Fractal

«Ο πόλεμος και ο νόμος δεν τα πήγαιναν ποτέ καλά»

Γράφει η Μαρία Βρέντζου // *

 

«Για τα πληγωμένα μας αδέρφια» του Ζοζέφ Αντράς, μετάφραση Γιώργος Καράμπελας, Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου, 2016, σελ. 130

 

Το βιβλίο του Γάλλου Ζοζέφ Αντράς «Για τα πληγωμένα μας αδέρφια» έρχεται στο προσκήνιο μέσα σ’ ένα σύγχρονο παγκόσμιο περιβάλλον ανόδου της ακροδεξιάς και του ακραίου εθνικισμού αλλά και καλλιέργειας μιας ισλαμοφοβίας νέου τύπου. Αντικείμενο της νουβέλας είναι η αληθινή ιστορία του Φερνάν Ιβτόν, εργάτη κομμουνιστή στο Αλγέρι, ο οποίος καρατομήθηκε στις 11 Φεβρουαρίου του 1957 σε ηλικία τριάντα ετών, αποτελώντας τον μοναδικό Ευρωπαίο που εκτελέστηκε από το Γαλλικό κράτος κατά τη διάρκεια του πολέμου της Αλγερίας.

Ο Φερνάν Ιβτόν, τορναδόρος στο επάγγελμα, αποφασίζει να τοποθετήσει βόμβα στο εργοστάσιο που δουλεύει, απλά και μόνο για να προκαλέσει υλικές ζημιές, στην προσπάθειά του να εκδηλώσει την αντίθεσή του στη γαλλική αποικιοκρατία. Η βόμβα δεν σκάει ποτέ αλλά ο ήρωας συλλαμβάνεται με την κατηγορία της απόπειρας δολιοφθοράς. Ύστερα από βασανιστήρια που περιλαμβάνουν ξύλο, εικονικό πνιγμό και μία σειρά ηλεκτροσόκ, ακόμη και στους όρχεις, περνάει από μία δίκη παρωδία στο στρατοδικείο, όπου καταδικάζεται σε θάνατο.

Ο Ιβτόν αισθάνεται Αλγερινός ευρωπαϊκής καταγωγής, ενώ μέσα από τα ίδια του τα λόγια μαθαίνουμε πως αγαπά τη Γαλλία αλλά δεν αγαπά καθόλου τους αποικιοκράτες. Αν και υπερασπίζεται τους Αλγερινούς αυτονομιστές, δεν εγκρίνει κάποιες απ’ τις μεθόδους τού ένοπλου αγώνα τους, όπου σκοτώνονται αθώοι πολίτες. Έτσι, καταδικάζει ηθικά και πολιτικά την τυφλή βία, όμως η κοινή γνώμη, η οποία χειραγωγείται από τις εφημερίδες και τον κρατικό μηχανισμό, τον θεωρεί προδότη της Γαλλίας, φονιά και τρομοκράτη, έναν «άπιστο Λευκό που ξεπουλήθηκε στους αραπάδες».

Οι δικηγόροι του ασκούν έφεση που απορρίπτεται και φτάνουν μέχρι τον Γάλλο Πρόεδρο Ρενέ Κοτί προκειμένου να του απονεμηθεί χάρη εφόσον δεν υπήρξε προανάκριση και επαρκής χρόνος προετοιμασίας της υπεράσπισης, δεν σκότωσε ούτε είχε πρόθεση να σκοτώσει, ενώ ο τύπος στάθηκε αμείλικτος απέναντι σ’ έναν άνθρωπο που βασανίστηκε βάναυσα, λίγα μόλις χρόνια μετά την κατάρρευση του ναζισμού που τόσο είχε πολεμηθεί απ’ την Γαλλία..

Πόσο όμως μοναχικός είναι ο δρόμος των αληθινών επαναστατών και ιδεαλιστών, αφού ακόμα και το ίδιο το Απελευθερωτικό Μέτωπο της Αλγερίας (FLN) αρνείται να αναλάβει την ευθύνη της πράξης του Ιβτόν, ενώ το Κομμουνιστικό Κόμμα, του οποίου είναι μέλος, κρατάει αποστάσεις και τηρεί ουδετερότητα. Στην μητρόπολη, όπου η ύπαρξη του πολέμου κρύβεται πίσω από την ανώδυνη λέξη «γεγονότα», υπουργός δικαιοσύνης είναι ο Φρανσουά Μιτεράν και το βιβλίο του Ρολάν Ντιμά «Χτυπήματα και τραύματα» μας αναφέρει ότι «ο Μιτεράν θέλησε να καταργήσει τη θανατική ποινή με τον ερχομό του στην εξουσία προκειμένου να εξιλεωθεί για τις αποφάσεις του κατά τον πόλεμο της Αλγερίας –άρα και για την εκτέλεση του Ιβτόν».

Το κείμενο είναι γραμμένο σε ενεστώτα χρόνο, πράγμα που του χαρίζει αμεσότητα, κάνοντας τον αναγνώστη να αισθάνεται ότι συμμετέχει και ο ίδιος στα τεκταινόμενα. Τα διαλογικά μέρη ενσωματώνονται μέσα στην αφήγηση δίχως εισαγωγικά και τα κεφάλαια εναλλάσσονται από τη μια με την προσωπική ιστορία γνωριμίας και γάμου του Ιβτόν με τη γυναίκα του Ελέν και από την άλλη με το ιστορικό της σύλληψης, βασανισμού, κράτησης, δίκης και εκτέλεσης του. Υπάρχει δηλαδή μία ποιητική σε σημεία γραφή που παίζει με το πανάρχαιο δίπολο έρωτας και θάνατος. Τέλος, μέσα στα ίδια κεφάλαια, από παράγραφο σε παράγραφο, έχουμε μία διαδοχική εναλλαγή από την ιστορία του πρωταγωνιστή, σ’ αυτές των δευτεραγωνιστών όπως της συζύγου του ήρωα, του θετού του γιου, των συντρόφων του και των δικηγόρων του.

 

Joseph Andras

 

Ο πρωτοεμφανιζόμενος Ζοζέφ Αντράς, γεννηθείς το 1984, γράφει με ψευδώνυμο, ενώ αρνήθηκε να παραλάβει το βραβείο Γκονκούρ πρώτου μυθιστορήματος, το οποίο και κέρδισε,  με τα εξής λόγια: «Ευχαριστώ ειλικρινά όσους βρήκαν κάποιο ενδιαφέρον σε αυτό το βιβλίο. Το βραβείο, ωστόσο, δεν μπορώ να το δεχτώ: η άμιλλα, ο ανταγωνισμός και η αντιπαλότητα φαντάζουν στα μάτια μου έννοιες ξένες προς τη γραφή και τη δημιουργία. Η λογοτεχνία, όπως την αντιλαμβάνομαι νοιάζεται κυρίως για την ανεξαρτησία της και μένει μακριά από βάθρα, τιμές και προβολείς. Ας μη θεωρηθούν αλαζονικές ή αυθάδεις οι φράσεις αυτές: θέλουν να δηλώσουν μόνο τη βαθιά μου επιθυμία να μείνω στο κείμενο, στις λέξεις, στα ιδεώδη, στην καταπνιγμένη φωνή ενός εργάτη και αγωνιστή της κοινωνικής και πολιτικής ισότητας».

Σήμερα, σε μία κοινωνία που η έννοια της δημοκρατίας είναι ρευστή και διαρκώς μεταλλασσόμενη, τέτοιες αντισυμβατικές συγγραφικές φωνές κατορθώνουν, μέσα από το έργο τους, να δίνουν πολιτική απάντηση στα κακώς κείμενα των καιρών μας.

 

 

* Η Μαρία Βρέντζου γεννήθηκε στο Ηράκλειο Κρήτης το 1973. Σπούδασε Marketing Management στο Deree College και νομικά στα πανεπιστήμια του Cardiff και Buckingham. Εργάζεται ως δικηγόρος και αρθρογραφεί με θέμα το θέατρο στην ηρακλειώτικη εφημερίδα «Πατρίς». 

 

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top