Fractal
Home / ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ / ΕΞΩ-ΑΝΑΣΚΑΦΙΚΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ: Η ζωή εν τάφω, Ι
18/09/2014, 12:24 μμ

ΕΞΩ-ΑΝΑΣΚΑΦΙΚΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ: Η ζωή εν τάφω, Ι

Γράφει η Αγγελική Κώττη //

 

Skitso

Το σκίτσο είναι του Κώστα Κουφογιώργου από την «Ελευθεροτυπία»

 

Ο Ηφαιστίων, οι νεκροί της μάχης των Φιλίππων, ο Αντίγονος ο μονόφθαλμος, η Ολυμπιάδα, ο Νέαρχος, η Ρωξάνη και ο Αλέξανδρος Δ, πολλοί ακόμη και- κερασάκι στην τούρτα- ο Μέγας Αλέξανδρος, κέρδισαν και αυτή τη βδομάδα τα κατά Άντι Γουόρχολ 15 λεπτά δημοσιότητας, ως «ένοικοι» (απεχθέστατη έκφραση) του τάφου της Αμφίπολης. Ώσπου να ολοκληρωθεί η ανασκαφή, να αποδοθεί ο τάφος σε κάποιο νεκρό ή σε κανένα, ώσπου να αποδειχθεί αν είναι ταφικό ή άλλο μνημείο, θα γραφούν πάμπολλα ακόμη. Δεν έχουμε μόνο επιστημονικές υποθέσεις (ανάμεσα στις οποίες και κάποιες από τις αρχικές). Έχουμε και τη φαντασία που συναντά την άγνοια, το εθνικό- μπορεί και εθνικιστικό- φαντασιακό, την αμετροέπεια, τη γελοιότητα, το κιτς.

 

Ας δούμε όμως τι έγινε την προηγούμενη εβδομάδα στην ανασκαφή της Αμφίπολης:

 

Δύο μαρμάρινες ανάγλυφες καρυάτιδες εμφανίστηκαν ως «φρουροί» στον δεύτερο θάλαμο του μνημείου. Οι ανασκαφείς θεωρούν ότι είχαν ρόλο υποστηρικτικό του τοίχου και της εισόδου, αλλά και αποτροπαϊκό, φροντίζοντας με τα προτεταμένα χέρια τους να υπενυθμίζουν στους επίδοξους τυμβωρύχους ότι τους περιμένει τιμωρία.

Οι Καρυάτιδες είναι αρχαϊστικής τεχνοτροπίας (στυλ που εμφανίζεται κατά την ελληνιστική εποχή και επεκτείνεται μέχρι και τη ρωμαϊκή), σύμφυτες με πεσό και φέρουν «πόλο», καπέλο δηλαδή, το οποίο χρησιμοποιείται σαν κιονόκρανο.
Το πρόσωπο της μίας σώζεται σχεδόν ακέραιο, ενώ από την ανατολική λείπει. Έχουν πλούσιους βοστρύχους, που καλύπτουν τους ώμους τους, φέρουν ενώτια, και φορούν χειριδωτό χιτώνα (με μανίκια). Στα χώματα της ανασκαφής εντοπίσθηκαν θραύσματα από τα χέρια τους και από το κατεστραμμένο πρόσωπο της μίας. Οι μορφές, επί των οποίων σώζονται ίχνη κόκκινου και μπλε χρώματος, παραπέμπουν στον τύπο της Κόρης.

Μπροστά τους και από το ύψος της μέσης και κάτω, αποκαλύπτεται τοίχος σφράγισης από πωρόλιθους σε όλο το πλάτος των 4,5μ. Πρόκειται για δεύτερο τοίχο σφράγισης που ακολουθεί την ίδια τεχνική, όπως και στην πρόσοψη του ταφικού μνημείου.

Κάποιοι είπαν πως οι καρυάτιδες στήριζαν με τα χέρια τους το επιστύλιο, αλλά οι ανασκαφείς διαφωνούν. Σε όλους φαίνεται παράξενος ο δεύτερος σφραγιστικός τοίχος, καθώς ούτε Κόρες ούτε ανάλογοι τοίχοι έχουν εντοπισθεί σε άλλο μακεδονικό τάφο. Έτσι κι αλλιώς πάντως, κανείς μακεδονικός τάφος δεν μοιάζει με τον άλλον.

*****

Στη συνέχεια, και ενώ γίνονταν στηρίξεις και αποχωματώσεις στον δεύτερο θάλαμο, αναδημοσιεύθηκαν σπάνιες φωτογραφίες από ένα βιβλίο του συγγραφέα Oscar Broneer το οποίο εκδόθηκε το 1941 αλλά δεν μεταφράστηκε ποτέ στα Ελληνικά. Η έκδοση περιέχει ασπρόμαυρες αποτυπώσεις από την εύρεση του Λέοντα, του επιβλητικού γλυπτού, σε κομμάτια στις όχθες του Στρυμώνα καθώς και από την κατασκευή του μνημείου του και το υλικό είναι ενδιαφέρον.

Καθιστός στα πίσω πόδια, αλλά χωρίς γλώσσα, ο Λέων της Αμφίπολης αγγίζει τα 5,30 μ. ύψος. Στη διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων του 1912-1913 Έλληνες στρατιώτες εντοπίζουν κομμάτια του μνημείου. Το 1916, στη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, Άγγλοι στρατιώτες που κατασκεύαζαν οχυρωματικά έργα δίπλα στον Στρυμόνα, ανακάλυψαν τα μαρμάρινα κομμάτια του λέοντα τα οποία στη συνέχεια επιχείρησαν να φυγαδεύσουν χωρίς να το καταφέρουν αφού δέχτηκαν πυρά Βουλγάρων από τα απέναντι υψώματα.

Σχέδιο: Μιχάλης Λεφαντζής

Σχέδιο: Μιχάλης Λεφαντζής

 

*****

Ύστερα, οι ανασκαφείς μπήκαν από την τρύπα στο τύμπανο του τρίτου τοίχου, στον τρίτο θάλαμο και τον βρήκαν γεμάτο χώματα. Είδαν και τέταρτο τοίχο, αλλά δεν μπόρεσαν να διακρίνουν αν υπάρχει και άλλος θάλαμος. Υπολόγισαν πως ο συγκεκριμένος θάλαμος είναι ψηλότερος κατά ένα μέτρο και θα ψάξουν σε χαμηλότερα στρώματα μήπως υπάρχει σκάλα ή ράμπα (ή και τίποτα).

Εφόσον αποτελεί όντως τον κυρίως ταφικό θάλαμο, θα πρέπει να βρεθεί κάποια κτιστή κατασκευή μέσα στην οποία θα είχε τοποθετηθεί ο νεκρός και τα κτερίσματά του, ώστε να είναι ανέγγιχτοι από το χώμα που τοποθετήθηκε μετά- εφόσον αυτό ισχύει, διότι αμφισβητείται ισχυρά.

Αν όλα είναι στη θέση τους, από τα οστά και τα κτερίσματα θα μάθουμε πολλά για το φύλλο και την ηλικία του νεκρού, και για τη χρονολόγηση του τάφου. Αγγεία και νομίσματα εκείνης της εποχής μπορούν να δώσουν ακριβέστατες χρονολογήσεις. Αν έχει συλληθεί, (και όχι… συληφθεί όπως συχνά διαβάζουμε) κλάφτα Αντώνιε!

Μέχρι στιγμής, παρότι βλέπουν είσοδο επάνω στον τρίτο τοίχο, δεν ξέρουν αν είχε θυρόφυλλα. Τώρα εκπονούν ειδική μελέτη αντιστήριξης του τρίτου θαλάμου (επιβεβαιώνοντας όσους θεωρούν πως το μνημείο μπαίνει σε νάρθηκα) και ειδικά του θόλου, που τον βρήκαν σε κατάσταση «οριακής ισορροπίας» και ετοιμάζονται να βγάλουν χώματα από πάνω. Κάποιοι αρχαιολόγοι, έξω από την ανασκαφική ομάδα πάντως, λεν ότι η αφαίρεση χωμάτων έπρεπε να έχει προηγηθεί και να έχει γίνει με σκουπάκι και όχι μπουλντόζα.

*****

Και ο πρωθυπουργός; Ακούει… φωνές

“Ακούω μόνο την ανασκαφέα της Αμφίπολης και τα ευρήματά της. Αυτό το εύρημα έχει παγκόσμια σημασία, πολύ πέρα από τα στενά μας σύνορα. Και γι΄ αυτό πρέπει να είμαστε σοβαροί και λιγομίλητοι. Να ακούμε μόνο τη σκαπάνη και τους ανασκαφείς”, δήλωσε ο Αντώνης Σαμαράς κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο. Και μετά έφυγε, να συναντήσει τον Βενιζέλο. Κάτι μας λέει ότι αυτοί είναι που θα εκπονήσουν το σχέδιο στήριξης. Του τάφου, της κυβέρνησης, θα δείξει. Στοίχημα δεν θα πάμε, επειδή σε παιχνίδι στοιχήματος για τον τάφο εμφανίζεται μέχρι και ο Αδόλφος Χίτλερ. Έτσι ευτελίζουν οι Έλληνες…

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top