Fractal
Home / ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ / ΕΞΩ-ΑΝΑΣΚΑΦΙΚΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ: Η ζωή εν τάφω, V
19/10/2014, 5:57 πμ

ΕΞΩ-ΑΝΑΣΚΑΦΙΚΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ: Η ζωή εν τάφω, V

Από την Αγγελική Κώττη //

 

2. (1)Ένας Ερμής δεν φέρνει την ειρήνη, σε αντίθεση με την γνωστή κωμωδία του παπού- Αριστοφάνη. Αν μάλιστα είναι και… ανάδρομος, ζήτω που καήκαμε! Η αποκάλυψη του ωραίου, αληθινά, ψηφιδωτού, στην Αμφίπολη, πυροδότησε όχι απλώς συζητήσεις ανάμεσα στους επιστήμονες, αλλά και άπειρες προτάσεις από το κοινό.

Ας θυμίσουμε, πρώτα, ότι το ψηφιδωτό δείχνει έναν Ερμή ως προπομπό, νυφοπομπό ή ψυχοπομπό, -και οι τρεις ονομασίες είναι αποδεκτές, ανάλογα με την περίσταση- δύο λευκά άλογα να σέρνουν άρμα και έναν γενειοφόρο και στεφανηφόρο μεσήλικα άνδρα, ο οποίος με το ένα χέρι κρατά τα χαλινάρια, οδηγώντας το άρμα. Αριστερά και δεξιά λείπουν τμήματα της σύνθεσης, και στο κέντρο ένα στρογγυλό τμήμα έχει καταστραφεί. Τα χώματα του θαλάμου δεν έχουν ακόμα μετακινηθεί, ώστε να δούμε αν πλάι στον άνδρα υπάρχει αυτό που υποπτεύονται οι περισσότεροι, δηλαδή η αρπαγείσα Περσεφόνη και αν, επομένως, ο μεσήλικας ταυτίζεται με τον Πλούτωνα.

Είναι η πρώτη φορά που εντοπίζεται η παράσταση σε ψηφιδωτό δάπεδο, και μάλιστα τάφου. (Εν γένει στους τάφους δεν έχουν βρεθεί, μέχρι τώρα, ψηφιδωτά δάπεδα με παραστάσεις). Έχουμε όμως μια υπέροχη ζωγραφική απόδοση του θέματος στις Αιγές, στον τάφο της Νικησίπολης, συζύγου του Φιλίππου Β’ και μητέρας της Θεσσαλονίκης.

Και από εδώ αρχίζουν όλα. Το κοινό ρωτά, οι αρχαιολόγοι τρολάρουν, όλα περιβάλλονται με χιούμορ, ανάμεσα στο οποίο χωρά και η σοβαρότητα. Έχει κουράσει η ανασκαφή, οι απ’ έξω εμπλεκόμενοι όπως οι δημοσιογράφοι θέλουν να απεμπλακούν αλλά κάτι τέτοιο δεν φαίνεται στον ορίζοντα.

Προσωπικά δέχτηκα μια ερώτηση ακροατή, την ώρα που μιλούσα με συναδέλφους σε εκπομπή ραδιοφωνικού σταθμού, αν θα μπορούσε ο γενειοφόρος να είναι ο Φίλιππος, που οδηγεί στον Κάτω Κόσμο την Ολυμπιάδα. Απάντησα αυθόρμητα πως θα μπορούσε, αν την είχε στραγγαλίσει με τα ίδια του τα χέρια. Δεν ήταν ασέβεια προς τον ακροατή, που πολύ καλά έκανε και ρώτησε. Ήταν ένα αστειάκι, που στηριζόταν ωστόσο σε αληθινό ιστορικό γεγονός. Η σχέση των δύο μακαριτών ήταν άθλια. Όπως άλλωστε και η σχέση του Μεγάλου Αλεξάνδρου με τον πατέρα του, άρα ουδείς καλλιτέχνης της εποχής θα έβαζε τον πρώτο να οδηγεί στον Άδη τον δεύτερο.

Υπάρχει περίπτωση να εικονίζεται στο ψηφιδωτό ο Φίλιππος; Αρχαιολόγος τα συμπυκνώνει όλα, ρωτώντας στο facebook: «Παντού ο Φίλιππος; Πόσες φορές τον θάψανε πια;»

 

Η ζωγραφιά είναι από τον "τάφο της Περσεφόνης" στις Αιγές.

Η ζωγραφιά είναι από τον “τάφο της Περσεφόνης” στις Αιγές.

 

Έλα όμως που μια Diva, η PhDiva, η αρχαιολόγος Ντόροθι Κινγκ το ισχυρίζεται με πάθος! Εδώ, απαντά άλλος συνάδελφός της, στο facebook πάντοτε, βάζοντας τα πράγματα στη θέση τους: «Γιατί να αναζητήσουμε το Φίλιππο παρέα με τον Ερμή, όταν η ίδια τυπολογία απαντά σε σκηνές αρπαγής της Κόρης;» Μάλιστα, στην περίπτωσή μας έχουμε μια από τις πρώτες παραστάσεις σε ψηφιδωτό- την πρώτη που γνωρίζουμε πάντως. Η τυπολογία, που έτσι κι αλλιώς πολύ αργά αλλάζει, είναι αδύνατον να άλλαξε αμέσως και αντί Πλούτωνα να έχουμε Φίλιππο. «Διάβασα κι ότι ο Ερμής στην παράσταση της αρπαγής της Περσεφόνης δεν είναι ψυχοπομπός αλλα νυμφαγωγός!» γράφει για του λόγου το αληθές άλλος επιστήμονας. «Δεν υπήρχε στην αρχική εκδοχή του μύθου και εμφανίζεται για πρώτη(;) φορά στη γνωστή τοιχογραφία του Τάφου της Περσεφόνης.»

Ενδιαφέρουσες απόψεις γράφτηκαν και για το αν έχει συληθεί ή όχι ο τάφος: «Σενάριο του πανύβλακος» θεωρεί την θέση ότι είναι ασύλητος αρχαιολόγος με πείρα: «αν συνέβαινε αυτό θα ήταν σε παγκόσμια πρώτη, στην ταφική αρχιτεκτονική της Μεσογείου. Φτιάχνω έναν τάφο κουκλί, σκέτο Ταζ Μαχάλ, για να τον γεμίσω με χώμα α.) για να μην μου πέσει το ταβάνι και β. )για να μην μου τον ξεμυαλίσει καμιά σουρλουλού, από τις καπάτσες που διαλύουν σπίτια.»

3.

Το ψηφιδωτό, με τον Ερμή, που ανακαλύφθηκε πρόσφατα στην Αμφίπολη.

Κι άλλος: «Φαντάζομαι και η τρύπα στη μέση του ψηφιδωτού από Βουλγαρικούς όλμους έγινε γιατί ο τάφος, το έχουμε πει 100 φορές, είναι ΑΣΥΛΗΤΟΣ!» (σατιρίζει, ταυτοχρόνως, τη δήλωση Περιστέρη ότι η πόρτα του τρίτου θαλάμου μπορεί να έχει σπάσει από όλμους κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους).

Εν τούτοις, οι αρχαιολόγοι χαϊδεύουν με το βλέμμα και το ίδιο το ψηφιδωτό, και ιδιαίτερα το κομμάτι με τον Ερμή, για τον οποίο κάποιοι λένε ότι θυμίζει αναγεννησιακή φιγούρα. «Αυτό το φευγαλέο βλέμμα λοιπόν κερδίζει σήμερα την προσοχή μας. Πάνω στη βιάση της στιγμής, την ώρα που οδηγεί τον αρματηλάτη κάτω στον Άδη, γυρνάει και μας κοιτάει τόσο έντονα, τόσο αινιγματικά, σαν να θέλει να μας πει κάτι μα δεν προλαβαίνει. Μόνοι μας πρέπει να καταλάβουμε» γράφει μια αρχαιολόγος. Για να λάβει την απάντηση από συνάδελφό της: «Θαυμάσιο! Εύγε για την παρατήρηση. Το στραμμένο κεφάλι με το βλέμμα δεν είναι μέρος της δουλειάς του, να οδηγήσει το άρμα. Είναι μέρος των σκέψεων, του έσω κόσμου του.»

Αυτά τα γραφτά δεν είναι τόσο όμορφα όσο και οι ψηφίδες;

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top