Έρευνα της ΑΤΤΑC: Τα κατά συνθήκην ψεύδη για το ελληνικό δημόσιο χρέος

Πηγή: epohi.gr

Μια ομάδα γάλλων οικονομολόγων που συνεργάζονται με την Attac, παίρνοντας αφορμή από τα μεθοδικά ψέματα που διαχέουν παντού τα συστημικά μίντια, δημοσίευσε ένα εκλαϊκευτικό κείμενο αναίρεσης των επίσημων ισχυρισμών για το πρόβλημα του ελληνικού δημόσιου χρέους. Μια εργασία πολύ χρήσιμη για όσους αντιπαλεύουν σε ευρωπαϊκό επίπεδο την πολιτική της λιτότητας και της διάλυσης των κοινωνικών δικαιωμάτων.  Στο σημερινό φύλλο της «Εποχής» δημοσιεύουμε το πρώτο μέρος του κειμένου. Την ερχόμενη Κυριακή θα ακολουθήσει το δεύτερο και τελευταίο μέρος.

1ο ψέμα  Η διαγραφή του ελληνικού χρέους θα κοστίσει πολύ στους ευρωπαίους πολίτες

Τι έχουν πει επίσημα χείλη:

«Δεν μπορούμε να μεταφέρουμε το βάρος του ελληνικού χρέους από τους έλληνες στους γάλλους φορολογούμενους» (Μισέλ Σαπέν, υπουργός Οικονομικών της Γαλλίας). Την ίδια στιγμή, η «Φιγκαρό» έγραφε ότι το χρέος αυτό «κοστίζει 735 ευρώ σε κάθε Γάλλο», ενώ το κανάλι TF1 εκτιμούσε το «κόστος» σε 636 ευρώ ανά κάτοικο.

Γιατί αυτό είναι λάθος

Η Γαλλία έχει αναλάβει 40 δισ. ευρώ από το σύνολο του ελληνικού χρέους. Ένα μικρό μέρος αυτού του ποσού έχει καταβληθεί στο πλαίσιο διμερούς δανείου. Το υπόλοιπο (περίπου 30 δισ. ευρώ) έχει τη μορφή εγγύησης στο Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Αλληλεγγύης (FESF), το οποίο δανείστηκε από τις χρηματοπιστωτικές αγορές για να χορηγήσει δάνειο στην Ελλάδα.
Και για τις δύο περιπτώσεις τα δάνεια αυτά έχουν ήδη συνυπολογιστεί στο γαλλικό δημόσιο χρέος (ύψους 2 τρισ. περίπου) και γι’ αυτό η διαγραφή τους δεν θα αυξήσει το χρέος της Γαλλίας. Η Γαλλία δεν θα καταβάλει αυτά τα ποσά σε περίπτωση διαγραφής του ελληνικού χρέους, γιατί στην πραγματικότητα οι περισσότερες χώρες δεν εξοφλούν ποτέ το χρέος τους. Όταν μια οφειλή γίνεται ληξιπρόθεσμη, τα κράτη την εξοφλούν με νέο δανεισμό. Είναι αυτό που λέγεται ρολάρισμα του χρέους.
Αυτό που θα έχαναν οι γάλλοι φορολογούμενοι, είναι οι τόκοι που θα έπαυε να πληρώνει το ελληνικό κράτος, που αντιπροσωπεύουν 15 ευρώ το χρόνο για κάθε Γάλλο.
Η ΕΚΤ θα μπορούσε να λύσει εύκολα το πρόβλημα του ελληνικού χρέους. Θα μπορούσε να διαγράψει άμεσα τα 28 δισ. του χρέους που διακρατεί. Θα μπορούσε ακόμα να αγοράσει από τους δημόσιους θεσμούς (κράτη, FESF) τους ελληνικούς τίτλους που διακρατεί και να τους διαγράψει επίσης. Ή να τους μετατρέψει σε διηνεκή ομόλογα με σταθερό και χαμηλό επιτόκιο χωρίς εξόφληση κεφαλαίου, όπως ζητάει η ελληνική πλευρά. Σε κάθε περίπτωση, μια κεντρική τράπεζα δεν διατρέχει οποιοδήποτε χρηματοπιστωτικό κίνδυνο, αφού αναχρηματοδοτείται από μόνη της δημιουργώντας χρήμα.

2ο ψέμα  Όποιος χρωστάει, πρέπει να πληρώνει

Τι έχουν πει επίσημα χείλη:

«Η Ελλάδα οφείλει να πληρώσει τα χρέη της (Μισέλ Σαπέν). «Ένα χρέος είναι ένα χρέος. Η εξόφλησή του είναι ηθική υποχρέωση για ένα κράτος δικαίου» (Μαρίν Λεπέν).

Γιατί αυτό είναι λάθος

Εκτός από σπάνιες περιπτώσεις, τα κράτη δεν εξοφλούν τα χρέη τους: τα αναχρηματοδοτούν με νέα δάνεια, όταν φτάνει η στιγμή να τα εξοφλήσουν. Στον κρατικό προϋπολογισμό εμφανίζονται οι τόκοι των δανείων, ποτέ η εξόφληση του αρχικού κεφαλαίου. Σε αντίθεση με ό,τι ισχύει για τα άτομα, το κράτος είναι αθάνατο και μπορεί να δανείζεται αέναα για να εξοφλεί τα χρέη του.
Όταν, όμως, οι χρηματοπιστωτικές αγορές δεν θέλουν να δανείσουν ένα κράτος ή απαιτούν επιτόκια εξωφρενικά και το κράτος δεν έχει δικαίωμα δημιουργίας χρήματος μέσω της κεντρικής τράπεζάς του, τα πράγματα αλλάζουν. Γι’ αυτό, το 2011 που οι τράπεζες τρόμαξαν από τις δυσκολίες που αντιμετώπιζε η Ελλάδα, η ΕΚΤ και τα ευρωπαϊκά κράτη δάνεισαν το ελληνικό κράτος.
Η ιστορική εμπειρία μας διδάσκει ότι ένα υπερχρεωμένο κράτος (όπως η Γερμανία το 1953, η Πολωνία το 1991, το Ιράκ το 2003, ο Ισημερινός το 2008, η Ισλανδία το 2011, Η Ιρλανδία το 2013…) δεν έχει άλλο τρόπο να ξεφύγει από τα αδιέξοδα παρά τη διαγραφή ή / και την αναδιάρθρωσή του, αν θέλει να κάνει μια νέα αρχή.
Είναι γνωστό σε όλους –και στο ΔΝΤ και στην ΕΚΤ– ότι το χρέος της Ελλάδας είναι αδύνατο να εξυπηρετηθεί. Η αναδιαπραγμάτευσή του είναι αναγκαία: χρειάζεται μερική διαγραφή, μείωση των επιτοκίων και των χρεολυσίων. Κι αυτό θα μπορούσε να συζητηθεί σε μια ευρωπαϊκή διάσκεψη για το χρέος.

3ο ψέμα Η Ελλάδα έχει υπερβολικές δαπάνες και πρέπει να πληρώσει

Τι έχουν πει επίσημα χείλη:

«Η Ελλάδα έχει υπερβολικές δαπάνες κεντρικής διοίκησης (7% του ΑΕΠ) σε σύγκριση με τις ευρωπαϊκές χώρες (3% του ΑΕΠ)», και «δυσκολεύεται να εισπράξει φόρους και να ελέγξει τις δαπάνες» (Κλοντιά Σενίκ, οικονομολόγος)

Γιατί αυτό είναι λάθος

Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, οι δημόσιοι υπάλληλοι στην Ελλάδα αντιπροσώπευαν το 7% των απασχολούμενων το 2001 και το 8% το 2011, ενώ στη Γερμανία το ποσοστό αυτό ήταν 11% και στη Γαλλία 23% (μαζί με την κοινωνική ασφάλιση). Οι δημόσιες δαπάνες στην Ελλάδα αντιπροσωπεύουν ποσοστό 42% του ΑΕΠ (το 2011) έναντι 45% για τη Γερμανία και 52% για τη Γαλλία.
Γιατί, λοιπόν, πριν ακόμα από την κρίση και την ύφεση, το ελληνικό δημόσιο χρέος ήταν ήδη 103% του ΑΕΠ (2007); Μια πρόσφατη μελέτη δείχνει ότι το εκρηκτικό μέγεθος δεν προκύπτει από κακή διαχείριση. Οι δημόσιες δαπάνες έμειναν σταθερές συνολικά ως ποσοστό του ΑΕΠ από το 1990 ως το 2007. Το χρέος διογκώθηκε εξαιτίας των πολύ υψηλών επιτοκίων.
Επιπλέον, όμως, η πολιτική της τρόικας μείωσε το ελληνικό ΑΕΠ κατά 25% (2010), γεγονός που προκάλεσε μια αύξηση του χρέους ως ποσοστού του ΑΕΠ κατά 33 ποσοστιαίες μονάδες.
Τα επιτόκια που απαιτούσαν οι δανειστές μεταξύ 1990 και 2000 ήταν εξωφρενικά: κατά μέσο όρο 7,5%, τη στιγμή που ο ρυθμός οικονομικής μεγέθυνσης ήταν 2,5%. Αυτό προκάλεσε μια χιονοστιβάδα: το ελληνικό κράτος χρεώθηκε για να μπορέσει να πληρώσει τους υπέρογκους τόκους. Αν το επιτόκιο είχε περιοριστεί στο 3%, το ελληνικό δημόσιο χρέος θα ήταν 64% του ΑΕΠ το 2007 αντί για 103%.
Για να μπορέσει να εκπληρώσει τα κριτήρια του Μάαστριχτ για το έλλειμμα (3%), η Ελλάδα αύξησε υπερβολικά τους φόρους από 28% σε 42% του ΑΕΠ στη δεκαετία 1990. Όταν, όμως, η χώρα μπήκε στη ζώνη του ευρώ, οι έλληνες πλούσιοι έκαναν πάρτι. Οι φόροι εισοδήματος και κληρονομιάς μειώθηκαν δύο φορές και ψηφίστηκαν τρεις νόμοι για ρύθμιση οφειλών των φοροφυγάδων. Οι δημόσιες δαπάνες έπεσαν στο 38% του ΑΕΠ. Αν είχαν διατηρήσει το επίπεδο του 2000, το χρέος θα ήταν το 86% του ΑΕΠ το 2007, αντί για 103%.
Με «λογικά» επιτόκια και μια απλή συγκράτηση των δημόσιων δαπανών, το ελληνικό δημόσιο χρέος θα μπορούσε να είναι το μισό το 2007. Με άλλα λόγια, μπορούμε να θεωρήσουμε ότι το 50% του χρέους αυτού το 2007 ήταν αθέμιτο: ήταν απόρροια της απομύζησης εκ μέρους των εγχώριων ή αλλοδαπών πιστωτών και της μείωσης των φόρων στα κέρδη των πιο πλούσιων. Όσο για την έκρηξη του χρέους από το 2007 και μετά, οφείλεται ολοκληρωτικά στην ύφεση που επέβαλαν τα μέτρα της τρόικας. Κι αυτή η έκρηξη ήταν ακόμα πιο αθέμιτη.

4ο ψέμα Βοηθήσαμε τους Έλληνες και πρέπει να μας ευχαριστούν γι’ αυτό

Τι έχουν πει επίσημα χείλη:

«Η Ελλάδα οφείλει να σταματήσει να είναι ένα βαρέλι δίχως πάτο» (Βόλφγκανγκ Σόιμπλε)

Γιατί αυτό είναι λάθος

Από το 2010 έως το 2013 η Ελλάδα δέχτηκε 207 δισ. ως δάνειο από τα ευρωπαϊκά κράτη και τους θεσμούς, το οποίο συνοδεύτηκε με σχέδιο μεταρρυθμίσεων. Αυτό ονομάζουν «βοήθεια προς την Ελλάδα». Μια μελέτη της Attac Αυστρίας αποκάλυψε τον προορισμό 23 δόσεων της χρηματοδότησης από το 2010 ως το 2013. Το 77% των δανείων χρησιμοποιήθηκαν για την ανακεφαλαιοποίηση των ιδιωτικών τραπεζών στην Ελλάδα (58 δισ.) ή για την ικανοποίηση των απαιτήσεων των πιστωτών της χώρας (101 δισ.), που στην ουσία ήταν τράπεζες ευρωπαϊκές και αμερικανικές. Από τα 5 δανεικά ευρώ μόνο το 1 πήγε στα ελληνικά κρατικά ταμεία.
Το περιοδικό «Εναλλακτικά Οικονομικά» (Φεβρ. 2015) συμπληρώνει αυτή την ανάλυση: από το 2010 έως το τέλος του 2014 52,8 δισ. χρησιμοποιήθηκαν για να πληρωθούν οι τόκοι στους πιστωτές. Μόνο 14,7 δισ. χρηματοδότησαν τις δημόσιες δαπάνες της Ελλάδας.
Συνεπώς, τα 207 δισ. «βοήθησαν» πολύ τις τράπεζες και τους πιστωτές, αλλά ελάχιστα τον ελληνικό λαό. Αντίθετα, εκείνος υποχρεώθηκε να υποστεί τη λιτότητα για να μπορέσει να πάρει τα δάνεια. Μ’ αυτό τον τρόπο το ελληνικό κράτος έχει χρεωθεί για τα επόμενα 40 χρόνια, ως το 2054.
Τα 314 δισ. του χρέους βρίσκονται σήμερα στα χέρια: του FESF που αντικαταστάθηκε από το MES (142 δισ.), άλλων ευρωπαϊκών κρατών (53 δισ.), του ΔΝΤ (23 δισ.), ιδιωτών (39 δισ.), της ΕΚΤ (27 δισ.) και άλλων (31 δισ.).
Ο MES (Μηχανισμός Ευρωπαϊκής Σταθερότητας) διαχειρίζεται από το 2012 τα δάνεια των κρατών της ΕΕ. Καμία στιγμή το ελληνικό κράτος δεν είχε τη δυνατότητα να διαχειριστεί τα χρέη του. Πέρα από τα μέτρα που τους επέβαλε η τρόικα, οι Έλληνες πληρώνουν και για δάνεια που ποτέ δεν πήραν στα χέρια τους.

5ο ψέμα Η Ελλάδα οφείλει να εφαρμόσει τα μέτρα για τα οποία δεσμεύτηκε

Τι έχουν πει επίσημα χείλη:

«Η Ελλάδα οφείλει να συνεχίσει στο δρόμο των μεταρρυθμίσεων που δεσμεύτηκε να πραγματοποιήσει, όποιο κι αν είναι το αποτέλεσμα των εκλογών. Δεν υπάρχει εναλλακτική λύση» (Βόλφγκανγκ Σόιμπλε). «Οι δεσμεύσεις που αναλήφθηκαν, πρέπει να εκπληρωθούν» (Φρ. Ολάντ).

Γιατί είναι λάθος

Η λιτότητα που επιβλήθηκε, δεν έχει άλλο στόχο από την εξασφάλιση των ποσών που χρειάζονται για την ικανοποίηση των πιστωτών. Ωστόσο, η αποτυχία της είναι κραυγαλέα. Η Ελλάδα έχει ανάγκη από οικονομικές, κοινωνικές και πολιτικές μεταρρυθμίσεις. Όχι όμως αυτές που της επέβαλε η τρόικα. Αντίθετα με τη βραχυπρόθεσμη λογική των χρηματοπιστωτικών αγορών, ο ελληνικός λαός μπορεί να ξαναπάρει το μέλλον στα χέρια του με τριών ειδών μεταρρυθμίσεις:
• Χρειάζεται ένα σχέδιο ανάκτησης της απασχόλησης και οικονομικής ανάπτυξης με ανασχεδιασμό του παραγωγικού συστήματος με οικολογική προοπτική. Σε αντίθεση με τους ισχυρισμούς της τρόικας, σε ένα τέτοιο σχέδιο 1 ευρώ δημόσιων δαπανών θα έχει πολλαπλάσια αποτελέσματα στην ιδιωτική επένδυση και την οικονομική δραστηριότητα που σήμερα είναι απόλυτα συμπιεσμένες. Αυτό μπορεί να υποβοηθηθεί με την ίδρυση μιας δημόσιας αναπτυξιακής τράπεζας και με επενδύσεις στο πεδίο της κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας, με την ανάπτυξη συμπληρωματικών νομισμάτων και την προώθηση συνεταιριστικών τραπεζών.
• Χρειάζεται να δοθεί προτεραιότητα στην κοινωνική και οικονομική συνοχή σε αντιπαράθεση με την ανταγωνιστικότητα και την ελαστικότητα. Η τρόικα επέβαλε τη γενικευμένη μείωση των εισοδημάτων και τον περιορισμό των στοιχειωδών κοινωνικών δικαιωμάτων, γεγονός που μείωσε την οικονομική δραστηριότητα, χωρίς όμως να μειώσει το χρέος. Το κράτος χρειάζεται να βρει ξανά τον ρυθμιστικό ρόλο του για τη διατήρηση της κοινωνικής συνοχής. Το μοίρασμα της εργασίας θα επιτρέψει τη δημιουργία νέων θέσεων και θα ενισχύσει τη ζήτηση. Η ανεργία θα μπορούσε να μειωθεί γρήγορα. Οι μεταρρυθμίσεις αυτές πραγματοποιούνται με μια διαφορετική κατανομή του πλούτου.
• Η ανασύνθεση της δημοκρατίας και η μεταρρύθμιση του κράτους με σκοπό την εξυπηρέτηση των πολιτών και την επίτευξη κοινωνικής δικαιοσύνης είναι απαραίτητη. Η κυριαρχία του κράτους περνάει μέσα από την προοδευτική φορολογία, την καταπολέμηση της διαφθοράς, της φοροδιαφυγής και της φοροαποφυγής. Οι μεταρρυθμίσεις αυτού του είδους θα ξαναδώσουν τη δυνατότητα στον προϋπολογισμό να χρηματοδοτήσει ένα σχέδιο κατά της ανισότητας και της φτώχειας. Τα προνόμια που διατηρεί η ελληνική ολιγαρχία χρειάζεται να καταργηθούν.

6ο ψέμα Η λιτότητα είναι σκληρή, αλλά στο τέλος αποδίδει

Τι έχουν πει επίσημα χείλη:

«Η λιτότητα αποδίδει. Η Ελλάδα απογειώνεται ξανά. Σύμφωνα με τις προβλέψεις των Βρυξελλών, η ανάπτυξη θα φτάσει φέτος στην Ελλάδα το 2,5% και του χρόνου το 3,6%. Η Αθήνα να αναδειχθεί σε πρωταθλητή της ανάπτυξης στην ευρωζώνη! Η αναργία υποχωρεί από 28% σε 26%. Με λίγα λόγια η απεχθής τρόικα έκανε καλή δουλειά» (Αλέξις ντε Ταρλέ, οικονομικός αναλυτής)

Γιατί αυτό είναι λάθος

Δεν θα ήταν ηλίθιοι οι Έλληνες, αν ήθελαν να βάλουν τέλος σε μια τόσο καλή και αποδοτική πολιτική; Το 2014 το ΑΕΠ στην Ελλάδα ήταν κατά 25,8% μικρότερο σε σύγκριση με το 2007. Οι επενδύσεις μειώθηκαν κατά 67%. Έγινε, πραγματικά, πολύ καλή δουλειά! Η γενική ανεργία στο 26%, των νέων στο 60%. Το 46% του πληθυσμού βρίσκεται κάτω από το όριο της φτώχειας. Όσο για τις προβλέψεις των Βρυξελλών, το φθινόπωρο του 2011 ανήγγειλαν και τότε ότι η ελληνική οικονομία θα ανακάμψει το 2013…
Όλοι οι έγκυροι οικονομολόγοι αναγνωρίζουν ότι οι πολιτικές λιτότητας που επέβαλαν οι ευρωπαϊκοί θεσμοί, ήταν καταστροφικές για την Ελλάδα και το σύνολο της ευρωζώνης. Οι ηγέτιδες τάξεις και η ευρωπαϊκή τεχνοκρατία θέλησαν να χρησιμοποιήσουν την κρίση για να πραγματοποιήσουν το παλιό τους όνειρο: να μειώσουν τις δημόσιες και κοινωνικές δαπάνες. Υπό τις διαταγές της τρόικας και την απειλή των χρηματοπιστωτικών αγορών, οι χώρες του ευρωπαϊκού Νότου αναγκάστηκαν να εφαρμοστούν σχέδια δραστικής μείωσης των «δημόσιων ελλειμμάτων, που οδηγήσουν στην ύφεση. Από το 2009 ως το 2014 η μείωση των δαπανών ήταν 11% του ΑΕΠ για την Ιταλία, 12,5% για την Ισπανία και την Πορτογαλία, 28% για την Ελλάδα. Το ελλείμματα μειώθηκαν, αλλά με τερατώδες κοινωνικό και οικονομικό κόστος.
Κι όμως το χρέος συνεχίζει να αυξάνεται! Για την ευρωζώνη έχει περάσει από το 65% σε 94% του ΑΕΠ από το 2008 ως το 2014. Η λιτότητα αυτή θα έχει θετικά αποτελέσματα, έριξε την ήπειρο πιο βαθιά στην κρίση. Μειώνοντας τους φόρους των υψηλών εισοδημάτων και των εταιριών, τα κράτη άνοιξαν ένα χάσμα ελλειμμάτων, κατόπιν δανείστηκαν από τους πλούσιους για να το καλύψουν. Έτσι, όχι μόνο ελάφρυναν τους φόρους που είχαν υποχρέωση να καταβάλουν, αλλά αύξησαν και τα κέρδη τους από το δανεισμό των κεφαλαίων που τους περίσσευαν!
Η κατάργηση της λιτότητας αφορά όλες τις χώρες της Ευρώπης, γιατί μόνο έτσι μπορεί να ανακοπεί η ύφεση που προκαλεί παντού. Αν χρειάζεται κάπου να εφαρμοστεί είναι στο 1% των πιο πλούσιων που ωφελήθηκαν από το σύστημα της υπερχρέωσης.