Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Συναρμολογώντας τη ζωή της
30/11/2016, 11:12 πμ

Συναρμολογώντας τη ζωή της

Γράφει η Ασημίνα Ξηρογιάννη //

 

frida_1Λίντε Ζάλμπερ «Φρίντα Κάλο», Μετάφραση: Σίσσυ Παπαδάκη, εκδ. Μελάνι, σελ. 158

 

Και ποιός δεν έχει δει την ταινία με θέμα τη ζωή της Φρίντα Κάλο, της ζωγράφου εκείνης που έγινε γνωστή για τον ιδιαίτερο τρόπο με τον οποίο αισθητικοποίησε την προσωπική της φρίκη. Αν ήταν συγγραφέας, θα έκανε τη ζωή της ποίημα ή μυθιστόρημα. Η Φρίντα Κάλο έκανε τη ζωή της σχολή στη ζωγραφική και ξεχώρισε  ακριβώς λόγω της ιδιοπροσωπίας της. “Δεν είμαι άρρωστη. Είμαι σπασμένη. Αλλά είμαι ευτυχισμένη όσο μπορώ να ζωγραφίζω”. Οι πληγές και τα τραύματα έγιναν πηγές της τέχνης της. Ή αλλιώς η τέχνη της πήρε σάρκα και οστά. Και μπορείς να την ερμηνεύσεις μέσω της ζωής της. Η Λίντε Ζάλμπερ, γερμανίδα ψυχαναλύτρια, μάς χαρίζει την συναρπαστική βιογραφία της μεγάλης ζωγράφου και μάς συγκινεί. Είναι η τέταρτη βιογραφία της Κάλο (1907-1954) που κυκλοφορεί στην Ελλάδα από τις πάρα πολλές που γράφτηκαν αφότου έφυγε από τη ζωή. Πρόκειται για μια πλούσια έκδοση που συνοδεύεται από πολλές ασπρόμαυρες φωτογραφίες, σύντομο χρονολόγιο και μαρτυρίες.

Όλα ξεκίνησαν από ένα μοιραίο ατύχημα που της άλλαξε τη ζωή της, αλλά και συνέβαλε στο να γεννηθεί αυτού του είδους η τέχνη. Ξαπλωμένη για μεγάλα διαστήματα, βρίσκει τον τρόπο να δημιουργεί. Οι καθρέφτες παίζουν σημαντικό ρόλο στη ζωή της. Το δωμάτιο είναι γεμάτο καθρέφτες όσον καιρό μένει στο κρεβάτι. Η Κάλο με τα σμιχτά σφύδια και το επιβλητικό βλέμμα δεν παραδίδεται εύκολα σε αυτή τη μοίρα. Μαζί με τον πόνο και την πικρία συμβαδίζουν πάντα η εκκεντρικότητα, αλλά-όλως παραδόξως-και η εντιμότητα. Η τέχνη της μια κραυγή. Η τέχνη της σκέτη λάβα. Η βιογραφία της Ζάλμπερ διαβάζεται απνευστί και σου αφήνει τόσο ισχυρά συναισθήματα όσο και ισχυρές σκέψεις για μια προσωπικότητα που παρά τον αδιάκοπο πόνο είχε ένα λυσσασμένο πάθος για ζωή. Βασανισμένη, αλλά με ισχυρή θέληση κατάφερε εν τέλει να σκηνοθετήσει η ίδια τη ζωή της. Το κατεστραμμένο σώμα της, όπως λέγεται χαρακτηριστικά μέσα στο βιβλίο, αποτέλεσε την αλυσίδα εκείνη με την οποία έδεσε κοντά της πολλούς και σημαντικούς ανθρώπους που αγάπησαν την ίδια και το έργο της. Είπαν κάποιοι πως με την τέχνη της αυτή και την μεγάλη της διάδοση κατάφερε ακόμα και τον ίδιο τον θάνατο να περιπαίξει και να τον νικήσει εντέλει, αφού έχει μείνει πια ένα σημαντικό κεφάλαιο στην ιστορία της ζωγραφικής .

Το βιβλίο αναφέρεται και στα παιδικά της χρόνια, τα ευτυχισμένα. Ήταν όμως πάντα ένα μοναχικό παιδί. Ο πατέρας την φρόντιζε ιδιαίτερα, η μητέρα είναι πιο αποστασιοποιημένη. Η οικογενειακή ζωή τους πλήττεται πολύ από το ξέσπασμα της Μεξικάνικης Επανάστασης (1910-1911).

Το 1925 είναι η χρονιά του ατυχήματος το οποίο περιγράφεται λεπτομερώς μέσα στο βιβλίο: «H σύγκρουση με το τραμ μάς είχε κάνει όλους (όσοι ήμασταν μέσα στο λεωφορείο) να πέσουμε προς τα μπρος και ένα σίδερο με είχε διαπεράσει όπως το σπαθί τον ταύρο. Ένας άντρας είδε τον τεράστιο λεκέ από αίμα… μ’ ετράβηξε, με ξάπλωσε σ’ ένα τραπέζι και με άφησε εκεί μέχρι να έρθει ο Ερυθρός Σταυρός». Ένα μήνα μένει μέσα εκεί και οι γιατροί την συναρμολογούν. Οι γονείς της όμως αρρωσταίνουν και οι ίδιοι από στεναχώρια και δυσκολεύονται να την επισκεφτούν. Η ζωή της γίνεται διαφορετική. Οι πάμπολλες παρενέργειες του ατυχήματος, οι ακυρωμένες επιθυμίες, το απότομο τέλος της νιότης της, την έκαναν σοφότερη. Αλλά της δημιούργησαν και μια ξεχωριστή ψυχολογία. Το σωματικό βίωμα μετετράπη σταδιακά σε μια ψυχολογική εμπειρία. Μαγικά μετατρέπει τις βλάβες της σε τέχνη. Τολμά να ονειρευτεί έναν άντρα σαν τον Ντιέγο Ριμπέρα και βρίσκει τον τρόπο να τον αποκτήσει. Κυνηγά επίμονα την τέχνη της, προσπαθώντας παράλληλα να κερδίσει τη ζωή της. Περιγράφεται λεπτομερώς ο αστείος αλλά και γοητευτικός τρόπος της γνωριμίας τους. Ο Ριμπέρα πληθωρικός, εκείνη έξυπνη και υπομονετική. Παντρεύονται. Εκείνη του έχει τρελή αδυναμία γι αυτό δέχεται όλες του τις απιστίες και είναι πολλές. Μάλιστα κάποια στιγμή δηλώνει: «Στη ζωή μου είχα δύο ατυχήματα. Στο πρώτο με χτύπησε ένα τραμ.Το άλλο είναι ο Ντιέγκο». Η σχέση τους ωστόσο είναι βαθιά και δυνατή. Το 1939 – η Φρίντα γεννήθηκε επίσηµα το 1907 – δήλωνε στον άνδρα της ζωής της Ριµπέρα: «Με βρήκες κατεστραμµένη και µε γιάτρεψες». Ανεξάντλητη η ίδια, παρόλα αυτά στην αρχή είναι απλά και μόνο η γυναίκα του μεγάλου Ριμπέρα. Σταδιακά γίνεται το άνοιγμα με τη δική της τέχνη, τα πρώτα σπέρματα της οποίας εντοπίζονται ήδη στα μεγάλα διαστήματα παραμονής της στο νοσοκομείο μετά το ατύχημα και τις εγχειρίσεις. Για  να πει γι αυτήν το 1939 ο Πικάσο για την τέχνη της: «ΟΥΤΕ ο Ντερέν, ούτε εσύ, ούτε εγώ, κανένας μας δεν μπορεί να φτιάξει ένα κεφάλι όπως το φτιάχνει η Φρίντα».

Ο Αντρέ Μπρετόν χαρακτήριζε τη ζωγραφική της «σαν κορδέλα τυλιγμένη γύρω από μια βόμβα»

Linde Salber

Linde Salber

Ζει τον έρωτα και την τέχνη στο δικό της ρυθμό, απελευθερώνεται, έχει πολλούς εραστές και ερωμένες, πολλές εμπειρίες, αλλά πάντα μια ιδιαίτερη θέση στην καρδιά της για τον σύζυγό της με τον οποίο θα χωρίσει, αλλά αργότερα θα ξαναπαντρευτεί και θα μείνουν μαζί ως το τέλος της, στα 47 της χρόνια. Ένας από τους εραστές είναι και ο Λέον Τρότσκι, που είχε εξοριστεί τότε στο Μεξικό και φιλοξενήθηκε από το ζευγάρι. Ο Τρότσκι και οι άλλοι εραστές της, γοητευμένοι μαζί της, την κάνουν να νιώσει όμορφα και να νιώθει ότι είναι επιθυμητή. Μαθαίνει να παίζει και αυτή το παιχνίδι του άντρα της: φλερτάρει με τους πάντες. Η τέχνη της απογειώνεται κάποια στιγμή, αποκτά το κοινό της. Εκείνη όμορφη μέσα στη θεατρικότητά της, με το χαρακτηριστικό ντύσιμο, τα στολίδια και τα κοσμήματα. Όταν χώρισε με τον Ντιέγκο, έκανε τις καλύτερες δουλειές της, όπως και ο ίδιος παραδέχτηκε. Απέκτησε οικονομική και σεξουαλική ανεξαρτησία, οπότε κατά τη διάρκεια του δεύτερου γάμου τους, η κοινή τους ζωή δεν ρυθμίζεται μόνο με βάση τις ανάγκες του Ριμπέρα. Η τέχνη της αποκτά υπόσταση, αποπνέει μια σκληρότητα  και μια ποιητικότητα μαζί. Διδάσκει, έχει μαθητές, θαυμαστές. Ο θάνατος όμως του πατέρα της αποτελεί σοβαρό πλήγμα για κείνη.

Ένα βιβλίο ισχυρό σαν την ζωή της βιογραφούμενης, η οποία έκανε  την μεγάλη υπέρβαση στην προσπάθειά της να νικήσει τον πόνο και την κατάθλιψη που αυτός προκαλεί, και σε μεγάλο βαθμό το κατάφερε, ακολουθώντας το όνειρο της τέχνης της. Μιας τέχνης τόσο ιδιωτικής (ανακάλυψε στην ουσία μια δική της εικονογραφία) μέσω της οποίας όμως κατόρθωσε να καθολικεύσει το βίωμα και να αγγίξει τις ψυχές των ανθρώπων. Μέσα από τον ρεαλισμό, τον σουρεαλισμό και τον τρομερό κυνισμό της στην απεικόνιση αυτοβιογραφικών κυρίως περιστατικών διαχέεται μια απίστευτη τρυφερότητα και ομορφιά.

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top