Γεωργία Λάττα: «Το τέλειο ψωμί πλάθεται με όσα είναι σημαντικά στη δική μας ζωή»

Συνέντευξη στην Έλενα Νταβλαμάνου //

 

Το νέο βιβλίο της Γεωργίας Λάττα «Ψωμί με ζάχαρη και αλάτι» που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Διάπλους, σε εικονογράφηση της Θέντας Μιμηλάκη με τον έμμετρο λόγο, τις έξυπνες και εύστοχες ατάκες, τις λιτές και γήινες εικόνες του, καταφέρνει να ταξιδέψει το μικρό αναγνώστη στο χτες, αλλά και στο σήμερα, να «ακούσει» και να «μυρίσει» αυτό  το παραμύθι!

Μέσα από την ιστορία των πέντε αδερφών και της «ανεπιθύμητης» γειτόνισσας, τις καθημερινές δουλειές, τη ζήλεια και την περιέργεια, την υπεροψία αλλά και την επιμονή- εμμονή σε κάτι, καταφέρνει το ΨΩΜΙ να ενώσει, να συμφιλιώσει, να δείξει την αξία της συνεργασίας και τους καρπούς αυτής.

 

-Τι σας παρακίνησε να ασχοληθείτε με τη συγγραφή παιδικών βιβλίων;

Αγαπούσα από μικρή τους δρόμους που μου άνοιγε η λογοτεχνία: Η ζωή στην πληρέστερή της περιγραφή. Μεγαλώνοντας ασχολήθηκα επαγγελματικά με την παιδική ηλικία και την λάτρεψα: Ο άνθρωπος στην καλύτερή του εκδοχή!  Αυτοδίκαια συνταίριαξαν οι αγάπες μου και γεννήθηκαν οι ιστορίες μου.

-Πρόσφατα κυκλοφόρησε το νέο σας βιβλίο «Ψωμί με ζάχαρη και αλάτι» από τις εκδόσεις Διάπλους. Πείτε μας δυο λόγια για την ιστορία. Ποια ήταν η πηγή έμπνευσής της;

Γράφτηκε σε μια περίοδο που η ζωή μας καλούσε να αναπροσαρμόσουμε τις πρακτικές μας ώστε ν’ ανταποκριθούμε σ’ ένα ιδιαίτερα απαιτητικό «γίγνεσθαι». Οι παραδοσιακοί ρόλοι είχαν ανατραπεί, καθένας κι όλοι μαζί έπρεπε να αναπροσδιορίσουμε τη θέση μας στον κόσμο.

Η ιστορία ρέει ανάμεσα σε βοτάνια, πουλιά που παίζουν μουσική, άμαξες που λοξοδρομούν, κορώνες, ταψιά και μαγειρικά σκουφιά. Οι πέντε  βασιλοπούλες έχουν αρχικά καθηλωθεί στην συντήρηση μιας επίπλαστης, επιφανειακής και μάταιης παραδοσιακής θέσης. Ελπίζουν στην τύχη ώστε να ξανακερδίσουν την αίγλη των προγόνων τους και δυσφορούν που ο ρους της ιστορίας έφερε να γειτονεύουν με την κόρη  του κηπουρού. Η ζήλεια για τα ευωδιαστά ψωμιά που εκείνη φτιάχνει, αλλά κι η έπαρση που τις εμποδίζει να ζητήσουν τη συνταγή, τις κινητοποιεί στην αναζήτηση του πιο νόστιμου ψωμιού. Μέσα από την αναγνώριση των ικανοτήτων τους αλλά και του σημαντικού «άλλου», έρχεται η συνεργασία και η διαμόρφωση του δικού τους ριζικού, με εσωτερικές δυνάμεις.

Από τη ζωή πηγάζει η έμπνευση. Από την ερμηνεία που δίνουμε στις καταστάσεις, απ’ όσα μας προβληματίζουν και κινητοποιούν τη δράση μας σε εναλλακτικές διαδρομές.

-Ποια θεωρείτε τελικά ότι είναι η συνταγή για το «τέλειο ψωμί;»

Θα δανειστώ λόγια από το βιβλίο μου:

«Μη ρωτήσεις τα πουλιά, τους ανέμους, τα φεγγάρια,

μην το ψάξεις στα παλιά της γιαγιάς τ’ αλφαβητάρια.

Πάρε σπόρο από σιτάρι, καλαμπόκι και κριθάρι.

Πλάσε το δικό σου κόσμου με βασιλικό και δυόσμο».

Το τέλειο ψωμί πλάθεται με όσα είναι σημαντικά στη δική μας ζωή. Η αναζήτηση των υλικών χαράζει την προσωπική μας πορεία.

-Μέσα από την ιστορία σας προάγεται η συνεργασία, η προσπάθεια και το όραμα. Το θέμα του βιβλίου σας καθώς και οι δραστηριότητες που γεννιούνται απ’ αυτό μπορούν να αποτελέσουν ένα ιδιαίτερα αξιόλογο εκπαιδευτικό υλικό. Ποια είναι ή ποια πρέπει να είναι, κατά τη γνώμη σας, η θέση της λογοτεχνίας στην εκπαίδευση και κατά πόσο θεωρείτε ότι μπορεί να συμβάλλει στην αντιμετώπιση λανθασμένων συμπεριφορών;

Πρωταρχικός στόχος της παιδικής λογοτεχνίας είναι η αγωγή της ψυχής: Ο φανταστικός κόσμος έχει μονοπάτια που οδηγούν στην κατανόηση του πραγματικού κόσμου. Ο τρόπος που το παιδί θα βαδίσει δεν δίνεται ποτέ με αυταρχισμό κι απολυτότητα. Φωτίζονται σκιερές γωνίες, αθέατες πλευρές, νέες προσεγγίσεις και προοπτικές. Καλλιεργούνται αξίες με πανανθρώπινο χαρακτήρα που θα χαράξουν σε μεγάλο βαθμό την μελλοντική κοινωνική δράση και συμπεριφορά του παιδιού. Μέσα από την προσωπική εμπλοκή με το παραμύθι, την ταύτιση με τον φανταστικό ήρωα, την αντιπαραβολή των δικών του γεγονότων με τα μυθικά συμβάντα, το παιδί παίρνει θέση, δίνει σχήμα στις απόψεις του, αναπτύσσεται ηθικά.

Η παιδική λογοτεχνία ενημερώνει τα παιδιά για κοινωνικά θέματα και τρόπους διαχείρισής τους  προτού ακόμη έρθουν σ’ επαφή μ’ αυτά. Τα μαθαίνει να ζουν σε  αρμονία με τον εαυτό τους και με τους άλλους.

Καθοριστική είναι η μεσολάβηση του ενήλικα: Η επιλογή ποιοτικών βιβλίων, η παρακίνηση για ανάπτυξη προσωπικής σχέσης με το βιβλίο, η καλλιέργεια κλίματος σεβασμού κι ελευθερίας, η αποδοχή πως δεν υπάρχει μια ομογενοποιημένη ομάδα αναγνωστών με κοινή πρόσληψη του λογοτεχνικού λόγου οδηγούν σε μια δυναμική, σύνθετη αναγνωστική διαδικασία. Το παραμύθι αναλύεται, συζητείται, γίνεται τροφή για σκέψη. Εκπαιδεύει τον νου και την ψυχή.

-Αν ενσαρκώνατε κάποιον ήρωα των βιβλίων σας, ποιος θα ήταν αυτός;

Έχω αγαπήσει την πεταλούδα από το βιβλίο μου «Η αγάπη είναι κύκλος». Οι πεταλούδες με έλκουν, όσο μας έλκει η έννοια της ψυχής. Τούτη η πεταλούδα  γνωρίζει το εφήμερο της ζωής της κι απολαμβάνει κάθε της στιγμή, αξιοποιεί κάθε της δυνατότητα, μυεί στην αγάπη το μοναχικό δέντρο. Αν το στίγμα της ύπαρξής μας είναι τα όνειρα που υλοποιήσαμε, τα επιτεύγματα που προσπαθήσαμε, οι φόβοι που νικήσαμε, οι δυσκολίες που αντιμετωπίσαμε, οι ψυχές που ανταμώσαμε… τότε ναι: αυτή η πεταλούδα της αγάπης θα θελα να ‘μαι εγώ.

-Θα αλλάζατε κάτι σε κάποιο από τα βιβλία σας αν το γράφατε ξανά;

Ξαναδιαβάζω τα βιβλία μου, σε δεύτερο και σε τρίτο χρόνο. Πάντα βρίσκω μια φράση που θα διατύπωνα διαφορετικά, μια λέξη που θα άλλαζα, ένα επεισόδιο που θα εμπλούτιζα. Είναι μια δημιουργική διαδικασία, ώστε να γράψω αρτιότερα, πληρέστερα. Το μόνο βιβλίο που δεν θα του άλλαζα ούτε τελεία είναι το «Η αγάπη είναι κύκλος». Ίσως επειδή περικλείει τη δική μου τοποθέτηση στη ζωή, είναι η αντανάκλαση της ψυχής και των ονείρων μου.

-Υπάρχει πάντα ένα μήνυμα στα βιβλία σας που θα θέλετε να κατανοήσουν οι αναγνώστες σας;

Όταν γράφω έχω στο μυαλό μου ένα βασικό μήνυμα και πολλά επιμέρους. Ωστόσο, δεν θα θελα να τα επιβάλω στη σκέψη των παιδιών. Μου αρκεί η αισθητική απόλαυση που θα προσφέρει αρχικά το βιβλίο, γνωρίζοντας ότι η ανάγνωσή του λίγο καιρό μετά, θ’ ανοίξει καινούρια παράθυρα. Γράφω για το «τώρα» και για το  «μετά» των παιδιών. Επιδιώκω ν’ ανακαλύπτουν κρυμμένα μηνύματα σε κάθε νέα ανάγνωση. Στοχεύω στην απόλαυση της ανάγνωσης, στη ζύμωση της ψυχής μέσα από την αναγνωστική διαδικασία, στην αγάπη για τη ζωή σε κάθε της έκφανση.

-Το αναγνωστικό κοινό σας είναι τα παιδιά. Τι ιδιαιτερότητες έχουν ως αναγνώστες;

Αν ο λόγος κι η εικόνα κινητοποιούν διαδρομές του νου και της ψυχής, τα παιδιά είναι έντιμοι ταξιδευτές. Πρόκειται για  ιδιαίτερα απαιτητικό κοινό που χρειάζεται να ταυτιστεί με τον ήρωα, να καθρεφτίσει σκηνές από τη δική του ζωή στο παραμύθι, να εισπράξει την κάθαρση που προσφέρει η ηθική δικαίωση. Παρότι δεν έχουν ξεκάθαρα διακριτές αξίες, τα παιδιά διαθέτουν ένα έντονο κριτήριο του σωστού και του λάθους, του καλού και του κακού και μια αυθόρμητη ροπή στο καλό, στο δίκαιο και σωστό.

-Ποια είναι η αγαπημένη σας φράση ή ρητό;

«Όλα αλλάζουν…» Είναι μια φράση που επανέρχεται συχνά στη σκέψη μου και με κρατά σε γαλήνια ετοιμότητα.

-Τα παραμύθια σας ερεθίζουν τη φαντασία των παιδιών και βρίσκουν θέση στην καθημερινότητά τους. Πώς το σχολιάζετε; Είναι για εσάς αυτό η μεγαλύτερη ηθική ικανοποίηση;

Είναι ο στόχος, η επιδίωξη, το όνειρο. Δεν υπάρχει καλύτερο εργαλείο από τη φαντασία. Ταξιδεύεις μαζί της και βρίσκεις πολλαπλές λύσεις σε κάθε σου πρόβλημα, πολλαπλούς τρόπους να χαρείς, πολλαπλούς τρόπους να ζήσεις.

-Πόσο σημαντικά είναι τα παραμύθια για την εξέλιξη ενός παιδιού;

Τα παραμύθια συμβάλλουν στην ολόπλευρη εξέλιξη του παιδιού. Δεν είναι μόνο ο λόγος, είναι κι η εικόνα. Κινητοποιούν τις αισθήσεις του παιδιού, ζει έντονα, εμπλέκεται στη δράση, συμπάσχει, λύνει απορίες. Μέσα από τον μύθο συναντά τον εαυτό του κι ανακαλύπτει τον άλλον.

-Πώς μπορούμε να εμπνεύσουμε σ’ ένα παιδί την αγάπη για το βιβλίο; 

Δημιουργώντας ένα περιβάλλον με πολλές αναγνωστικές ευκαιρίες. Φέρνοντάς το σε επαφή με ποικίλα είδη κειμένων. Χωρίς να του επιβάλλουμε ερμηνείες για τα κείμενα, σκέψεις κι απόψεις. Ας του ανοίξουμε την πόρτα κι ας το αφήσουμε να βαδίσει με τα δικά του βήματα στο δρόμο της ανάγνωσης.

-Ποια είναι τα προσεχή σας συγγραφικά σχέδια;

Μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Διάπλους το νέο μου βιβλίο με τίτλο «Ένα αδερφάκι για μένα!», σε εικονογράφηση του Γιώργου Σγουρού. Αναφέρεται στα συναισθήματα που προκαλεί ο ερχομός ενός ακόμη παιδιού στην οικογένεια, με τελική κατάσταση την αποδοχή και την αγάπη. Ξεχωρίζω δύο από τα πέντε τραγούδια που περιλαμβάνονται στο cd του βιβλίου: Ένα από το παιδί προς την μαμά κι ένα από τους γονείς προς το παιδί. Απόλυτα συγκινητικά!

-Μια ευχή για τους μικρούς αναγνώστες;

Όλες τις ευχές που μοιάζουν κοινότυπες, αλλά είναι πολύ ουσιαστικές. Πρωτίστως να έχουν υγεία. Ν’ απολαμβάνουν κάθε τους βήμα στη ζωή. Να παίρνουν και να δίνουν αγάπη. Να έχουν θετική στάση κι ανοιχτούς ορίζοντες.

Και το πιο σημαντικό: Να μην κοιμήσουν ποτέ το παιδί μέσα τους.

-Σας ευχαριστώ θερμά και εύχομαι πάντα επιτυχίες!

Σας ευχαριστώ για την φιλοξενία και τις ουσιαστικές ερωτήσεις.