρωτά της που δεν βλάπτει κανέναν άνθρωπο αλλά βλάπτεται από τις προκαταλήψεις και την βλακεία των ανθρώπων εξαρτά την ύπαρξή της
από τον Ιακώβ και την δύναμη που αυτός θα δείξει και παριστάνει μέχρι και την μουγγή  για να μην τον προδώσει σε ομόθρησκους και «ειδωλολάτρες». Μετά τον δραματικό θάνατό της, σκληρό κλείσιμο μιας σκληρής ζωής που δεν της άξιζε,αφού (του) γεννήσει ένα πολύτιμο παιδί ο σκλάβος-εβραίος-άνθρωπος γίνεται αγγελιοφόρος των Αγίων Τόπων και φτάνει ως και στην Ιερουσαλήμ σε μια περιπλάνηση ετών και ετών για να γυρίσει τελικά ξανά πίσω γυρεύοντας έναν τάφο,τον τάφο της,που η εύρεσή του θα επισφραγίσει οριστικά την δική του λύτρωση ενώπιον του δικού του (;) Θεού.

Ισαάκ Μπάσεβις Σίνγκερ

Ισαάκ Μπάσεβις Σίνγκερ

 

* Η Βιβή Γεωργαντοπούλου γεννήθηκε στην Αθήνα. Έχει σπουδάσει Νομική, έχει ασχοληθεί με την αργυροχρυσοχοΐα ως το 2004, είχε ένα καλλιτεχνίζον βιβλιοπωλείο ως το 2012. Έχει το μπλογκ lesxianagnosisbiblioudegas.blogspot.gr και την ομώνυμη λέσχη Ανάγνωσης από το 2009 μέχρι τώρα.

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top