Fractal

Φίλιππος Φιλίππου: “Η αστυνομική πλοκή αποτελεί το πρόσχημα για να μιλήσει ο συγγραφέας για κάτι που τον απασχολεί”

Συνέντευξη στην Πέρσα Κουμούτση //

 

filipoy_filiposΜε αφορμή το πρόσφατο μυθιστόρημά του «Η γυναίκα ως έργο τέχνης», ένα δοκίμιο για τον έρωτα και το πάθος, ο συγγραφέας Φίλιππος Φιλίππου μας μιλά για την μεγάλη του συγγραφική διαδρομή: στο αστυνομικό μυθιστόρημα και εν γένει στο μυθιστόρημα, στο εφηβικό και παιδικό βιβλίο, στα βιβλία που καθόρισαν και την δική του στάση απέναντι στη λογοτεχνία και στη ζωή.

 

– Αγαπητέ κύριε Φιλίππου, έχετε συγγράψει πλήθος μυθιστορημάτων, υπερβαίνουν τα είκοσι αν δεν κάνω λάθος, τα περισσότερα εστιάζουν σε πρόσωπα ιστορικά ή άλλα της λογοτεχνικής μας κληρονομιάς. Τι σας έχει ωθήσει να ασχοληθείτε με τα συγκεκριμένα πρόσωπα; Πόσο σας έχουν εμπνεύσει ως άνθρωπο και ως συγγραφέα;

Έχω μεγαλώσει με βιβλία και περιοδικά. Μαθητής στο δημοτικό, άρχισα να διαβάζω λαϊκά περιοδικά για παιδιά (Μικρός Ήρωας, Γκαούρ-Ταρζάν) και αστυνομικά περιοδικά για μεγάλους (Μάσκα, Μυστήριον). Σύντομα, πέρασα σε περιπετειώδη αναγνώσματα (Αθλίους του Ουγκό, Χωρίς οικογένεια, του Μαλό, Μιχαήλ Στρογκόφ του Ιούλιου Βερν). Ως έφηβος, γοητεύτηκα από την ποίηση (Πόε, Καβάφης, Ελύτης, Καββαδίας) και την Ασκητική του Καζαντζάκη. Όταν μεγάλωσα κι αποφάσισα ν’ ασχοληθώ με το γράψιμο, τα πρώτα μου διαβάσματα αποτέλεσαν το υλικό για τη συγγραφή των βιβλίων μου. Έτσι, έγραψα μεταξύ άλλων βιβλία για τη ζωή των Καββαδία, Καβάφη, Καζαντζάκη, Ελύτη.

 

– Είστε ευρέως γνωστός και για το αστυνομικό μυθιστόρημα με το οποίο ασχολείστε επί σειρά ετών. Σε τι διαφέρει ένα αστυνομικό μυθιστόρημα από ένα ιστορικό ή ένα κοινωνικό μυθιστόρημα; Πού συγκλίνουν και που αποκλίνουν;

Δεν νομίζω πως υπάρχουν μεγάλες διαφορές ανάμεσα στα λογοτεχνικά είδη. Ένα αστυνομικό έχει στην πλοκή του σχεδόν πάντα μια αισθηματική ιστορία και ένα αισθηματικά ενδέχεται να περιέχει ένα έγκλημα. Ο Μαρής έγραψε και αστυνομικά και αισθηματικά μυθιστορήματα που ταυτόχρονα ήταν και κοινωνικά, αφού προσπαθούσε σε αυτά να μιλήσει για την κοινωνία της εποχής του. Σήμερα, όλα τα αστυνομικά που γράφονται, στην Ευρώπη, άρα και στην Ελλάδα, είναι κοινωνικά; Η αστυνομική πλοκή αποτελεί το πρόσχημα για να μιλήσει ο συγγραφέας για κάτι που τον απασχολεί.

 

– Η είσοδος της αστυνομικής λογοτεχνίας καθιερώθηκε στη Γαλλία με τον Γκαμποριόν και τον Λεμπλάν, στην Αγγλία με τον Α. Ντόυλ, αλλά η χρυσή εποχή της έρχεται με την Αγκάθα Κρίστι. Στην Ελλάδα πότε καθιερώνεται; Ποιοι επηρέασαν τα δικά σας γραπτά;

Ξεκίνησα να γράφω αστυνομικά μυθιστορήματα τη δεκαετία του 1980, όταν είχε πεθάνει ο Γιάννης Μαρής, ο εισηγητής της αστυνομικής λογοτεχνίας στην Ελλάδα, και το τοπίο ήταν κάπως θολό. Λίγοι έγραφαν τότε αστυνομικά κι ελάχιστοι τα υπερασπίζονταν. Η Αθηνά Κακούρη, η πρώτη Ελληνίδα που ασχολήθηκε με αστυνομικά διηγήματα είχε μεταφέρει το ενδιαφέρον της στα ιστορικά βιβλία. Με αστυνομικό μυθιστόρημα είχε εμφανιστεί η Τιτίνα Δανέλλη και με διηγήματα ο Φώντας Λάδης, αμφότεροι δημοσιογράφοι. Ο Μαρής ήταν επηρεασμένος από τον Ζορζ Σιμενόν και δημιούργησε τον ήρωά του, τον αστυνόμο Μπέκα καθ’ ομοίωση του επιθεωρητή Μαιγκρέ. Είχα διαβάσει ξένους συγγραφείς, επίσης Μαρή και Κακούρη που έγραφαν αστυνομικές ιστορίες τις δεκαετίες του 50 και του 60.

 

– Πόσο επιτυχημένο/ αναγνωρισμένο είναι το ελληνικό αστυνομικό μυθιστόρημα σε σχέση με το αντίστοιχο ευρωπαϊκό ή αμερικάνικο;

Απορία: από τι θα κρίνουμε την επιτυχία ενός μυθιστορήματος, αστυνομικού ή άλλου; Από τις πωλήσεις; Από τα βραβεία που ενδεχομένως θα πάρει; Από τις κριτικές των αρμοδίων ή από τις μεταφράσεις σε ξένες γλώσσες; Ίσως από όλα αυτά μαζί. Πάντως, αν κρίνουμε από τη μετάφραση των βιβλίων του Μάρκαρη στο εξωτερικό η ελληνική αστυνομική λογοτεχνία πάει καλά. Υπάρχουν και καλά αστυνομικά που δεν έχουν μεταφραστεί. Ασφαλώς, επιτυχημένος είναι κι ο Μαρής, αφού στην Ελλάδα έχουν πουληθεί εκατοντάδες χιλιάδες βιβλία του που έχουν γίνει ταινίες και τηλεοπτικά σίριαλ. Όμως έξω είναι άγνωστος, αφού δεν έχει μεταφραστεί ούτε στα αγγλικά ούτε στα γαλλικά, τις δυο κύριες γλώσσες.

 

– Έχετε όμως ασχοληθεί και με το παιδικό βιβλίο; Τι σας ενέπνευσε; Και πόσο δύσκολο ή εύκολο είναι να προσεγγίσει κανείς την ψυχή και τα ενδιαφέροντα ενός παιδιού;

Έχω γράψει ένα παιδικό βιβλίο το Οι περιπέτειες της Ελεάννας στη θάλασσα που είναι εμπνευσμένο από τα ταξίδια μου στη θάλασσα; Ήμουν ναυτικός. Το βιβλίο μου αντιμετωπίστηκε θετικά από τους ειδικούς, κυρίως από γυναίκες-συγγραφείς, άρα κατάφερα να μιλήσω στην καρδιά τους. Δεν ξέρω την ψυχολογία ενός παιδιού, απλώς αφηγήθηκα ιστορίες, στις οποίες πρωταγωνιστεί ένα μικρό κορίτσι, θέλοντας να ψυχαγωγήσω τους μικρούς αναγνώστες.

 

gynaika-ergo-texnis– Το τελευταίο σας βιβλίο με τίτλο «Η γυναίκα ως έργο τέχνης» εκδόθηκε μόλις πριν από λίγο καιρό. Τι ακριβώς πραγματεύεται; Τι ρόλο παίζει η τέχνη στην ιστορία και γιατί επιλέξατε αυτόν ειδικά το συσχετισμό;

Η ηρωίδα του μυθιστορήματός μου είναι μια φοιτήτρια που αφηγείται η ίδια τη ζωή της. Στην ουσία αφηγείται την ιστορία ενός μεγάλου έρωτα που έχει βιώσει. Αντικείμενο του πόθου της ήταν/είναι ένας νεαρός άντρας, ο Άγγελος, ο οποίος την έχει σημαδέψει. Μιλάει γι’ αυτόν με αγάπη, αλλά η πολύχρονη σχέση τους κάποτε τελειώνει. Τα αισθήματα όμως; Τελειώνουν ή όχι; Αυτό το θέμα πραγματεύομαι με τη φωνή της φοιτήτριας. Ο τίτλος του βιβλίου παραπέμπει στον Άγγελο, ο οποίος ίσως αγάπησε περισσότερο, τη λάτρεψε με πάθος, την έβλεπε ως έργο τέχνης. Ξέρουμε όμως λίγο πολύ όλοι μας από προσωπική πείρα πως τα μεγάλα αισθήματα, τα πάθη, σχεδόν πάντα σβήνουν. Σβήνουν; Δεν είμαι σίγουρος.

 

– Η ηρωίδα σας, που την τοποθετείτε στη δεκαετία του ‘ 80, είναι νέα, δυναμική, με αυτοπεποίθηση, παρόλα αυτά τη διακρίνει η ανωριμότητα, ενώ από σεμνή κοπέλα μετατρέπεται σε μια νέα του συρμού. Ποιο είναι αυτοί οι εσωτερικοί δαίμονες που την κατατρύχουν και την σπρώχνουν σε μια τέτοια μεταμόρφωση;

Νομίζω πως όλοι οι άνθρωποι έχουμε μέσα μας δαίμονες, οι οποίοι βρίσκονται σε ύπνωση και κάποια στιγμή ξυπνάνε με απρόσμενες συνέπειες. Επομένως, ο δυναμισμός σ’ αυτή την περίπτωση είναι άχρηστος. Οι εσωτερικοί δαίμονες μπορεί να είναι οι φιλοδοξίες, η ανάγκη να ζήσει κανείς πράγματα που έχουν ζήσει άλλοι, το πάθος του σεξ, η απόλαυση ξεχωριστών ηδονών. Η ηρωίδα μου γίνεται θύμα αυτών των δαιμόνων, έστω κι αν κάποια στιγμή απελευθερώνεται από αυτούς.

 

– Θα μπορούσαμε να βρούμε αντιστοιχίες με μια σημερινή κοπέλα της ίδιας ηλικίας που έχει να αντιπαλέψει κρίσιμα ζητήματα όπως η οικονομική κρίση, η ανεργία, η έλλειψη οράματος κλπ;

Οι αντιστοιχίες είναι ακριβώς οι ίδιες, οι εποχές δεν αλλάζουν. Μόνο οι άνθρωποι αλλάζουν. Η ηρωίδα μου πέρασε δύσκολα παιδικά χρόνια, με στερήσεις, με ελλείψεις στην ανατροφή της, με παράπονα από τη ζωή για τη μοίρα της. Αγωνίστηκε τότε, τη δεκαετία του 80, με πείσμα και πέτυχε: αυτή η επιτυχία τη μεταμόρφωσε σε διαφορετικό πλάσμα. Το όραμά της το υλοποίησε. Και σήμερα τα ίδια θα έκανε.

 

– Στο βιβλίο σας ενστερνίζεστε τη ρήση του Νίτσε ότι στον έρωτα υπάρχει πάντα και λίγη παραφροσύνη. Θα μπορούσε να είναι και αλλιώς;

Ναι, στον έρωτα υπάρχει παραφροσύνη. Το βιβλίο μου είναι κατά κάποιο τρόπο ένα δοκίμιο για τον έρωτα και το πάθος. Πάθος σημαίνει αρρώστια, εξ ου και ο γιατρός-παθολόγος. Ο Νίτσε έχει ζήσει ένα τέτοιο πάθος κι έγραψε γι’ αυτό. Ποιοι όμως μπορούν να νιώσουν πάθος; Οι εκλεκτοί; Οι άτυχοι; Οι ρομαντικοί; Οι ανώριμοι, οι ευαίσθητοι; Ειλικρινά, δεν ξέρω να σας πω. Η λογοτεχνία ασχολείται με τα πάθη των ανθρώπων, οι άνθρωποι που ζουν και αισθάνονται συμβατικά δεν την ενδιαφέρουν.

 

– Σας ευχαριστούμε πολύ.

 

* Ο Φίλιππος Φιλίππου γεννήθηκε στην Κέρκυρα τον Δεκέμβριο του 1948. Έχει εκδώσει συνολικά είκοσι βιβλία. Από το 1968 ως το 1982, με μικρά ή μεγάλα διαλείμματα, ταξίδεψε ως μηχανικός σε φορτηγά καράβια. Το πρώτο του βιβλίο, “Οι Κνίτες, τέκνα της ανάγκης ή ώριμα τέκνα της οργής;” εκδόθηκε το 1983. Ακολούθησαν οι μικρές βιογραφίες “Ιδανικοί αυτόχειρες ή ζήτω ο θάνατος” (1984), το αφήγημα “Οι εραστές της θάλασσας ή Το βιβλίο του άγνωστου ναύτη” (1986), τα αστυνομικά μυθιστορήματα “Κύκλος θανάτου” (1987 και 2007), “Το χαμόγελο της Τζοκόντας” (1988) και “Το μαύρο γεράκι” (1996), η μελέτη “Ο πολιτικός Νίκος Καββαδίας” (1996), το επίσης αστυνομικό “Αντίο, Θεσσαλονίκη” (1999), το αφήγημα “Ομόνοια” 2000. “Ταξίδι στον ομφαλό της Αθήνας” (2000), το μυθιστόρημα “Οι τελευταίες ημέρες του Κωνσταντίνου Καβάφη” (2003), το μυθιστόρημα “Νέα Υόρκη, καλοκαίρι και μοναξιά” (2005), τη βιογραφία “Κωσταντίνος Θεοτόκης, σκλάβος του πάθους” (2006) και τα μυθιστορήματα “Ο θάνατος του Ζορμπά” (2007) και “Ο άντρας που αγαπούσαν οι γυναίκες” (2009), “Ο οργισμένος έφηβος” (2010), “Ο ερωτευμένος Ελύτης” (2011), “Ζωή και θάνατος του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου”, (2012). «Η κόρη του εφοπλιστή» (2013), Οι περιπέτειες της Ελεάννας στη θάλασσα» (2014). Το βιβλίο του “Οι τελευταίες ημέρες του Κωνσταντίνου Καβάφη” μεταφράστηκε στα καταλανικά και στα ρουμανικά. Διηγήματά του έχουν περιληφθεί σε γερμανικές ανθολογίες ενώ άρθρα, δοκίμια και βιβλιοπαρουσιάσεις του έχουν δημοσιευτεί σε έντυπα της Αθήνας, της Θεσσαλονίκης, της Κέρκυρας και της Λευκωσίας. Στις εφημερίδες “Αυγή” και “Εποχή” και στο περιοδικό “Αντί” έγραφε κείμενα για τον πολιτισμό και τη λογοτεχνία. Τα τελευταία χρόνια δημοσιεύει στην εφημερίδα “Το Βήμα” κριτικές και παρουσιάσεις αστυνομικών βιβλίων. Ζει στην Αθήνα.

 

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top