Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / «Ένα κενό αλλιώτικο/ ένα κενό γεμάτο»
28/12/2016, 11:04 πμ

«Ένα κενό αλλιώτικο/ ένα κενό γεμάτο»

Γράφει ο Γιώργος Ρούσκας // *

 

ena-keno-gematoΜιχάλης Μελετίου «Ένα κενό γεμάτο», των εκδόσεων «ΑΩ», 2016

 

Ο Αριστοτέλης, αρνείται την οποιαδήποτε ύπαρξη κενού μέσα στον χώρο. Σήμερα, μετά από  πληθώρα εικασιών, υποθέσεων και θεωριών, η σύγχρονη κβαντική φυσική έρχεται επιστημονικά να τον επιβεβαιώσει, όσο κι αν δεν φαίνεται «λογικό» εκ πρώτης όψεως στον μέσο άνθρωπο.

Όσοι έχουμε ασχοληθεί με τον διαλογισμό, γνωρίζουμε την κύρια επιδίωξή του: μέσα από το πλήρες άδειασμα του νου, προσπαθούμε να έρθουμε σε επαφή με το Φωτισμένο Κενό ώστε να γίνουμε μέτοχοι της Πληρότητας της Ύπαρξης.

Μα πώς γίνεται; Μπορεί ένα άδειο ποτήρι κρασιού να είναι γεμάτο; Φυσικά όχι. Αδύνατον θα έλεγε αμέσως κανείς. Κι όμως. Κοιτάξετε προσεκτικά. Είναι γεμάτο μόρια αέρα που χτυπάνε τα τοιχώματα του παίζοντας. Είναι γεμάτο από δαχτυλικά αποτυπώματα των χεριών που το κράτησαν. Γεμάτο από ίχνη χειλιών που το τίμησαν. Γεμάτο με αναμνήσεις κρασιού, γλεντιού αλλά και πόνου. Γεμάτο θύμησες. Γεμάτο προσδοκία για οίνο γλυκό. Για επαφή με ζεστά σαρκώδη χείλη. Γεμάτο ενέργεια που το συγκροτεί ως ποτήρι γυάλινο αντί για άργιλο που ήταν πριν. Γεμάτο ηλεκτρομαγνητικά κύματα. Γεμάτο διαφάνεια. Χάρη. Γεμάτο αντανακλάσεις φωτός. Γεμάτο…

Πού χωράει η Ποίηση μέσα σε όλα αυτά; Μα ακριβώς εδώ. «Όψις αδήλων τα φαινόμενα» αποφαίνεται ο Γιώργος Γεωργούσης1. Γι αυτό είναι η Ποίηση. Για να καταπιαστεί με τις μεγάλες ιδέες και να προσεγγίσει με την τέχνη της το ακατανόητο. Γιατί η Ποίηση, γεμίζει το κενό. Κάθε κενό.

Για παράδειγμα, η Carmen Camacho ομολογεί: «υπήρξα κενό μες στο κενό, κρύο στο ντουλαπάκι του αυτοκινήτου,/ υλικό ακίνητο».2

 Υπήρξε κενό, άρα αφού υπήρξε, ήταν κάτι. Δεν ήταν κενό. Προσοχή όμως:

«Το «κενό υπάρχει»/ όσο δεν πέφτεις μέσα του»3  (Οδ. Ελύτης).

 

Ο Μιχάλης Μελετίου, (Μ.Μ. στην συνέχεια)  με αυτή την ποιητική του συλλογή, μιλάει για «Ένα κενό αλλιώτικο/ ένα κενό γεμάτο».

Συνεπής με τις αρχές του, όπως τις διακήρυξε στην προηγούμενη του:

«Για να ψάχνεις πάντα τους άλλους,/ πρέπει πρώτα να ψάξεις τον εαυτό σου»4 , εναρμονισμένος πλήρως με το αρχαίο: «γνῶθι σαὐτόν», ξεκινά τη σχέση του με την πληρότητα του κενού, από τις ίδιες του τις εμπειρίες, αφού ήδη έχει αλλού αποκαλύψει πως το θέμα «παρουσία – απουσία» και κατ’ επέκταση το ζήτημα «παρουσία – κενό» τον απασχολεί: «Πάθος ουδέν,/ μίσος ούτε καν εν./ Θλίψη απούσα/ των βροτών η πανταχού παρούσα».5

Επιλέγει ορισμένες -δικές του υποθέτω βιωματικές- εμπειρίες από την παλινδρόμηση του δίπολου «κενό – πλήρες» μέσα στον ανθρώπινο ψυχικό κόσμο και τις πραγματεύεται ποιητικά σε μια προσπάθεια να τις ξορκίσει. Για αυτό και ο τίτλος, έντιμα είναι «ένα κενό γεμάτο» και όχι «κενό γεμάτο», αφού πρόκειται για μια αποσπασματική συρραφή διαφόρων (μερικών) επιλεγμένων ψυχικών υφασμάτων που συνθέτουν το παλτό της καθημερινότητάς του. Δεν είναι δοκίμιο αυτή τη φορά, είναι ποιητική συλλογή. Η δεύτερή του.

Για να λειτουργήσει επικοινωνιακά η απόπειρά του αυτή, ξεκαθαρίζει από το πρώτο ποίημα πως απαιτείται χρόνος: «Έχεις χρόνο να αισθανθείς;/ Κι αν κάτι νιώσεις,/ προλαβαίνεις να τ’ ακούσεις;» προειδοποιεί με τους πρώτους κιόλας στίχους.

 

Μιχάλης Α. Μελετίου

Μιχάλης Α. Μελετίου

 

Θεωρεί πως οι καταστάσεις, είναι πολλές φορές δυνατότερες από τον άνθρωπο. Τότε, επιζητείται το κενό, προτιμότερο από τον πόνο, παρόλο που οδηγεί συνήθως στη μοναξιά, αφού η μοναξιά αντιμετωπίζεται συχνά από τον σύγχρονο άνθρωπο ως ασφαλές καταφύγιο: «Εμπρός, ελπίδα, πέθανε,/ κι εσύ κενό μου, μείνε». Γνωρίζει βέβαια ενδόμυχα πως δεν υπάρχει κενό, μόνο η ψευδαίσθηση του κενού.

Κατά τον Μ.Μ. δεν υπάρχει κενό διότι είναι γεμάτο από τον Θεό: «Συγγνώμη Κύριε, πλειστάκις σε είδα ωφελιμιστικά/ … / Σίγουρα ζω/ διότι η Μεγαθυμία σου/ δεν μου έγινε ακόμα/ τόσο πλήρως κατανοητή». Πιστεύει πως συμφιλιωνόμαστε με την απώλεια (άρα την δημιουργία κενού) «υπό το πρίσμα της αληθούς/ Χριστιανικής Αγάπης», η οποία είναι ικανή να γεμίσει κάθε αίσθηση κενού. Ας θυμηθούμε εδώ και το «Βασιλεύ ουράνιε, Παράκλητε το Πνεύμα της αληθείας, ο πανταχού παρών και τα πάντα πληρών,…» 6. Δεν υπάρχει κενό ούτε κατά την Εκκλησία, αφού τα πάντα είναι πλήρη Θεού.

Ολοκληρώνει την αναφορά του δοξάζοντας τον Κύριο «που μού ’δωκεν απάγκιο/ στο Τώρα και στο Πάντα».

 

Ο άνθρωπος αδειάζει, νιώθει κενός (παρόλο που πραγματικά δεν είναι) εξαιτίας της επίδρασης πολλών παραγόντων: από «Επιλογών κακών αιτίες»,  από κατηγορίες που εκστομίζονται πανεύκολα φορτώνοντας το φταίξιμο στον άλλο: «Μού κατέστρεψες τη ζωή!», από «άκρατο εγωισμό», από «φωνές απατηλές», από την συνειδητοποίηση πως «οδεύω προς το τέλος». Διαδικασία υπονόμευσης της πλήρωσης – ολοκλήρωσης της προσωπικότητας, που γινόταν από την ώρα που γεννήθηκε μιας και «Μαζί με το γάλα της μητρός του/ ποτιζόταν με φιλαυτία», ένα κατ’ εξοχήν κενό συναίσθημα (βλ. και: «τὸ δὲ φίλαυτον εἶναι ψέγεται δικαίως·…» του Αριστοτέλη 7 ). Σημειώνω εδώ την ολοφάνερη πια επίδραση που έχει ο Αριστοτέλης στον Μ.Μ. 8

Δεν θέλει πολύ να δημιουργηθεί κενό στον εσωτερικό κόσμο αυτού που «Τον μαγάρισαν οι τρυφηλότητες/ Και των γονέων οι κομπασμοί».

 

Σε κάθε ευκαιρία, ομολογεί έμμεσα πως κενό δεν υπάρχει, παρά μόνο στην φαντασία, αφού μέσα σε όλα «κρύβεται το παρελθόν σου./ Όσα έζησες κι όσα πόθησες/ άπιαστα, ταπεινά, μαζί κλωσμένα». Ακόμα και τα άψυχα, είναι γεμάτα: «Μήπως γυρνάς την πλάτη/ σε άψυχα αντικείμενα/ που σφύζουν από ζωή;»

 

Θίγει το θέμα του πόσο «κενοί ουσίας» είναι οι φαινομενικά «γεμάτοι και πλήρεις» συνάνθρωποι με γλώσσα σκληρή, ωμή μα αληθινή: «… ευδιάκριτη ομάδα/ εκ προοιμίου χαμένων υποκριτών», «οι άνθρωποι περιττώματα», «η βαρβαρότητα/ και η τσίπα των ζωντανών», «Τα δηλητηριώδη σχόλια», «της ομερτάς οι υπηρέτες/ του φόβου και της βόλεψης», «Ανάθεμά σας γνωστικοί!/ Της χώρας χιλιοπρόστυχοι/ Όψιμοι προφητάδες».

Στην πορεία της ζωής, ψέγοντας την ανθρώπινη ύπαρξη για «την ήδη από καιρό, αποξενωμένη/ διπλή (σου) φύση», αφήνει ευτυχώς μια χαραμάδα φωτός: «Μόνη παρηγοριά,/ οι κεραμέρυθρες αποχρώσεις/ των αντανακλάσεων και των σκιών/ στις επιφάνειες των προσμονών μας». Προσμονές για απόλαυση της ζητούμενης αίσθησης πληρότητας. Σημαντικό.

 

Παραθέτω ένα ποίημα από τη συλλογή, το οποίο με 26 μόνο λέξεις περιγράφει πλήρως μια ψυχική κατάσταση, η οποία διέπεται από ένα κενό ελέγχου γεμάτο πανικό, το οποίο απομακρύνει τον άνθρωπο από την πληρότητα της ανάληψης ευθύνης για μια απόφαση, μετεωρίζοντάς τον διαρκώς στην αναποφασιστικότητα και στο κενό της δικαιολογίας της προσπάθειας. Σαν θέμα παραπέμπει στον αριστοτέχνη του ψυχογραφήματος Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη, σαν απόδοση όμως και τεχνοτροπία εμένα μου θυμίζει σαφέστατα Κική Δημουλά, μα όλα αυτά είναι διερευνήσεις μελλοντικές, έξω από τις προθέσεις της παρούσας προσέγγισης:

 

Ροπή εις άλλα τινά

 

Σού αρέσει,

να χάνεις τον έλεγχο.

Σε συμφέρει,

Αυτή η πρόκληση του πανικού.

 

Διότι έτσι, προσπαθείς,

έστω και τόσο άγαρμπα,

να αποποιηθείς την ευθύνη

της απόφασης.  

 

 

Αναφορές:

1. Γιώργος Γεωργούσης, Τα Ποτάμια, ενότητα: «Καλαμιές του Έβρου», εκδόσεις Γαβριηλίδης, 2016, σελίδα 57

2.Carmen Camacho, ΜΙΚΡΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ [Πρώτη δημοσίευση των μεταφρασμένων από τον Δημήτρη Αγγελή ποιημάτων, που διάβασε η Κάρμεν Καμάτσο τον Ιούνιο, στην ποιητική βραδιά του Φεστιβάλ ΛΕΑ, στο ηλεκτρονικό Φρέαρ. July 13, 2016

3. Οδ. Ελύτης, Ο Άγιος Φραγκίσκος της Ασσίζης, Μαρία Νεφέλη, Ποίηση, 5η έκδοση, εκδ. Ίκαρος, Οκτ.2008, σελ. 410

4. Μιχάλης Α. Μελετίου,  Το ταξίδι είναι μοναχικό, Άκαλος άκακος, Ιδιωτική Έκδοση, 2015

5. Μιχάλης Α. Μελετίου, Άκαλος Άκακος, ό.π.

6. Ορθόδοξη Εκκλησία, Προσευχή, Μικρόν Απόδειπνον

7. Αριστοτέλης, «Πολιτικά», 1263b

8.Βλ. π.χ. συνάφεια τίτλων( και όχι μόνο): ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ, «ΗΘΙΚΑ ΝΙΚΟΜΑΧΕΙΑ» αλλά και «Πολιτικά» και Μ.Μ. «Κρίση, ακρισία και ηθική», ΑΩ Εκδόσεις, 2015

* Ο Γιώργος Ρούσκας έχει εκδώσει ως τώρα 3 ποιητικές συλλογές.

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top