ΕΠΟΧΕΣ: Ένα περιοδικό που άφησε εποχή!
Του Νίκου Τσούλια //
Παρακολουθούμε την περιπέτεια υπαρξιακής μορφής των εφημερίδων «ΤΟ ΒΗΜΑ» και «ΤΑ ΝΕΑ» και φαντάζομαι ότι οι αναγνώστες τους – και όχι μόνο – ανησυχούν για την προοπτική τους. Είναι προφανές ότι υπάρχει ευθύνη κακής διαχείρισης και αδιαφάνειας στην οικονομική όψη του όλου προβλήματος και πρέπει να υπάρξει απόλυτο καθεστώς νομιμότητας.
Όμως δεν μπορούν οι εξελίξεις να οδηγούν σε αδιέξοδο με το κλείσιμο αυτών των δύο ιστορικών εφημερίδων – άλλωστε «ΤΟ ΒΗΜΑ» και «ΤΑ ΝΕΑ» δεν είναι μόνο εφημερίδες. Είναι εστίες έγκυρης ενημέρωσης, γραφής πολιτικής ιστορίας και προαγωγής πολιτισμού για περίπου έναν αιώνα και έχουν συνεισφέρει και συνεισφέρουν σημαντικά στη σύγχρονη πορεία της χώρας μας.
Θα σταθώ μόνο στο περιοδικό «ΕΠΟΧΕΣ», που ανατυπώνεται και διανέμεται μαζί με «ΤΟ ΒΗΜΑ». Είναι περιοδικό σταθμός! Λίγα είναι τα περιοδικά που κάποιος βιβλιοφάγος θέλει να τα έχει στη βιβλιοθήκη του και να καμαρώνει και γιατί τα έχει διαβάσει αλλά και γιατί τα φιλοξενεί οικειοποιώντας τα με τον πιο ευχάριστο και γοητευτικό τρόπο. Τέτοια περιοδικά ήταν ή είναι η «ΕΣΤΙΑ», το «ΑΝΤΙ», ο «ΠΟΛΙΤΗΣ», τα «ΑΙΟΛΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ», το «ΔΙΑΒΑΖΩ», η «ΟΜΠΡΕΛΑ», το «ΔΕΝΤΡΟ», η «ΟΥΤΟΠΙΑ», ο «ΔΕΥΚΑΛΙΩΝ», η «ΝΕΥΣΙΣ» κλπ.
Οι «ΕΠΟΧΕΣ» άφησαν εποχή! Και όχι μόνο˙ παραμένουν ελκυστικές για κάθε ανήσυχο πνεύμα, για κάθε στοχαστικό άνθρωπο. Σήμερα μισό αιώνα και πλέον μετά την κυκλοφορία τους είναι το καλύτερο περιοδικό που μπορεί να μπαίνει κάθε Κυριακή στα σπίτια μας, να διαβάζεται ξανά και ξανά με αφοσίωση και με επιμέλεια και με διάθεση αποδελτίωσης, να κοσμεί κεντρικά σημεία των πιο προβεβλημένων βιβλιοθηκών μας. Όλα τα κείμενά τους χρήζουν προσεκτικής αλλά και ευχάριστης μελέτης. Η κορυφή της αστικής και όχι μόνο διανόησης είναι εδώ και αναλύει με στοχαστικό και κριτικό τρόπο την πολιτιστική, την πολιτική, την επιστημονική, την κοινωνική, την εκπαιδευτική, την καλλιτεχνική αλλά και τη διεθνή ζωή. Αναδημοσιεύονται κλασικά κείμενα ξένων συγγραφέων συλλεκτικής αξίας…
Η συντακτική ομάδα των «Εποχών» είναι μοναδική και αξεπέραστη στον χώρο των περιοδικών. Διευθυντής ο Άγγελος Τερζάκης και σύμβουλοι ο Γιώργος Σεφέρης, ο Κ. Θ. Δημαράς, ο Γιώργος Θεοτοκάς, ο Κωστής Σκαλιόρας, ο Λέων Καραπαναγιώτης και ο Χρήστος Λαμπράκης. Τρεις εξηντάρηδες, τότε, εκπρόσωποι της γενιάς του ’30 (Σεφέρης, Θεοτοκάς, Τερζάκης) και τρεις τριαντάρηδες διανοούμενοι δημοσιογράφοι (Σκαλιόρας, Καραπαναγιώτης, Λαμπράκης).
Θα βρούμε νέους ποιητές. Αντιγράφω από την παρουσίαση της επανέκδοσης των «ΕΠΟΧΩΝ» σε άρθρα της σημερινής εφημερίδας «ΤΟ ΒΗΜΑ». «Στη μεγάλη τους πλειονότητα οι κριτικές για ποιητικά βιβλία ήταν για βιβλία νέων ποιητών (Σαχτούρης, Βακαλό, Δάλλας, Καρούζος, Δούκαρης, Χριστοδούλου, Αραβαντινού, Μέσκος κ.ά.), με μόνιμους κριτικούς ποίησης τους νέους ποιητές και κριτικούς Σινόπουλο και Στεργιόπουλο.
Η πολιτική για την πεζογραφία κάθε άλλο παρά συντηρητική ήταν, αφού στις Εποχές πρωτοεμφανίστηκαν ή εμφανίστηκαν πολλοί νέοι πεζογράφοι (Σαμαράκης, Φραγκιάς, Σαράντη, Ρούφος, Τσιτσέλη, Κάσδαγλης, Ταχτσής, Βασιλικός, Κουμανταρέας, Βαλτινός και άλλοι), οι περισσότεροι από τους οποίους θεωρούνται σήμερα από τους σημαντικότερους, ενώ τους περισσότερους από αυτούς τους κρίνουν οι νέοι κριτικοί Σαχίνης και Μουλλάς. Προσθέτω τα ονόματα μερικών από αυτούς σε εκείνα που ήδη ανέφερα: Αναγνωστάκης, Μαρωνίτης, Σαββίδης, Αργυρίου, Μάνος Χατζιδάκις, Λ. Αναγνωστάκη, Μαμαγκάκης, Τέτσης, Μυταράς, Τάσιος, Μαλεβίτσης, Α. Δημαράς, Καλιόρης, Ζάννας, Μπακογιαννόπουλος, Γεωργουσόπουλος».
Αν δούμε τα περιεχόμενα του πρώτου τεύχους του Μαΐου 1963 – που επανεκδόθηκε, και πρώτου τεύχους και για εκείνη την περίοδο -, θα διαπιστώσουμε ότι ναι μεν υπάρχουν ούτως ή άλλως άρθρα που συνδέονται με την τότε επικαιρότητα και τα οποία έχουν και αρχειακή και ιστορική αξία, αλλά υπάρχουν και διαχρονικά δημοσιεύματα που διαβάζονται σήμερα με την ίδια θέρμη όπως και τότε. Ίσως μερικά απ’ αυτά να μην βρίσκονται και αλλού.
Ποιο από τα παρακάτω άρθρα δεν έχει νόημα και αξία όχι μόνο για να κατανοηθεί εκείνη η περίοδος αλλά και για να ερμηνευθεί καλύτερα η σημερινή μας εικόνα; «Ο Σοβιετικός πατριωτισμός» του Γιώργου Θεοτοκά, «Το ‘ημερολόγιο’ του Delacroix» της Έφης Ραυτοπούλου, «Οι μεταμορφώσεις του Αλάριχου (αναφέρεται στην εξέλιξη της βαρβαρότητας και …παραπέμπει με φοβερό τρόπο στη γέννηση της παρακμής μας) του Ρόδη Ρούφου, «Chopin» του Boris Pasternak, «Μαρξ, Κίρκεγκωρ και Νίτσε» (εκπληκτικό κείμενο) της Hannah Arendt, «Βραχνάς», διήγημα του Νίκου Κάσδαγλη είναι ο κορμός του συγκεκριμένου τεύχους. Υπάρχει μια εκπληκτική έρευνα με θέμα: «Τεχνική και ανθρωπιστική μόρφωση», που αναφέρεται στη σχέση γενικής παιδείας και επαγγελματικής εκπαίδευσης, μια σχέση που ακόμα και σήμερα βρίσκεται σε αστάθεια και στην οποία συμμετέχουν οι Γ. Κουρμούλης, Ε. Κριαράς, Α. Καλογεράς και Ε. Παπανούτσος. Θα βρούμε σχόλια για το Χορό, το Θέατρο, τη Φιλολογία και βιβλιοπαρουσιάσεις. Έχουμε αναφορές στην επικαιρότητα και τέλος ένα εκπληκτικό αφιέρωμα στη στήλη «Ελεύθερη σκέψη» για τον Επίκτητο με εισήγηση και εκλογή κειμένων από τον Κ. Δεσποτόπουλο.
Οι «ΕΠΟΧΕΣ» είναι απότοκος μιας εποχής πολλαπλά δημιουργικής στον πολιτισμό της σύγχρονης Ελλάδας, που μόνο με την πρώιμη περίοδο της μεταπολίτευσης μπορεί να συγκριθεί. Η δεκαετία του 1960 δεν είναι απλά και μόνο η «χαμένη άνοιξη», κυοφόρησε την άνοδο και την εδραίωση της αστικής τάξης με δημιουργικό τρόπο και αυτό ανεξάρτητα από το γεγονός του πολιτικού αυταρχισμού της δεξιάς και του παλατιού εκείνων των καιρών.
Υπήρξε μια νέα μορφή των «ΕΠΟΧΩΝ», οι «Νέες Εποχές» ως ένθετο στην εφημερίδα «ΤΟ ΒΗΜΑ» με αξιόλογη διαδρομή. Δεν πήρε όμως τη μορφή περιοδικού, το οποίο θα «κατοικούσε» σε βιβλιοθήκη και επομένως θα είχε και μόνο εξ αυτού του στοιχείου άλλη αξία για το βιβλιόφιλο. Παράλληλα δεν έφτασε το περιεχόμενό τους το εύρος και το βάθος του στοχασμού των παλιών «ΕΠΟΧΩΝ». Προφανώς αυτό δεν μειώνει τη σπουδαιότητα της νέας μορφής…
Το μόνο ψεγάδι που υπάρχει στην επανέκδοση του θαυμάσιου περιοδικού είναι τεχνικής μορφής, το ασταθές δέσιμό του. Συμπερασματικά και κατά την προσωπική μου γνώμη, υπάρχει ένας επιπλέον λόγος για την μακροημέρευση των εφημερίδων «ΤΟ ΒΗΜΑ» και «ΤΑ ΝΕΑ», να αποκομίσουμε όσο το δυνατόν περισσότερα τεύχη των «ΕΠΟΧΩΝ»!
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
-
-
Διήγημα: “Αρλέτα, εσύ να είσαι καλά”
16/04/2024, 7:24 μμ -
Ποίημα: “Αραχνοΰφαντη επικράτεια”
16/04/2024, 7:23 μμ -
Διήγημα: “Δε θα με τρελάνουν”
16/04/2024, 7:21 μμ -
Ποίημα: “επιστροφή”
16/04/2024, 7:20 μμ -
Δύο ποιήματα | “η άφεση κατοικεί την άνοιξη”
16/04/2024, 7:19 μμ
ΘΕΜΑΤΑ
-
Διήγημα: «Πικρός καφές»
Της Έλενας Σαλιγκάρα // * Όπως πάντα φθάνει στο ραντεβού του πέντε λεπτά νωρίτερα. Τα ρούχα του καθαρά και προσεγμένα σε αντίθεση με το τσαλακωμένο ύφος του. Κάθεται σε ένα από τα τραπέζια που βρίσκονται μπροστά στη τζαμαρία
Περισσότερα -
Ποίηση: “Το διάλειμμα”
Της Κλεονίκης Δρούγκα // “Το διάλειμμα” Καταπιεσμένα πάθη της ηλικίας κοιτάν με επιφύλαξη την κλεψύδρα Η άμμος σταματά να γλιστρά Η γριά λογική τα χάνει δεν είναι κατάλληλη εποχή για σχέδια στην σκοτεινή αυγή Σκέψεις
Περισσότερα -
Διήγημα: “Αναζήτηση”
Της Κυριακής Μήλιου // * Αν ποτέ χάσεις τον εαυτό σου, κοίταξε γύρω σου. Ψάξε στη φλογερή όψη του ήλιου. Στο χάδι του, το τόσο απαλό και επικίνδυνο ταυτόχρονα. Παρατήρησε τα σύννεφα και τα πουλιά να εξυμνούν
Περισσότερα -
Τρία ποιήματα
Του Σταύρου Σταυράκη // * Κρατώ τα χρήσιμα χέρια Ένας ακροβάτης της κάθε λέξης που εκσπάει στα χείλη σου. Φέγγει, Υγραίνεται, γλιστράει στα Τάρταρα των Βοών, μέσα στους Βόμβους των χρόνων που σπατάλησα. Θα σου
Περισσότερα -
«Είναι η αγάπη που κρατάει έως θανάτου τις υποσχέσεις, τους όρκους, δεν της ξεφεύγεις με το έτσι θέλω…»
Από τον Άγγελο Πετρουλάκη // Μάρω Βαμβουνάκη: «Ένας αφηρημένος άντρας», Εκδόσεις Ψυχογιός Η Μάρω Βαμβουνάκη είναι πολυγραφότατη. Θα τη χαρακτήριζα και αντιπροσωπευτική για το είδος τής λογοτεχνίας που δημιουργεί. Με επίγνωση θα έλεγα πως είναι κλασική
Περισσότερα -
Συνομιλώντας με τον ήρωά του
Γράφει ο Άγγελος Χαριάτης // Pedro Juan Gutierrez «Διάλογος με τη σκιά μου». Μετάφραση: Κλεοπάτρα Ελαιοτριβιάρη, εκδ. Μεταίχμιο, σελ. 320 Θέλοντας να ανακαλύψω με ένα σχετικά εύκολα τρόπο τη σκέψη των συγγραφέων γύρω από τη διαδικασία της συγγραφής
Περισσότερα -
2+2 επιλογές – προτάσεις για ανάγνωση
Γράφει η Διώνη Δημητριάδου // “Εξορίες” ποιήματα, Δημήτρης Αγαθοκλής, εκδόσεις Μελάνι Μια κατ’ εξοχήν διακειμενική ποίηση γράφει σ’ αυτή τη δεύτερη ποιητική του συλλογή ο Δημήτρης Αγαθοκλής, με πλείστες αναφορές στον αρχαίο κόσμο, όπου ανιχνεύει τις αφορμές
Περισσότερα
