Fractal

Ο οδηγός λεωφορείου που ήθελε να γίνει Θεός

Γράφει ο Γιάννης Φαρσάρης //

 

keret“Ο οδηγός λεωφορείου που ήθελε να γίνει Θεός” του Έτγκαρ Κέρετ, μετάφρ. Μάγκυ Κοέν, Εκδ. Καστανιώτη, σελ. 192

 

«Έτγκαρ» στη γλώσσα του, σημαίνει «πρόκληση». Ο πολυβραβευμένος ισραηλινός Έτγκαρ Κέρετ, σαράντα τεσσάρων χρονών σήμερα, θεωρήθηκε από νωρίς συγγραφέας – φαινόμενο και έχει ήδη μεταφραστεί σε 29 γλώσσες, ενώ τα βιβλία του κυκλοφορούν σε 34 χώρες. Στην καταπληκτική συλλογή διηγημάτων του που φέρει τον τίτλο «Ο οδηγός λεωφορείου που ήθελε να γίνει Θεός» (εκδόσεις Καστανιώτη, 2004), προκαλεί τον αναγνώστη του να ισορροπήσει ανάμεσα στη λογική και το παράλογο. Όχημά του σ’ αυτήν την περιπλάνηση η αχαλίνωτη φαντασία και η ευρηματικότητά του σε συνδυασμό με τον υφολογικά απέριττο και ανεπιτήδευτο λόγο του. Με μοναδική μαεστρία αποδίδει ευτράπελα στιγμιότυπα της ζωής, που, ιδωμένα υπό διαφορετική σκοπιά, συνιστούν την άλλη όψη των ιδιότυπα τραγικών συμβάντων της.

Η συλλογή περιλαμβάνει 25 σύντομα διηγήματα. Αν θέλαμε να προβούμε σ’ ένα χαρακτηρισμό του συνόλου των κειμένων της, θα λέγαμε ότι σε όλα ανεξαιρέτως τα διηγήματα είναι πασιφανής η μυθοπλαστική καινοτομία και η εικονοπλαστική δεινότητα του δημιουργού τους. Ο Κέρετ χειρίζεται το μύθο ποικιλοτρόπως, χρησιμοποιώντας ανά περίπτωση διαφορετικές αφηγηματικές τεχνικές. Παράλληλα, ο συγγραφέας διαθέτει μια ξεχωριστή ικανότητα να «κινηματογραφεί» τα γεγονότα (ο Κέρετ άλλωστε ασχολείται ενεργά και με την έβδομη τέχνη), συνθέτοντας εικόνες εξαιρετικής ζωντάνιας και διαύγειας.

Λάτρης της μικρής φόρμας των κειμένων, ο συγγραφέας καλεί τον αναγνώστη να γευτεί μονορούφι τις ιστορίες του. Κι επειδή οι περισσότερες εξ αυτών ολοκληρώνονται με το στοιχείο της έκπληξης και της ανατροπής, θα έλεγε κανείς ότι ο ίδιος ο συγγραφέας κλείνει το μάτι στον αναγνώστη του, υπονοώντας ότι αυτές οι σύντομες και φαινομενικά απλές ιστορίες, στην ουσία χρήζουν περισσότερου χρόνου από μια απλή ανάγνωση, για να γίνουν σε βάθος καταληπτές.

Σε όλα τα διηγήματα του Κέρετ οι ήρωες και τα γεγονότα λειτουργούν αντιστικτικά προς τη συμβατική πραγματικότητα: Ένας ήρωας δεν κατάφερε να γίνει Θεός και γι’ αυτό συμβιβάστηκε με τη δεύτερη επιλογή του να γίνει οδηγός λεωφορείου. Ένας άγγελος αποδείχτηκε ψεύτης με φτερά, τα οποία έκρυβε επιδέξια μέσα στο παλτό του. Άνθρωποι από την κόλαση επισκέπτονται ένα παντοπωλείο, προσπαθώντας να ανοίξουν ένα κουτί Κόκα-Κόλα. Η μήτρα μιας νεκρής γυναίκας αποτελεί έκθεμα σε μουσείο. Ένας μαθητής αισθάνεται ενοχές επειδή φοράει αθλητικά παπούτσια Adidas, γνωρίζοντας το γερμανικό ναζισμό, μυστήριοι σωλήνες οδηγούν στον Παράδεισο, άνθρωποι που μετά θάνατον συναντιούνται στο στέκι του Άδη…

Η υπαρξιακή αγωνία του Κέρετ για τη ζωή, εμφανής σε πολλά από τα διηγήματά της συλλογής, αποδίδεται με ιδιοφυή απλότητα, χωρίς κραυγές και εντάσεις. Ο φόβος του θανάτου λες και ξορκίζεται από τα ευφυώς επινοημένα κωμικά στιγμιότυπα ηρώων που έχουν εισέλθει σε μια μεταθανάτια ζωή, η οποία μάλιστα δανείζεται συστατικά στοιχεία από την καθημερινή ζωή προ του θανάτου.

Άξια λόγου είναι, συμπληρωματικά, η απουσία ευθέων πολιτικών σχολίων από τα κείμενα της συλλογής. Σε δύο μόνο διηγήματα («Οπλίζω και ασφαλίζω» και «Ο γιος του Αρχηγού της Μοσάντ») σκιαγραφούνται εμπειρίες από τη ζωή στη Μέση Ανατολή, καθώς ο Κέρετ επιλέγει συνειδητά να μην πολιτικολογεί. Πολύ περισσότερο το ενδιαφέρον του εστιάζεται στην αφήγηση με αλληγορίες, αφήνοντας τις όποιες πολιτικές αναφορές ή συνδηλώσεις να εννοούνται.

Καταλήγοντας, θα ήταν παράλειψη να μην αναφερθούμε στην εξαιρετικής ποιότητας μετάφραση της συλλογής από τα Εβραϊκά στα Ελληνικά που πραγματοποίησε η Μάγκυ Κοέν. Η μεταφράστρια, μένοντας πιστή στο πνεύμα του συγγραφέα, χάρισε στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό ένα κείμενο ευανάγνωστο, που αφήνει να διαφανούν οι λεπτές αποχρώσεις του χιούμορ και της ειρωνείας του συγγραφέα. Η ίδια έχει μεταφράσει επίσης και την έτερη συλλογή διηγημάτων του Κέρετ με τίτλο «Ο Εκείνος» (Εκδόσεις Καστανιώτη, 2007).

 

* Πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό “Αντί Επιλόγου”

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top