Fractal
Home / ΘΕΑΤΡΟ / Για την παράσταση «Προμηθέας Δεσμώτης»
03/10/2018, 8:58 πμ

Για την παράσταση «Προμηθέας Δεσμώτης»

Γράφει ο Κωνσταντίνος Γ. Βασιλείου // *

 

 

Ο Αισχυλικός «Προμηθέας Δεσμώτης» παρουσιάστηκε από την Μάρθα Φριντζήλα στο μικρό θέατρο της Αρχαίας Επιδαύρου και ζωντάνεψε εύστοχα την τραγικότητα της ανθρώπινης ύπαρξης. Τα λιτά, πλην περιεκτικά, σκηνικά έπαιξαν θετικό ρόλο στην αναπαράσταση ενός διαχρονικού έργου. Χρωμάτισαν περίτεχνα τη δράση και ανέδειξαν τη μεγαλοπρέπεια του κυρίου Υποκριτή, ήτοι του Προμηθέα, που ακίνητος στο ύψος της αποστολής του, εξέπεμψε κύρος και ιερότητα, απαραίτητη δραματουργική τέλεση, προς παίδευσιν των θεατών. Ο ημίθεος, που εξασφάλισε στους θνητούς τη φωτιά, άρα τη γνώση, κατά παράβαση των εντολών του Αρχηγέτη των θεών, υποφέρει, απομονωμένος, μοναχικός, εγκαταλελειμμένος σε μια έρημη χώρα, σφιχτοδεμένος με τα χαλκευμένα από τον χωλό Ήφαιστο δεσμά. Από εκείνη την περίλαμπρη φυλακή με περισσή γνώση και σοφία, θέρμανε τις ανθρώπινες ψυχές και ανέδειξε την παράλληλη πορεία των εποχών με τον πανδαμάτορα χρόνο.

 

 

Στον «Προμηθέα Δεσμώτη», που διδάχθηκε περί το 470 π.Χ., τα πρόσωπα του έργου ανήκουν στον θεϊκό κύκλο, οπότε η υπόθεση πρέπει να αντιμετωπίζεται ανάλογα, δηλαδή όχι ως συμβάντα μεταξύ πεισιθάνατων. Η τραγωδία αυτή ανήκει σε μια τριλογία, μαζί με τα «Προμηθέας Λυόμενος» και «Προμηθέας Πυρφόρος».

Αρχή γίνεται με τον Εισαγωγικό διάλογο ανάμεσα στο Κράτος και τον Ήφαιστο έως τον 88ο στίχο, ότε και εισέρχεται ο Προμηθέας μαζί με τον Χορό έως τον 283ο στίχο, για να ακολουθήσει ο Ωκεανός συμβουλεύοντας τον Προμηθέα και ο Χορός, μέχρι τον 560ο στίχο, οπότε εμφανίζεται η Ιώ που και αυτή συνομιλεί με τον Προμηθέα μαζί με τον Χορό μέχρι τον 943ο στίχο, και τέλος παρουσιάζεται ο Ερμής προσπαθώντας να αποσπάσει το μυστικό της μελλοντικής τύχης του Δία, διαλεγόμενος αδίκως με τον Προμηθέα, στους στίχους μέχρι και τον τελευταίο 1093ο.

Η τραγωδία αυτή δεν περιέχει πλοκή και δράση, αλλά μόνον διαλόγους, τουτέστιν διέπεται από ένα αρνητικό χαρακτηριστικό, την ακινησία, οπότε μόνον ο ζωντανός λόγος και οι εύστροφοι διάλογοι μπορούν να διασώσουν την παράσταση.

Εκτός αυτού, για να αποφευχθεί η στατικότητα του έργου, η σκηνοθέτις ώφειλε να το διανθίσει με εικόνες και προσωπεία, που θα ζωντάνευαν τα δρώμενα και θα επέφεραν κλιμακωτά άνοδο του ενδιαφέροντος με την απαραίτητη τελική κάθαρση.

Η Μάρθα Φριντζήλα πέτυχε σε υπέρτατο βαθμό. Κατ’ αρχήν, όπως αναφέρθηκε ήδη, τα σκηνικά ήταν άκρως επιτυχημένα. Ο Προμηθέας εντυπωσίασε μέσα σε ένα χρυσό τετράγωνο, ψηλότερα από το επίπεδο της σκηνής, εις ένδειξιν της ιδιότητάς του, του κύρους που απελάμβανε λόγω και της μαντικής του ικανότητας, παρ’ όλον τον πεταλισμό στον οποίο είχε υποβληθεί. Παράλληλα οι οριζόντιοι ξύλινοι κύλινδροι που γεμίζουν την σκηνή, παράγοντας μουσικούς φθόγγους, λειτούργησαν ως επέκταση της εξοχής μουσικής επένδυσης, κυρίως όμως ως απρόσωπες φανταστικές φιγούρες, όπως ακριβώς έπρεπε να προσεγγισθεί μια παράσταση που πραγματεύεται αποκλειστικά θεϊκές μορφές.

Τα προσωπεία έδειξαν με ενάργεια, ότι είχαμε να κάνουμε με θεούς. Μεγαλοπρεπή, ογκώδη, πολύχρωμα απέδωσαν την υπερβατική ιδιότητα των φορέων τους, εγκολπώνοντας εξωτικές ενδυμασίες προς απόδειξιν της παγκοσμιότητας του Προμηθεϊκού μύθου.

Ο Χορός επιτέλεσε το καθήκον του, με ιδιάζουσα, αισθητικά πλήρη, μελοποίηση και απόδοση. Θα υπεστήριζα, ότι ο αναδιδόμενος λυρισμός και η κορύφωση των φωνών, μετέδωσαν με ακρίβεια τη δραματικότητα, που περιείχε η συνειδητή «μίμησις πράξεως θεϊκής», κύριο χαρακτηριστικό του Αισχύλου. Η εκφορά των μελωδιών θύμισε έντονα βυζαντινά ακούσματα και ανυψωτικούς ψαλμούς.

Μόνον αμύητοι, επηρεασμένοι από εφήμερα θεάματα, αδυνατούν να διεισδύσουν στα άδυτα της αρχαιοελληνικής τραγωδίας και να αντιληφθούν τους συμβολισμούς των δρωμένων.

Οι ερμηνευτές καθοδηγούμενοι από μια μαγική μπαγκέτα φιλοτέχνησαν αριστοτεχνικά τις αντίστοιχες θεότητες, οι οποίες σημειωτέον δεν ανυψώθηκαν πέραν της περίοπτης θέσης του κεντρικού ήρωα, εις ένδειξιν της υπεροχής του φωτοδότη ανατροπέα του κατεστημένου. Οι κινήσεις των Υποκριτών έφεραν νοερά στον νου τις μεθόδους και τα σκηνοθετικά ευρήματα που εφευρίσκονταν κατά τις πρώτες παρουσιάσεις του Δράματος, ώστε να επιτευχθεί άριστο αποτέλεσμα. Συμπερασματικά, η καθοδήγηση εκ μέρους της Μάρθας Φριντζήλα υπήρξε άψογη και προκάλεσε ενθουσιασμό και ικανή συγκίνηση στους ακροατές, αν μάλιστα ληφθεί υπόψη, ότι το έργο επικεντρώνεται στον Λόγο. Στο σημείο αυτό σημειώνεται προς έπαινον η καθαρότητα της άρθρωσης όλων των ηθοποιών.

Κατά τη γνώμη μου, κορυφαία μορφή της παράστασης υπήρξε η Κόρα Καρβούνη, η οποία, υποδυόμενη την Ιώ, ήτοι την ερωμένη του Δία και μεταμορφωθείσα σε αγελάδα, είχε επωμισθεί έναν άκρως απαιτητικό ρόλο, που τον έφερε επαξίως εις πέρας. Ο Νίκος Καραθάνος, αναγκαστικά καθηλωμένος λόγω του ρόλου, προσέφερε την χροιά της φωνής του για να αποδώσει τις σκέψεις μιας αποδιωγμένης θεότητας, με ιδιαίτερη θέρμη και κυρίως στιβαρό λόγο έκφραση.

Ο Προμηθέας λειτουργεί ως παράδειγμα προς μίμησιν, ενσωματώνει ανθρώπινες ιδιότητες, μαντεύει ως φωτισμένο πρόσωπο, προοιωνίζεται μακρινές, απώτερες, δυσδιάκριτες περιπέτειες, γνωρίζει σε βάθος τα προβλήματα των θνητών από τις αποκαλύψεις του, ενδοσκοπεί μέσα από αφαιρετικούς ελιγμούς στα είδωλα, στους υπαινιγμούς, στις αμφισημίες, καθηλώνει τους ευαίσθητους στην δραματική οδό της ζωντανής ποίησης.

Η παράσταση «Προμηθέας Δεσμώτης», στο μικρό θέατρο της Παλαιάς Επιδαύρου, στις 4 Αυγούστου 2018 ήταν μια εξαιρετική εκδοχή του Αισχυλικού μύθου και προσέφερε θετικά στην αναβίωση του Αρχαίου Δράματος.

24.9.2018

 

 

 

* Ο Κώστας Βασιλείου γεννήθηκε στο Βραχάτι Κορινθίας το 1949. Δικηγόρος στην Αθήνα. Έχει γράψει εννέα μυθιστορήματα και μία ποιητική συλλογή. (τηλέφωνο: 6937299100, email: Vrahati49@ hotmail.gr)

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top