Fractal

Γιατί σειρές σαν το Game Of Thrones έχουν κοινωνικό αντίκτυπο

Γράφει ο Ντομινίκ Μουαζί // *

 

Πηγή: thetoc.gr

 

Οι πανάκριβες αμερικανικές τηλεοπτικές σειρές έχουν τεράστιο κοινωνικό αντίκτυπο

 

game

 

Οι δημοφιλείς τηλεοπτικές σειρές των ημερών μας έχουν γίνει το αντίστοιχο των περιοδικών εκδόσεων που άρχισαν να εμφανίζονται στις εφημερίδες του 19ου αιώνα. Σειρές όπως το Game Of Thrones και το Downton Abbey, όπως οι εκδόσεις των Μπαλζάκ και Ντίκενς στο παρελθόν, λειτουργούν ως πηγή ψυχαγωγίας και τροφή για συζήτηση. Υπό αυτή την έννοια, τα τηλεοπτικά σενάρια αναδύονται ως κομβικά εργαλεία κοινωνικής και πολιτικής ανάλυσης.

Τέτοιου είδους εργαλεία μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να κατανοήσουμε, ας πούμε, τις διαφορές ανάμεσα στον Ισραηλινό πρωθυπουργό Μπέντζαμιν Νετανιάχου και τον αμερικανό πρόεδρο Μπαράκ Ομπάμα. Ο Νετανιάχου παραμένει κολλημένος στην τρίτη σεζόν του Homeland (δηλαδή έχει μια εμμονή με το Ιράν), ενώ ο Ομπάμα, που έχει να περιλαμβάνει τις ανανεωμένες ρωσικές απειλές στη στρατηγική του ανάλυση, έχει ήδη προχωρήσει στην Τρίτη σεζόν του House Of Cards.

Ο Νετανιάχου παραμένει κολλημένος στην τρίτη σεζόν του Homeland (έχει μια εμμονή με το Ιράν), ενώ ο Ομπάμα, που έχει να περιλαμβάνει τις ανανεωμένες ρωσικές απειλές στη στρατηγική του ανάλυση, έχει ήδη προχωρήσει στην Τρίτη σεζόν του House Of Cards

Φυσικά, η διαθεσιμότητα τέτοιων συγκρίσεων βασίζεται σε αυτό που συνήθως καθιστά μια τηλεοπτική σειρά δημοφιλή: τη δυνατότητά της να προβάλει έναν καθρέφτη στην κοινωνία αντανακλώντας τα άγχη και τις ελπίδες της και να δημιουργήσει ένα παράθυρο μέσω του οποίου οι απ’ έξω να ρίχνουν ματιές προς τα μέσα.

Ας πάρουμε για παράδειγμα το Downton Abbey, μια δραματική σειρά εποχής που παρακολουθεί τις ζωές των μελών της οικογένειας Κρόουλι και των υπηρετών της στην κλασική εξοχική κατοικία τους από το 1912 ως τα μέσα της δεκαετίας του 1920. Γιατί τόσα εκατομμύρια τηλεθεατών απ’ την Ευρώπη ως την Αμερική και την Ασία ελκύονται τόσο από αυτούς τους χαρακτήρες; Είναι απλή νοσταλγία για μια εποχή που έχει προ πολλού χαθεί και την οποία η σειρά αναπαριστά με ακριβή πιστότητα; Ή, μήπως, γοητεύονται από την κοινωνική δυναμική που η σειρά εξερευνά;

Οι άνθρωποι αισθάνονται τόσο αποπροσανατολισμένοι στις μέρες μας, λέει, που αισθάνονται έλξη προς την τακτοποιημένη επικράτεια του Downton Abbey

Ο Τζούλιαν Φέλοους, δημιουργός και σεναριογράφος της σειράς, προσφέρει μια διαφορετική ερμηνεία. Πιστεύει ότι το μυστικό της επιτυχίας της σειράς κρύβεται στην αναζήτηση τάξης σε ένα χαοτικό κόσμο. Οι άνθρωποι αισθάνονται τόσο αποπροσανατολισμένοι στις μέρες μας, λέει, που αισθάνονται έλξη προς την τακτοποιημένη επικράτεια του Downton Abbey, όπου η υπόθεση, καθαρά οριοθετημένη χρονικά και χωροταξικά, κυβερνάται από απαράβατους κανόνες. Όπως η οικεία Κρόουλι λειτουργεί ως ένα είδους καταφύγιο για τους χαρακτήρες της, ίσως προσφέρει στους τηλεθεατές μια ασφαλή, προβλέψιμη διαφυγή από το ταραχώδες παρόν – και από το αβέβαιο μέλλον.

Αντιστοίχως, το αμερικανικό πολιτικό δράμα House Of Cardsαντανακλά μια μορφή απογοήτευσης προς την αμερικανική πολιτική. Εκεί που το The West Wing, η δημοφιλής δραματική σειρά που παιζόταν από το 1999 ως το 2006, παρουσιάζει την αμερικανική προεδρία (υπό την αιγίδα ενός σοφιστικέ, καλλιεργημένου ουμανιστή) με μια μορφή νοσταλγίας, το House Of Cards βυθίζει τον τηλεθεατή σε ένα σκοτεινό περιβάλλον που περιλαμβάνει τις χειρότερες παρορμήσεις της ανθρωπότητας. Στο House Of Cards, ο κόσμος δεν είναι όπως οι τηλεθεατές πιστεύουν ότι θα έπρεπε να είναι, αλλά όπως φοβούνται ότι είναι.

Στο House Of Cards, ο κόσμος δεν είναι όπως οι τηλεθεατές πιστεύουν ότι θα έπρεπε να είναι, αλλά όπως φοβούνται ότι είναι

Πρόκειται για την αντίθετη προσέγγιση από εκείνη της δανέζικης πολιτικής σειράςBorgen, που παρακολουθεί τις ενέργειες της ιδεαλίστριας πρωθυπουργού Μπριγκίτε Νάιμποργκ. Αλλά το αποτέλεσμα είναι παρόμοιο. Πολύ συχνά οι πολίτες ισχυρίζονται πως το πραγματικό πρόβλημα της Δανίας –και πιο συγκεκριμένα της πολιτικής της ελίτ-, είναι ότι η πρωθυπουργός Έλ Θόρνινγκ – Σμιτ δε διαθέτει τις ικανότητες της Νάιμποργκ.

Εκθέτοντας τις πανανθρώπινες προκλήσεις και τα άγχη που αντιμετωπίζει η κοινωνία, μια τηλεοπτική σειρά μπορεί κάποιες φορές να προοιωνίσει το μέλλον. Στη Γαλλία, η αστυνομική σειράEngrenages διερευνά τις βαθιές παθογένειες της γαλλικής κοινωνίας. Εκ των υστέρων, μπορεί κάποιος να ισχυριστεί ότι η σειρά ουσιαστικά πρόβλεψε την τραγωδία που η χώρα βίωσε τον περασμένο Ιανουάριο. Πιο συγκεκριμένα, ο πέμπτος κύκλος της σειράς που προβλήθηκε στη Γαλλία στα τέλη του 2014, προσφέρειμια κλινική περιγραφή του τρόπου με τον οποίο η νεολαία των Παρισινών προαστίων παραστράτησε, παρουσιάζοντας παράλληλα τη σχέση ανάμεσα στην αστυνομία και τους πολιτικούς της προϊστάμενους ως κυνική και ενίοτε πολεμική. Οι διάλογοι της σειράς θα μπορούσαν να έχουν βγει κατευθείαν από ένα αληθινό Παρισινό “power lunch” (γεύμα κορυφής).

Εκθέτοντας τις πανανθρώπινες προκλήσεις και τα άγχη που αντιμετωπίζει η κοινωνία, μια τηλεοπτική σειρά μπορεί κάποιες φορές να προοιωνίσει το μέλλον

Η τηλεοπτική σειρά που έχει αναδυθεί ωςη πιο πολυσυζητημένη των ημερών μας είναι αναμφίβολα το Game Of Thrones, ένα μεσαιωνικό φανταστικό έπος βασισμένο (πολύ χαλαρά) στην best seller σειρά βιβλίων του George R. R. Martin με γενικό τίτλο «A Song Of Fire And Ice». Η σειρά έχει γίνει γνωστή όχι μόνο από τοαστρονομικό κόστος της και τηνπερίπλοκη αφήγησή της, αλλά και για την εντυπωσιακή χορογραφία ωμής βίας της.

Διάφοροι μελετητές της διεθνούς πολιτικής, ειδικά στις ΗΠΑ και στον Καναδά, αναρωτιούνται αν η σειρά ενισχύει ηθελημένα την ωμή βία ώστε να ενισχύσει μια ρεαλιστική εκδοχή του κόσμου μας. Θα μπορούσε άραγε η αγριότητα των σκηνών του Game Of Thrones, που περιλαμβάνει πληθώρα αποκεφαλισμών, βιασμών και σεξουαλικών βασανιστηρίων, να έχει εμπνεύσει ή ενισχύσει τις τακτικές οργανώσεων όπως η Boko Haram, ή το Ισλαμικό Κράτος; Ή, μήπως, το γεγονός ότι στη σειρά η βία γεννά περισσότερη βία χωρίς να προσφέρει στους πρωταγωνιστές αυτό που επιθυμούν, υπογραμμίζει τα όρια στην «επιτυχία» της βίας;

Μελετητές της διεθνούς πολιτικής, ειδικά στις ΗΠΑ και στον Καναδά, αναρωτιούνται αν το Game Of Thrones ενισχύει ηθελημένα την ωμή βία ώστε να ενισχύσει μια ρεαλιστική εκδοχή του κόσμου μας

Σε ένα πιο φιλοσοφικό επίπεδο, το σύμπαν της σειράς (ένας συνδυασμός αρχαίας μυθολογίας και μεσαιωνικής αναπαράστασης) δείχνει να αποτυπώνει το κοκτέιλ γοητείας και φόβου που πολλοί άνθρωποι αισθάνονται στις μέρες μας. Πρόκειται για έναν φανταστικό, απρόβλεπτο και καταστροφικά επώδυνο κόσμο, τόσο περίπλοκο, που ακόμα και οι πιο φανατικοί οπαδοί της σειράς συχνά αισθάνονται συγχυσμένοι. Υπό αυτό το πρίσμα, μοιάζει πολύ με τον κόσμο στον οποίο ζούμε.

Η Δύση μπορεί να μην έχει το μονοπώλιο στις τηλεοπτικές σειρές, αλλά σίγουρα κυριαρχεί στο μέσο. Το αυτό ισχύει και για την κοσμοθεωρία που αυτές οι σειρές αντανακλούν. Με αυτό το δεδομένο είναι να αναρωτιέται κανείς αν οι Κινέζοι και οι Ρώσοι ηγέτες βρίσκουν χρόνο στο πολυάσχολο εβδομαδιαίο πρόγραμμά τους για να παρακολουθήσουν σειρές όπως το Game Of Thrones και τοHouse Of Cards, ώστε να κατανοήσουν τον τρόπο σκέψης των αντιπάλων τους.

Οι κορυφαίοι κυβερνητικοί σύμβουλοι, πάντως, δείχνουν να κατανοούν την αξία αυτών των παραγωγών. Ένας κινέζος φίλος μου εκμυστηρεύτηκε πρόσφατα ότι το House Of Cards είναι πολύ δημοφιλές στις τάξεις της πολιτικής ελίτ της Κίνας. Απολαμβάνουν την υπενθύμιση ότι η πολιτική στις ΗΠΑ είναι εξίσου αδυσώπητη με τη δική τους χώρα.

 

* Ο Ντομινίκ Μουαζί είναι πανεπιστημιακός καθηγητής στο Παρίσι, κορυφαίος σύμβουλος στο Γαλλικό Ινστιτούτο Διεθνών Σχέσεων και συγγραφέας βιβλίων γεωπολιτικής.

 

 

Ετικέτες: ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top