Fractal

O ειδικός παιδαγωγός Φώτης Παπαναστασίου μιλά για την Δυσαριθμησία

Συνέντευξη στην Αγγελική Στρατή // *

 

papanastasiou

 

Σήμερα έχουμε την τιμή να φιλοξενούμε τον ειδικό παιδαγωγό και αγαπητό φίλο, Φώτη Παπαναστασίου, ο οποίος υπήρξε εισηγητής στο σεμινάριο Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες Αξιολόγηση – Διάγνωση και Στρατηγικές Αντιμετώπισης, που διεξήχθη στην Unicert τον Ιούνιο.

 

 Φώτη, θέλεις να μας πεις κάποια πράγματα για τον εαυτό σου για να μας συστηθείς;

Κατάγομαι από το Νεοχώρι Μεσολογγίου. Έχω σπουδάσει στο Παιδαγωγικό Τμήμα Ειδικής Αγωγής της Σχολής Επιστημών του Ανθρώπου-κατεύθυνση Δασκάλων του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και είμαι κάτοχος Μεταπτυχιακού Διπλώματος Ειδίκευσης στη Σχολική Ψυχολογία. Εργάζομαι ως ειδικός παιδαγωγός τα τελευταία 11 χρόνια. Έχω πλήθος ειδικών επιμορφώσεων τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό και είμαι εισηγητής σε πλήθος σεμιναρίων, επιμορφωτικών προγραμμάτων και ημερίδων επιμόρφωσης.

 

Πες μου πως επέλεξες να ασχοληθείς με αυτή την Επιστήμη; Ήταν κάτι που σου τράβηξε την προσοχή από παιδί;

Για κάποιο παράξενο τρόπο, η ειδική αγωγή σε επιλέγει και δεν την επιλέγεις. Είναι ένας χώρος όπου δεν μπορεί κάποιος να βρεθεί τυχαία ή από αστοχία. Ήξερα πάντα ότι ήθελα να ασχοληθώ με τα παιδαγωγικά λόγω της αγάπης μου για τα παιδιά και έτσι, το παιδαγωγικό τμήμα ειδικής αγωγής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας ήταν μονόδρομος για μένα. Η ιδιαίτερη προσέγγιση στη διαδικασία της μάθησης, η συνεχής προσαρμογή της εκπαιδευτικής παρέμβασης σε κάθε παιδί ξεχωριστά, η μοναδικότητα του κάθε μαθητή και οι απαιτήσεις που έχει ο χώρος της ειδικής εκπαίδευσης ήταν ένα πρωτόγνωρο μονοπάτι που θέλησα να ακολουθήσω.

 

Μπορείς να μας εξηγήσεις τι είναι οι ειδικές μαθησιακές δυσκολίες και σε ποιες κατηγορίες, επιγραμματικά, ταξινομούνται;

Οι Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες είναι ένας γενικός όρος που αναφέρεται σε μια ανομοιογενή ομάδα διαταραχών, οι οποίες εκδηλώνονται με σημαντικές δυσκολίες στην πρόσκτηση και χρήση ικανοτήτων ακρόασης, ομιλίας, ανάγνωσης, γραφής, συλλογισμού ή μαθηματικής ικανότητας. Οφείλονται σε δυσμενείς ενδογενείς αναπτυξιακούς παράγοντες, δηλαδή στην ελλειμματική ανάπτυξη κάποιων γνωστικών λειτουργιών που σχετίζονται με τη διαδικασία της μάθησης. Δεν θα πρέπει να συνδέονται οι Μαθησιακές Δυσκολίες με τη χαμηλή νοημοσύνη και να μην ταυτίζονται με το μαθησιακό έλλειμμα. 

1. Σύμφωνα με το DSM-V (εγχειρίδιο διαγνωστικών κριτηρίων της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Εταιρείας) είναι οι εξής:

• Διαταραχή ανάγνωσης (δυσλεξία)

• Διαταραχή στη γραπτή έκφραση

• Διαταραχή στα μαθηματικά

• Μαθησιακή διαταραχή μη προσδιοριζόμενη αλλιώς

2. Σύμφωνα με το ICD-10 6 (εγχειρίδιο διαγνωστικών κριτηρίων του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας):

• Ειδική διαταραχή της ανάγνωσης (δυσλεξία)

• Ειδική διαταραχή της ορθογραφίας

• Ειδική διαταραχή στις μαθηματικές ικανότητες

• Μεικτή διαταραχή σχολικών ικανοτήτων

 

Πως επιτυγχάνεται η Αξιολόγηση και η Διάγνωσή τους;

Τα κριτήρια διάγνωσης των Ειδικών Μαθησιακών Δυσκολιών στην Ελλάδα από τους αρμόδιους κρατικούς φορείς δεν είναι καθορισμένα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα άλλοτε να γίνεται με χρήση κριτηρίων διεθνώς αναγνωρισμένων οργανισμών, όπως των κριτηρίων του εγχειριδίου του Διεθνούς Οργανισμού Υγείας (ICD-10) ή των Διαγνωστικών κριτηρίων του DSM-V, άλλοτε με ελληνικά σταθμισμένα διαγνωστικά εργαλεία και άλλοτε με περισσότερο εμπειρικές διαδικασίες (άτυπη αξιολόγηση).

 

Υπάρχει, λοιπόν, άμεση συσχέτιση των Μαθηματικών με τις μαθησιακές δυσκολίες. Ποιες είναι οι μέθοδοι και οι τεχνικές Άτυπης Αξιολόγησης στα Μαθηματικά;

Υπάρχει άμεση συσχέτιση των Μαθηματικών με τις μαθησιακές δυσκολίες. Τόσο το ICD-10 6 όσο και το DSM-V περιγράφουν τις δυσκολίες στα μαθηματικά ως ξεχωριστή κατηγορία στις Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες.

Συνήθως στην άτυπη αξιολόγηση χρησιμοποιούμε τις εξής μεθόδους:

  • Μέτρηση με βάση το Αναλυτικό Πρόγραμμα
  • H γνωστική  ή ποιοτική ανάλυση των λαθών με τη βοήθεια της κλινικής συνέντευξης
  • Η τεχνική της Ανάλυσης Έργου (task analysis)

 

Τι είναι η δυσαριθμησία;

Η δυσαριθμησία (Διαταραχή στα μαθηματικά ή Ειδική διαταραχή στις μαθηματικές ικανότητες)  είναι μια Ειδική Μαθησιακή Δυσκολία που επηρεάζει την ακαδημαϊκή επιτυχία του μαθητή στα μαθηματικά σε μεγάλο βαθμό και τον ακολουθεί σε όλη του τη ζωή. Τα άτομα με δυσαριθμησία δυσκολεύονται να κατακτήσουν πολλές έννοιες και κανόνες που αφορούν το μάθημα των μαθηματικών. Τελευταίες έρευνες δείχνουν πως το ποσοστό εμφάνισης της δυσαριθμησίας στο μαθητικό κοινό κυμαίνεται από 5% -9% και δείχνει τα σημάδια της από το νηπιαγωγείο.

 

Ποιά είναι τα βασικά χαρακτηριστικά της δυσαριθμησίας;

1. Δυσκολία στην εκτέλεση των τεσσάρων βασικών μαθηματικών πράξεων (πρόσθεση, αφαίρεση, πολλαπλασιασμός, διαίρεση), κυρίως όταν εκτελούνται κάθετα.

2. Δυσκολία να κατανοήσουν ένα πρόβλημα και να επιλέξουν τη σωστή πράξη επίλυσής του.

3. Δυσκολία στη μέτρηση αντικειμένων και κυρίως στην αντίστροφη μέτρηση.

4. Δυσκολία στην εκμάθηση της προπαίδειας.

5 .Δυσκολία στο να μάθουν την ορολογία των μαθηματικών (άθροισμα, πηλίκο, κτλ)

6. Δυσκολία στην γραφή και τη σωστή χρήση των μαθηματικών συμβόλων.

7. Δυσκολία στο να χρησιμοποιούν σωστά χρονικές έννοιες (χθες, αύριο, κτλ)

8. Δυσκολία να μάθουν τις μέρες, τις εποχές, τους μήνες και τη χρονική ακολουθία αυτών.

9. Δυσκολία να μάθουν την ώρα.

10. Δυσκολία στη διαχείριση του χρόνου.

 

Ποιά είναι τα προειδοποιητικά σημάδια ανά ηλικία;

Για παιδιά ηλικίας έως 6 ετών:

1. Δυσκολεύονται να μάθουν να μετρούν, κυρίως αριθμούς πάνω από το 10 και στην αντίστροφη μέτρηση.

2. Δυσκολεύονται να μάθουν και να αναγνωρίζουν τα σύμβολα των αριθμών.

3. Δυσκολεύονται να κατανοήσουν την αξία των αριθμών και την αντιστοιχία τους  στην πραγματική ζωή.

4. Έχουν «φτωχή» μνήμη σε ό,τι αφορά τους αριθμούς.

5. Δυσκολεύονται στην οπτική διάκριση και στη σειροθέτηση.

6. Δυσκολεύονται να οργανώσουν το χώρο και το χρόνο τους.

7. Δυσκολεύονται να χρησιμοποιήσουν σωστά χρονικές έννοιες (σήμερα, χθες, αύριο, κτλ)

 

Για Έφηβους και Ενήλικες:

1. Δυσκολεύονται στην εκτίμηση του κόστους ενός προϊόντος.

2. Δυσκολεύονται στη διαχείριση και στην κατανόηση της αξίας των χρημάτων.

3. Δυσκολεύονται στη διαχείριση του χρόνου.

4. Δυσκολεύονται να βρουν πάνω από μια λύση ενός προβλήματος.

5. Δυσκολεύονται στην εκμάθηση μαθηματικών εννοιών πέρα από τις βασικές μαθηματικές πράξεις.

 

Ποιοι είναι οι γνωστικοί παράγοντες που ευθύνονται για τη δυσαριθμησία;

1. Η νοημοσύνη

2. Η οπτική αντίληψη

3. Η ακουστική αντίληψη

4. Οργάνωση του χώρου και του χρόνου

5. Οπτικο-Κινητικά

6. Η μνήμη

7. Η προσοχή

8. Η γλώσσα

9. Ανάγνωση- Γραφή

10. Αφαιρετική σκέψη

11. Μεταγνώση: Ως μεταγνώση ορίζεται η γνώση από πλευράς του μαθητή των ικανοτήτων, των στρατηγικών και των μέσων που απαιτούνται για την επιτυχή επίλυση ενός γνωστικού έργου

12. Συναισθηματικοί παράγοντες

 

Ποιές είναι οι προτάσεις σου για την αντιμετώπιση των δυσκολιών της δυσαριθμησίας;

Κάποιες βασικές αρχές είναι οι παρακάτω:

1. Ο εκπαιδευτικός πρέπει να χρησιμοποιεί μεγάλη ποικιλία υλικών και μέσων κατά την εξάσκηση των μαθητών

2. Οι μαθητές να χρησιμοποιούν όσο το δυνατόν περισσότερες αισθήσεις στις διάφορες δραστηριότητες που εμπλέκονται και να προχωρούν σε αναπαραστάσεις των εννοιών διαδοχικά με πραξιακό, εικονιστικό και τέλος συμβολικό τρόπο

3. Να χρησιμοποιούνται στις διάφορες δραστηριότητες στην αρχή μικρός αριθμός αντικειμένων και προοδευτικά να γίνεται μεγαλύτερος.

4. Να ενθαρρύνονται οι μαθητές να δίνουν δικά τους παραδείγματα για την έννοια και να χρησιμοποιούν σε ορισμένες φάσεις των δραστηριοτήτων τους το κατάλληλο λεξιλόγιο (περισσότερα – λιγότερα, μικρό – μεγάλο, πλατύ – στενό, μακρύ – κοντό, τόσα – όσα κλπ.)

 

Μπορείς να μας προτείνεις κάποιες ενδεικτικές δραστηριότητες;

Δραστηριότητα 1η: Δίνουμε στο μαθητή (ή στην ομάδα των μαθητών) με μαθησιακές δυσκολίες στα μαθηματικά 4- 5 είδη γεωμετρικών σχημάτων, διαφόρων χρωμάτων και μεγεθών και ζητούμε να ξεχωρίσει μόνο τα τρίγωνα ή τα τετράγωνα κ.λ.π. Στη συνέχεια να ξεχωρίσει τα σχήματα με το κίτρινο χρώμα. Τέλος να ξεχωρίσει τα μικρά σχήματα από τα μεγάλα.

Δραστηριότητα 2η: Καλούμε το μαθητή να αναλογισθεί και να καταγράψει μερικά σχολικά είδη που υπάρχουν σε μια μαθητική τσάντα και να τα χωρίσει σε ομάδες. Στη συνέχεια του δίνουμε μολύβια διαφόρων μεγεθών και ζητούμε να τα βάλει σε σειρά από το μεγαλύτερο στο μικρότερο ή αντίστροφα.

Δραστηριότητα 3η: Δίνουμε στο μαθητή (ή στην ομάδα των μαθητών) με μαθησιακές δυσκολίες στα μαθηματικά 4 είδη σχημάτων (τρίγωνα, τετράγωνα, ορθογώνια και κυκλικούς δίσκους) δυο διαφορετικών χρωμάτων και δύο διαφορετικών μεγεθών. Ζητούμε στην αρχή να φτιάξει ομάδες ως προς το σχήμα. Διαδοχικά προσθέτουμε ένα επιπλέον χαρακτηριστικό ταξινόμησης δηλαδή, μέγεθος και χρώμα. (Στην αρχή δίνουμε μικρό αριθμό σχημάτων π.χ. 8 , μετά 16 και τέλος 32).

 

Μπορείς να μας αναφέρεις επιγραμματικά τα στάδια επίλυσης ενός προβλήματος;

1. Το στάδιο της μετάφρασης (το γλωσσικό μέρος του προβλήματος, τα μαθηματικά σύμβολα και οι αριθμοί, η διάκριση ανάμεσα στα ζητούμενα και τις πληροφορίες)

2. Το στάδιο της ολοκλήρωσης των νοητικών αναπαραστάσεων

3. Φάση σχεδιασμού της επίλυσης του προβλήματος

 

-Φώτη, πως μπορεί κάποιος να επικοινωνήσει μαζί σου;

Μέσω της ιστοσελίδας www.eidikospaidagogos.gr

 

Ευχαριστώ πολύ Φώτη, για το χρόνο που μου διέθεσες.

Κι εγώ σε ευχαριστώ πολύ, Αγγελική, για την ενδιαφέρουσα συζήτηση. Καλή συνέχεια στο έργο σας, με τη Ρεβέκα.

 

* Η Αγγελική Στρατή είναι Μαθηματικός

 

 

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top