Fractal

Φωνές βαθιά ριζωμένες και σύμφυτες με την Κυπριακή γη

Του Γεωργίου Νικ. Σχορετσανίτη //

 

Κωνσταντία Σωτηρίου, “Φωνές από χώμα”. Εκδόσεις Πατάκη. Μάϊος 2017)

 

‘Σε αυτή τη γειτονιά τη μικρή, που συνυπάρχουν ο Θεός των χριστιανών και ο δικός μας ο Αλλάχ, εμένα και τις άλλες γυναίκες του κερχανέ κανένας δεν μας αγαπά, κανένας Θεός δεν μας ξέρει και δεν μας ζητά και το έχουμε μάθει πια καθαρά, αλλά έρχονται κάποιες στιγμές που ο κάθε Θεός, αγνοώντας ακόμα και τις δικές του προσταγές, μας καλεί, οι καμπάνες χτυπάνε δυνατά τις Κυριακές, ο μουεζίνης με καλεί να γονατίσω στο χαλί να προσευχηθώ, οι ψαλμωδίες μπαίνουν στον αέρα των κόκκινων δωματίων και σμίγουν με τους αναστεναγμούς και τα βογκητά…’, αφηγείται με εξομολογητική περισσότερο διάθεση η Τουρκοκύπρια πόρνη Τζεμαλιγιέ, προσπερνώντας συγκεκριμένες θρησκείες, εθνικές, πολιτικές και κοινωνικές στρεβλώσεις και έχοντας πλήρη επίγνωση του γενικότερου ρόλου όλων των κοριτσιών που δραστηριοποιούνταν εκεί μέσα. Παρακάμπτει δύστροπες και δύσκολες αλήθειες που εμφιλοχωρούσαν καθημερινά στη ζωή των κατοίκων της Λευκωσίας στην δραματική, για τη μεγαλόνησο,  δεκαετία του 1960. Η ζωή όλων ήταν επίπλαστα ανεκτή, στο βάθος υπόβοσκαν μίση εθνικά, θρησκευτικά, κοινωνικά, και ανάμεσα στις δύο κοινότητες το κακό όλο και πλησίαζε, αλλά η Τζεμαλιγιέ έδινε τη δική της γνώμη, χωρίς να αξιώνει να γίνει και απόλυτα σεβαστή. Αναμφίβολα όμως έβλεπε πιο ψυχρά τα πράγματα και γιατί όχι και πιο μπροστά απ’ τους καιρούς της.

Το μοτίβο της δεύτερης νουβέλας (‘Φωνές από χώμα’. Εκδόσεις Πατάκη. Μάιος 2017, Αθήνα) της Κωνσταντίας Σωτηρίου, είναι υφασμένο από παράλληλες αφηγήσεις άλλων γυναικών, οι οποίες και δίνουν το δικό τους χρώμα στο όλο συγγραφικό δημιούργημα της συγγραφέως. Η εποχή που αναφέρεται, πάνω από μισό αιώνα πλέον, είναι γνωστή στους ιστορικούς και στους περισσότερους πολίτες, αλλά η Σωτηρίου επανέρχεται με το δικό της τρόπο. Ίσως τελικά η λογοτεχνία να συνεισφέρει με το δικό της τρόπο στην ιστορία, αν και είναι γνωστό, και δεν πρέπει ποτέ να λησμονούμε,  ότι  η μεν ιστορία είναι στην ουσία επιστήμη, ενώ η λογοτεχνία παριστά ιδιόρρυθμη μορφή τέχνης. Η Σωτηρίου ασχολείται επισταμένως με την καθημερινότητα των γυναικών εκείνης της εποχής, αλλά παρά το εμφανές, μάλλον δεν ενδιαφέρεται για την ιστορία. Περισσότερο δείχνει να την απασχολούν οι απώτερες επιπτώσεις των γεγονότων στη Λευκωσία. Τι θα αφήσει, με άλλα λόγια, εκείνη η σύγκρουση στις δύο κοινότητες της μεγαλονήσου και πως θα συνυπάρξουν όλα αυτά με την πολυποίκιλη έννοια της νοσταλγίας στο μέλλον και στις πονεμένες ψυχές των κατοίκων της.

 

Καθ’ οδόν για το τουρκοκυπριακό τμήμα της Λευκωσίας (Φωτ. Γεώργιος Νικ. Σχορετσανίτης. Ιούνιος 2017)

 

Η ιστορία της Κύπρου από τα μέσα του εικοστού αιώνα και στη συνέχεια, όπως βεβαίως και του δύσκολου Κυπριακού θέματος, είναι λίαν ενδιαφέρουσα, πολλά βιβλία γράφτηκαν βασισμένα σε μαρτυρίες και επιτόπια έρευνα, έτσι ώστε ακόμα να έρχονται στο φως καινούργιες λεπτομέρειες, αρκετές από τις οποίες εμπλουτίζουν τις σελίδες της ογκώδους ιστορίας της μεγαλονήσου. Το δεύτερο βιβλίο της Κωνσταντία Σωτηρίου ‘Φωνές από χώμα’, είναι ένα ακόμα γωνιακό λιθάρι στην ευαίσθητη  υπόθεση  η οποία ακόμα δυστυχώς δεν φαίνεται να οδεύει σε δίκαια, βιώσιμη  και ικανοποιητική, για τους κατοίκους της, λύση. Μπορεί, λοιπόν, η Τζεμαλιγιέ να είναι ο γεωμετρικός τόπος της νουβέλας όπου όλα συγκλίνουν, αλλά και η γνώμη των άλλων γυναικών είναι σεβαστή, απαραίτητη και άκρως επιθυμητή. Όλες, Ελληνοκύπριες και Τουρκοκύπριες,  έχουν να συνεισφέρουν τις δικές τους εμπειρίες, καλές και κακές,  και τις γνώμες τους στην πλοκή και την ύφανση της υπόθεσης. Το αντρικό στοιχείο λείπει προκλητικά από το προσκήνιο εδώ. Οι άντρες που επηρεάζουν τις ζωές τους βρίσκονται στα μετόπισθεν, αλλά όχι στο περιθώριο της ιστορίας της μεγαλονήσου. Η παρουσία και οι ενέργειές τους, δίνουν  το έναυσμα για τις εκ βαθέων εξομολογήσεις των γυναικών. Από τις δεκατρείς γυναίκες που αφηγούνται τα βιώματά τους, όλες εκτός από μια, την   Τουρκοκύπρια πόρνη Τζεμαλιγιέ, είναι Ελληνοκύπριες. Τα γεγονότα του Δεκεμβρίου του 1963, σημάδεψαν με τον χειρότερο τρόπο όχι μόνο εκείνη την εποχή, αλλά και τη συνέχεια αφού οδήγησαν στα εγκληματικά γεγονότα του καλοκαιριού του 1974, και στη διαίρεση της Λευκωσίας σε ελληνοκυπριακό και τουρκοκυπριακό τομέα με την μεταξύ τους Πράσινη Γραμμή, η οποία φυσικά δρομολογήθηκε, κατά τα γνωστά,  πριν από πολύ καιρό από την έναρξη των εν λόγω δραματικών  εχθροπραξιών που οδήγησαν στο σημερινό αδιέξοδο και τέλμα. Η Κωνσταντία Σωτηρίου, διεισδύει στην ψυχοσύνθεση των γυναικών, αφήνοντας έξω την αντρική γνώμη, αλλά και χωρίς να αναφερθεί στις ειλημμένες αποφάσεις των μεγάλων δυνάμεων τις οποίες οι πολιτικοί μας δεν εκτίμησαν σωστά, αλλά απελπιστικά μονόφθαλμα και με άμεση προοπτική. Η ιστορία φυσικά δεν ενδιαφέρεται για  τις ανθρώπινες αδυναμίες, τα ανθρώπινα δράματα, αυτά αποτελούν έργο της λογοτεχνίας, και η συγγραφέας για άλλη μια φορά αποδεικνυτεται  ένας άξιος εκπρόσωπός της.

 

Γεώργιος Νικ. Σχορετσανίτης και Κωνσταντία Σωτηρίου, στο γραφείο της τελευταίας (Ιούνιος 2017, Λευκωσία)

 

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top