Ελένη Σβορώνου: “Στην Ελλάδα γράφουμε το δικό μας παραμύθι ενηλικίωσης”

Από την Αργυρώ Μουντάκη //

Η Ελένη Σβορώνου είναι φιλόλογος με ειδίκευση στη Διαχείριση Πολιτιστικής Κληρονομιάς, συγγραφέας βιβλίων για παιδιά, και συντονίστρια της εθελοντικής εργασίας στην WWF, όπου εργάζεται από το 1994. Επίσης διδάσκει δημιουργική γραφή και συντονίζει εργαστήρια με θέμα τον οικοτουρισμό. Τα βιβλία της είναι εμποτισμένα με οικολογική και πνευματική ευαισθησία ενώ στόχος της είναι να αφουγκραστεί τις αναγνωστικές ανάγκες των μικρών αναγνωστών της, τους οποίους προσεγγίζει με αγάπη και σεβασμό. Η Ελένη Σβορώνου σε πρώτο πρόσωπο γιατί κάτι έχει να μας πει!

Γράφω όταν…

έχω κάτι να πω! Όταν προκύπτει μια ιδέα που αξίζει τον κόπο. Που να με καίει, να με ενθουσιάζει και να με προκαλεί. Συχνά η ιδέα προκύπτει από μια συνεργασία με έναν εκδοτικό οίκο. Άλλοτε πάλι γεννιέται στο κεφάλι μου αλλά είναι καλό να συζητιέται με τον εκδότη, να «κουμπώνει» και να πλαισιώνεται από έναν ευρύτερο στόχο μιας σειράς βιβλίων. Γιατί ένα βιβλίο μόνο του δεν είναι εύκολο να βρει το κοινό του. Συχνά σκέφτομαι και όλους του συν-αναγνώστες του βιβλίου: τους γονείς, τον εκπαιδευτικό, τον εμψυχωτή ενός εργαστηρίου. Πώς μπορεί η ιστορία που έχω σκεφτεί να αποτελέσει αφορμή για μια δημιουργική προσέγγιση του θέματος με πολλαπλούς τρόπους; Μου αρέσει η εξακτίνωση του βιβλίου στο μάθημα, το παιχνίδι, την επίσκεψη σε ένα μουσείο, τον περίπατο, το θεατρικό παιχνίδι, τη μουσική έκφραση, τη δημιουργική γραφή… Ένα βιβλίο έχει μεγάλο χρόνο ζωής αν ξέρεις πώς να το αξιοποιήσεις.

Η εργασία μου στην WWF…

είναι σταθερή πηγή έμπνευσης, γνώσης και καλλιέργειας αξιών. Είναι ένας συνεχής επαναπροσδιορισμός της θέσης του ανθρώπου στον πλανήτη.

Η οικολογία…

είναι μια επιστήμη αλλά και ένα κίνημα. Είναι ένα ευρύτατο πεδίο έρευνας, γνώσης και κοινωνικής δράσης. Εδράζεται σε ένα γερό corpus γνώσης και πολιτικής ριζοσπαστικής σκέψης που αναπτύχθηκε από τον 19ο αι. στις ΗΠΑ και την Ευρώπη. Δυστυχώς έχει φορτιστεί και με μία αρνητική κάπως έννοια η λέξη οικολογία, ιδίως τα παράγωγά της: οικολόγος π.χ. Υπάρχει και αυτός ο μύθος ότι οι οικολόγοι ελευθερώνουν φίδια και λύκους στην ύπαιθρο! Φυσικά είναι μύθος, αλλά κάνει εντύπωση πόσο διαδεδομένος είναι και πόσος πιστευτός και από σοβαρά άτομα. Ίσως φταίει ότι στα πρώτα του στάδια το οικολογικό κίνημα έκανε έναν έντονο διαχωρισμό του ανθρώπου και της φύσης. Προστασία της φύσης ερήμην του ανθρώπου. Αυτό ανήκει στο παρελθόν. Τώρα πια όλοι διερευνούμε τρόπους αρμονικής συνύπαρξης ανθρώπου και φύσης. Μιλάμε για αειφόρο ανάπτυξη, πράσινη οικονομία, και αυτά δεν είναι νεολογισμοί κενοί περιεχομένου. Έχουν πολλή δουλειά, έρευνα, μετρήσεις, πιλοτικά παραδείγματα…Και μια και μας καίει η οικονομία, σας παραπέμπω να διαβάσετε το όραμα του WWF για μια «ζωντανή οικονομία». Βρίσκεται στην ιστοσελίδα της οργάνωσης: http://wwf.gr

Ο Ντετέκτιβ Βεντουζίνι…

είναι ένα τετραπέρατο χταπόδι που εξιχνιάζει μυστήρια του βυθού. Μυστήρια διαφθοράς, σκοτεινών συμφερόντων και ύποπτων επενδύσεων! Ιστορίες αδικίας στην παγκοσμιοποιημένη κοινωνία του βυθού! Αλλά δε χάνει το χιούμορ του και την πίστη του σε ένα καλύτερο κόσμο. Στη βάση του πρώτου βιβλίου της σειράς, στο Ένα τόσο δα μικρό λεκεδάκι, βρίσκεται το θέμα της τιμιότητας, της ηθικής στάσης και ευθύνης του ατόμου, του χρηματισμού. Στο Βυθό με τα σοκολατόδεντρα πυρήνας είναι η έννοια του δίκαιου εμπορίου. Του «fair trade». Ίσως έχετε δει προϊόντα με αυτό το σήμα του δίκαιου εμπορίου. Έχει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον αυτή η προσπάθεια. Πώς θα ήταν να ζούσαμε σε έναν κόσμο όπου όλα τα προϊόντα θα επέστρεφαν στους παραγωγούς τους, στις χώρες του αναπτυσσόμενου κόσμου, ένα δίκαιο εισόδημα; Μιλάμε για ένα πρώτο βήμα για την εξάλειψη της φτώχειας…

Στο τρίτο βιβλίο, που είναι υπό έκδοση, ο Βεντουζίνι και ο γιος του, ο Λιχουδίνι, αναζητούν τη φώκια, την κολλητή του Λιχουδίνι. Η υπόθεση της εξαφάνισής της οδηγεί όλη την Άνω Μπουρμπουλήθρα σε μια αποκάλυψη. Που αφορά όχι μόνο την προστασία της φώκιας, αλλά τη βιώσιμη αλιεία και τη βιώσιμη λήψη των «καρπών της θάλασσας» από τον άνθρωπο-αλιέα!

Γκραφιτάδες είναι …

οι εραστές της αρχαιότητας, αιρετικοί όμως, που ονειρεύονται να αναβιώσουν την πολύχρωμη εκδοχή των μαρμάρων! Τα τελευταία χρόνια έχουμε δει εκθέσεις με προσπάθειες αναπαράστασης της Ακρόπολης και γλυπτών της αρχαιότητας με τα χρώματα που χρησιμοποιούσαν οι καλλιτέχνες της εποχής. Προκύπτει ένα αποτέλεσμα που δεν αρέσει και πολύ! Έχουμε συνηθίσει να θαυμάζουμε την άσπιλη λευκότητα των μαρμάρων μας! Το χρώμα μας πέφτει βαρύ, λίγο μπαρόκ για τη μίνιμαλ αισθητική μας σήμερα. Αλλά τα χρώματα αρέσουν πολύ στα παιδιά. Ο «γκραφιτάς» λοιπόν στο βιβλίο Πιάστε τους γκραφιτάδες επιχειρεί τα δικά του γκράφιτι…Είναι ένα μεγάλο παιδί.

Εμπνεύστηκα τα αδέρφια Λαγωνίκα…

από τους μεγάλους ντετέκτιβ της αστυνομικής λογοτεχνίας: τον Σέρλοκ Χολμς, τον Ηρακλή Πουαρό, Φίλιπ Μάρλοου, αλλά και τον Τζέημς Μποντ! Αστειεύομαι! Τα Λαγωνικάκια απλώς βαριούνται τα μουσεία και θέλουν να τα ζωντανεύουν μέσα από αστυνομικές υποθέσεις που υπάρχουν ίσως στην πραγματικότητα, ίσως στη φαντασία τους…

Είναι μια προσπάθεια, αυτή η σειρά, να προσεγγίσουν τα παιδιά τα μουσεία και τους χώρους ιστορικού ενδιαφέροντος με άλλο μάτι. Μέσα από μυστήρια, η εξιχνίαση των οποίων προϋποθέτει προσεκτική παρατήρηση των εκθεμάτων. Από και οι ήρωες αναγκάζονται να ανατρέξουν λίγο και στις πηγές. Να ξεσκονίσουν το τι ξέρουμε για τα εκθέματα και το μουσείο. Απλώς και μόνο για να λύσουν το μυστήριο. Έχουν σκοπό που τους ενδιαφέρει οι αδερφοί Λαγωνίκα. Αυτό πιστεύω ότι πρέπει να κάνουν εκπαιδευτικοί και γονείς που θέλουν να χαρούν ένα μουσείο ή αρχαιολογικό χώρο με τα παιδιά ή τους νεαρούς επισκέπτες. Να στήσουν μια περιπέτεια ανακάλυψης με βάση ένα ζητούμενο, κάτι που να τους κεντρίζει το ενδιαφέρον.

Οι τρεις τίτλοι, το Όλα για τη φανέλα, τα Δεκατρία φτερνίσματα και το Πιάστε τους γκραφιτάδες, αφορούν το Μουσείο της Βραυρώνας, το Βυζαντινό μουσείο Θεσσαλονίκης και την Ακρόπολη.

Τα παιδιά μού λένε…

ότι διψούν για περιπέτεια, ρίσκο και ριψοκίνδυνες περιπέτειες. Αληθινές! Όχι σε εκπαιδευτικά προγράμματα! Οι γονείς βέβαια ούτε να το ακούσουν…

Θα ήθελα πολύ…

να γράψω ένα βιβλίο παρέα με ένα παιδί.

Δεν αντέχω…

την περίσσεια πλαστικού και θορύβου στους παιδότοπους.

Ονειρεύομαι…

πώς θα ήταν αν καθιερώναμε μια μέρα όπου όλη η Ελλάδα θα διάβαζε το ίδιο βιβλίο. Και αυτό θα αποτελούσε το κεντρικό θέμα στα δελτία ειδήσεων. Συνεντεύξεις, γνώμες, δράσεις, όλα γύρω από αυτό. Και μετά το ίδιο στη Μεσόγειο, στην Ευρώπη, στον κόσμο. Απλά πράγματα ονειρεύομαι.

Στην Ελλάδα…

γράφουμε το δικό μας παραμύθι ενηλικίωσης.

Είναι μια επώδυνη αλλά απαραίτητη διαδικασία αυτογνωσίας που αποφέρει καρπούς. Αναλαμβάνουμε τις ευθύνες μας, κρίνουμε και αποδίδουμε ευθύνες όχι με την παιδική στάση «ο άλλος πάντα φταίει». Αλλά με μια πιο ώριμη ματιά. Γινόμαστε και πιο ενεργοί πολίτες, αλληλέγγυοι, ευαισθητοποιημένοι, επαναπροσδιορίζουμε στόχους και διαχωρίζουμε το ουσιαστικό από το δήθεν. Δεν υποτιμώ φυσικά τη λέξη «επώδυνη» που ανέφερα στην αρχή. Η διαδικασία είναι και άδικη και σαρωτική. Αλλά προσπαθούμε να την κάνουμε όσο πιο δίκαιη γίνεται με τις δικές μας δυνάμεις. Θα δούμε τι θα βγει από αυτόν τον μετασχηματισμό. Εμείς, στο WWF, βλέπουμε τη μεγάλη απήχηση που έχει το πρόγραμμά μας για μια «Καλύτερη ζωή: οικονομικά, οικολογικά, συμμετοχικά»: http://kalyterizoi.gr Αφορά απλές και πρακτικές αλλαγές που μπορούμε να κάνουμε στην καθημερινή μας ζωή για μια άλλη ποιότητα βίου. Και για άλλες αξίες. Ο κόσμος αγκαλιάζει αυτή την ιδέα, ανταποκρίνεται, αναλαμβάνει «αποστολές», ενημερώνεται, ενδιαφέρεται για να ζήσει μακριά από το παλιό καταναλωτικό πρότυπο που υποβαθμίζει την τσέπη μας και το περιβάλλον. Πριν από μερικά χρόνια ίσως θα ακουγόταν γραφικό ένα τέτοιο πρόγραμμα. Αξίζει να επισκεφθείτε την ιστοσελίδα, και αν είστε εκπαιδευτικοί, να κάνετε μια εγγραφή ως σχολείο, στο πεδίο «Σχολεία». Είναι ένα πρόγραμμα εγκεκριμένο από το Υπουργείο Παιδείας και δίνει στα σχολεία τη δυνατότητα να αναδείξουν άριστες πρακτικές για ένα βιώσιμο σχολείο. Προτείνει δράσεις για νεαρούς ενεργούς πολίτες που φεύγουν από τα όρια του σχολείου για να βγούνε στη γειτονιά και στα νοικοκυριά και να κινητοποιήσουν τον κόσμο.

Τα 5 πιο αγαπημένα μου βιβλία… που θα διάβαζα ξανά και ξανά:

-Ο φύλακας στη σίκαλη, του Σάλιτζερ
-Φωνές, του Αντόνιο Πορτσία
-Το τέρας έρχεται, Πάτρικ Νες
-Μ’ αγαπά, δε μ’αγαπά, της Αλις Μονρό
-Κοντορεβιθούλα, Μισέλ Σερ

Είναι πάντα δύσκολο να διαλέγεις τα καλύτερά σου βιβλία. Η λίστα αλλάζει ανάλογα με την εποχή που διανύεις, τα ενδιαφέροντα και τις ανησυχίες σου. Αυτή την εποχή η Κοντορεβιθούλα του γάλλου φιλόσοφου Μισέλ Σερ μου κεντρίζει το ενδιαφέρον. Μιλάει για τη νέα γενιά, τη γενιά του διαδικτύου, που πασχίζουμε να την κατανοήσουμε. Μιλάνε μια άλλη γλώσσα αυτά τα παιδιά, είναι τόσες οι προκλήσεις που θέτουν…

Σας ευχαριστώ πολύ που μου δώσατε την ευκαιρία να επικοινωνήσουμε.