Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Μπορούμε να κοιτάξουμε πίσω από την εικόνα των πραγμάτων;
01/11/2017, 10:46 πμ

Μπορούμε να κοιτάξουμε πίσω από την εικόνα των πραγμάτων;

Γράφει ο Ανδρέας Βαζόπουλος // *

 

Νίκος Τουμαράς «Φυσιογνωμία: Αλλοιωμένη Αλήθεια», Εκδόσεις Πηγή

 

«Η εικόνα μας κρύβει ψήγματα αλήθειας, αν δεν έχεις ανοιχτά μάτια να δεις, δεν θα καταλάβεις το κίνητρο των πράξεων μας».  

Η ανάγνωση ενός καλού βιβλίου σου προσφέρει νέες αφορμές για σκέψη και περισυλλογή, πώς μπορείς να βελτιώσεις τη δική σου ζωή και να μάθεις από τα λάθη σου. Ο πρωτοεμφανιζόμενος, νεαρός συγγραφέας 23 ετών Νίκος Τουμαράς με το μυθιστόρημα Φυσιογνωμία: Αλλοιωμένη Αλήθεια από τις εκδόσεις Πηγή υπεισέρχεται στον ενδότερο ψυχισμό μιας ιδιαίτερης κατηγορίας, των νέων ανθρώπων, που μολονότι θεωρούμε πως έχουν προσαρμοστεί στην κοινωνία, ουσιαστικά μπορεί να ζουν περιθωριοποιημένοι και φοβισμένοι. Αναφέρεται σε εκείνη την κατηγορία νέων που νιώθουν ενοχικά για πράξεις που δεν έχουν κάνει, φορτώνονται με ευθύνες που δεν τους αναλογούν και αλληγορικά παραλληλίζονται με τη διαστρεβλωμένη πορεία της σύγχρονης κοινωνίας.

Το μυθιστόρημα με έξυπνα στημένο το σκηνικό του μυστηρίου και ένα έγκλημα που αιωρείται πάνω από τις συνειδήσεις των πρωταγωνιστών διαμορφώνει μια «εικονική» πραγματικότητα πλάνης και παραίσθησης στην οποία εύκολα παρασύρεσαι και την θεωρείς φυσιολογική. Η ιστορία που εξελίσσεται αποτελεί μια γερή δόση αλήθειας, ένα μυθιστόρημα άρτιο που ασχολείται ριζοσπαστικά με τον πλούσιο ψυχικό κόσμο των νέων, τις ενοχές και τις παρορμήσεις τους που φοβούνται να αποκαλύψουν σε εμάς τους υπόλοιπους, είτε τους γονείς τους είτε γενικώς στους μεγαλύτερους.

Κεντρικά πρόσωπα του έργου ο Πέτρος και ο Ιάσονας και παρόλο τον φαινομενικό παραλογισμό των κινήσεών τους, αναδύεται τελικά ένα ολοκληρωμένο μοτίβο αλληλοσχετιζόμενων καταστάσεων και προσώπων. Ο συγγραφέας είναι ιδιαίτερα νέος και για αυτό μπορεί να καταλάβει και να δώσει το λόγο στους έφηβους πρωταγωνιστές που ζουν κάτω από το προσωπείο ψευδαισθήσεων και συνεχιζόμενων αλλοιωμένων καταστάσεων.

Το «πλάνο» του Πέτρου είναι η αλλαγή ρόλων με το φίλο του Ιάσονα! Ξαφνικά ο Ιάσονας αποκτά το εικονικό πρόσωπο του Πέτρου, εμφανίζεται ως Πέτρος μέσα στην καθημερινότητά του, συναναστρέφεται με φίλους, γνωστούς και την οικογένειά του και, όλως περιέργως, κανείς δεν υποψιάζεται τη διαφορά. Έχοντας μελετήσει λεπτομερώς τη συμπεριφορά, τις κινήσεις, οτιδήποτε χρειάζεται για να ταυτιστεί ως εικόνα μαζί του, καταφέρνει να γίνει ένας άλλος παρά τις εμφανείς διαφορές που παρατηρούνται και τους χωρίζουν εκ πρώτης όψεως. Η δικαιολογία μοιάζει γνωστή: «Είναι στην εφηβεία, μεγαλώνει και αλλάζει το παιδί». Με ύφος δυνατής εξομολόγησης, οι χαρακτήρες φτιάχνουν τη δική τους παράλληλη καθημερινότητα και η προσαρμογή στο νέο διαφορετικό πρόσωπο του Πέτρου, αυτό του Ιάσονα, γίνεται πιο ομαλά από ότι αναμενόταν.

Νιώθει παραγκωνισμένος από όλους ο Πέτρος, έχει τύψεις για κάτι εγκληματικό που ίσως έκανε χωρίς να έχει καταλάβει πολλά. Με τη στάση του πιστεύει πως έγινε συνεργός μιας πράξης που θα την σκέφτεται διαρκώς. Με τους νέους φίλους του, γνωρίζει μια νέα πραγματικότητα και μεταμορφώνεται γρήγορα. Συνειδητοποιεί ότι δεν μπορεί να συγκρατήσει το θυμό, τον πόνο, όλα τα δυνατά συναισθήματά του και δυστυχώς γίνεται βίαιος και εκρηκτικός. Ο Ιάσονας είναι κομβικής σημασίας πρόσωπο, καθώς κρύβει έντονη δυσαρέσκεια και απόρριψη από τους γονείς του, έχει παραιτηθεί από τη ζωή του και θέλει να ζήσει τη ζωή κάποιου άλλου μη βρίσκοντας νόημα στη δική του.

Χωρισμένο σε δύο μέρη, ο συγγραφέας δημιουργεί αρχικά τις προϋποθέσεις εξέλιξης της πλοκής και στο δεύτερο μέρος η δράση εντατικοποιείται, δραματοποιείται εκεί όπου κρίνεται αναγκαίο και εντυπωσιάζει. Με πληθώρα εκφραστικών μέσων, χρησιμοποιείται κάθε τρόπος για να περιγράφει ο ψυχικός πόνος και η απόγνωση του ήρωα σε σημείο αυτοκαταστροφής, ενώ λυτρωτικά εμφανίζεται το στοιχείο της αγάπης ως μια ιδιαίτερη σανίδα σωτηρίας.

Η ασφυκτική πίεση που αισθάνονται οι ήρωες είναι εμφανής και παρόλο που φοβούνται να εκφραστούν αρχικά, μετέπειτα ξεδιπλώνουν περισσότερο τη φύση της προσωπικότητάς τους και αποκαλύπτουν αυτά που κρύβουν.

«Στένευαν τα περιθώρια, περνούσε η ώρα και θα γυρνούσαν οι υπόλοιποι στο σπίτι. Σηκώθηκα απ’ το πάτωμα, διέκοψα την προσευχή, ήμουν αναγκασμένος να φύγω. Μπορεί να μην ήμουν στο νοσοκομείο, ωστόσο πάντοτε θα ήμουν στο πλάι του. Αυτό ήταν αυτονόητο, δεν θα άλλαζε με τίποτα. Προτού φύγω, έπρεπε να ρυθμιστούν οι απαραίτητες εκκρεμότητες για την εισαγωγή του Πέτρου. Μόλις πήγαινα σπίτι θα συνέλλεγα προσεκτικά τα χαρτιά που χρειάζονταν, ταυτότητα, βιβλιάριο υγείας. Προσωρινά δήλωσα τα δικά μου προσωπικά στοιχεία». (απόσπασμα από την αρχή του δεύτερου μέρους)

 

Νίκος Τουμαράς

 

Η εισαγωγή του δεύτερου μέρους σηματοδοτεί και αλλαγές στην αφήγηση με εναλλαγή της οπτικής εστίασης από τον Πέτρο στον Ιάσονα. Αυτά τα έξυπνα λογοτεχνικά ευρήματα είναι τελικά οι απαραίτητες προσθήκες ενός ταλαντούχου συγγραφέα που παρουσιάζει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο την ιδιομορφία μιας εντυπωσιακής ιστορίας. Τα κοινωνικά ζητήματα που εμφανίζονται ως στοιχεία του μυστηρίου γεννούν εύλογα ερωτήματα για την δική μας πραγματικότητα, κατά πόσον εμείς βλέπουμε πέρα από αυτά που θέλουμε να δούμε.

Είτε τα μικρά παιδιά είτε οι νέοι στην εφηβική ηλικία όπως τα πρόσωπα του μυθιστορήματος, πιθανώς να αντιμετωπίζουν προβλήματα επικοινωνίας ακόμα και με τους πιο κοντινούς τους ανθρώπους, να μην μπορούν να εξομολογηθούν τον πόνο τους, γιατί διστάζουν να πουν κάτι που θα στεναχωρήσει τους μεγαλύτερους. Διότι και οι μεγαλύτεροι έχουν την ίδια άποψη, δεν μοιράζονται τις ενοχές ή τις τύψεις τους για να μην στεναχωρήσουν την οικογένεια.

Η επίφαση της ιδανικής εικόνας του «όλα είναι καλά» σταδιακά αποδομείται και όταν υπάρχει έλλειψη επικοινωνίας, ο καθένας βρίσκει όποιον τρόπο μπορεί για να επιβιώσει. Με το συγκεκριμένο έργο επιδέξια ο συγγραφέας καταφέρνει να μας «ταρακουνήσει» ώστε να συνειδητοποιήσουμε ότι πρέπει να βρίσκουμε τη δύναμη να διορθώνουμε προβλήματα που πονάνε τη ψυχή μας, γιατί μετά αλλοιώνεται η φυσιογνωμία, η αλήθεια του εαυτού μας. Όσο αφορά τον συγγραφέα, αποτελεί θετική έκπληξη ο πλούτος των ικανοτήτων του ειδικά σε τόσο νεαρή ηλικία, πόσο μαγικά μπορεί να αποκρυπτογραφεί τη ψυχή ανθρώπων που δυσκολεύονται να εκφραστούν! Ο τρόπος που αναμειγνύει μαζί τόσα διαφορετικά είδη λογοτεχνίας σε ένα καλοδομημένο έργο αποτελεί ένδειξη της άνεσης χρήσης διαφόρων αφηγηματικών μέσων. Σε ένα έργο που οργανώνεται έτσι ώστε τίποτα να μην φαίνεται τυχαίο, ούτε βέβαια και η χρήση των λέξεων του τίτλου.

«Εστιάζοντας στην ιστορία του Πέτρου και με την συνεχή εναλλαγή ρόλων με το άλλοθι που του προσέδωσε η παρουσία του Ιάσονα, εμφανίζονται πολλαπλά ερωτήματα και αποκρυπτογραφείται ένας νέος κόσμος που ξεπροβάλλει αίφνης μπροστά μας! Ο τίτλος του βιβλίου δεν επιλέχθηκε τυχαία. Τα δύο άτομα της ιστορίας υποδηλώνουν ο καθένας μία από τις δύο λέξεις του τίτλου της «Φυσιογνωμίας». Κάποιος είναι η αλήθεια και κάποιος αλλοιώνει την αλήθεια, βρίσκεται μπροστά και κρύβει την πραγματικότητα. Κανείς δεν διακρίνει την αλήθεια πίσω από τα πρόσωπα.

Η ιστορία αυτή δεν ολοκληρώνεται μέσα στα πλαίσια αυτού του έργου. Ελπίζω να μου δοθεί η ευκαιρία για να συνεχιστεί και σε επόμενο βιβλίο!» (απόσπασμα από το εισαγωγικό σημείωμα του συγγραφέα)

 

 

* Ο Ανδρέας Βαζόπουλος είναι καθηγητής Κοινωνιολογίας στη δημόσια δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Επίσης, ασχολείται με τη μουσική παίζοντας πιάνο και κιθάρα και γράφει στίχους τραγουδιών.

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top