Fractal

Ελένη Στασινού: «Η ζωή και οι συνθήκες κάνουν πάντα ότι μπορούν ώστε να σε περιορίσουν. Η σκέψη όμως ελεύθερο πουλί πώς να αιχμαλωτιστεί;»

Συνέντευξη στον Δημήτρη Βαρβαρήγο // και τη Νιόβη Ιωάννου //

 

stasinou_1

 

Γνωρίζω πολλά χρόνια την Ελένη Στασινού ως Άνθρωπο και ως Συγγραφέα και δεν μπορώ να ξεχωρίσω σε πια ζωή υπάρχει ως οντότητα, στη ζωή που ζούμε όλοι ή στην επίφαση της πραγματικότητας των βιβλίων που δημιουργεί καθώς μέσα από τις επιθυμίες, τα όνειρα και τις ανατροπές των ηρώων της συνδέεται άρρηκτα με την πραγματικότητα της αληθινής ζωής;

 

Θα ξεκινήσω από το παρελθόν, τα Παιδικά σας χρόνια. Από πότε νιώσατε ότι θα ακολουθήσετε την τέχνη της λογοτεχνίας;

Στα δώδεκα μου κάμνοντας στιχάκια αποφάσισα να διαβάσω μερικά στους δικούς μου. Τους άρεσαν. Μα μόλις έφυγα από το δωμάτιο κοντοστάθηκα να δω μήπως απλώς με επαινούσαν από αγάπη και μόνο «Μωρέ γυναίκα ωραία ήσαν» είπε ο πατέρας μου «Πιστεύω πως αυτό το παιδί θα κάνει κάποια άλλα.. ωραία  πράγματα». Τότε δεν ήξερα ποια θα ήσαν τα καλά και ωραία μα και μόνο η ευαρέσκειά τους ήταν τόνωση.

 

-Συνηθίζετε να τσακίζετε τις σελίδες των βιβλίων σας;

Τα βιβλία τα τσακίζω, τα υπογραμμίζω, γράφω οριζοντίως καθέτως και διαγωνίως παρατηρήσεις. Τα χρησιμοποιώ. Πιστεύω πως κάθε ένας που γράφει με ψυχή και νου, δεν θα ήθελε για το βιβλίο του παρά μια τέτοια «δημιουργική» χρήση.

 

-Ποια δυναμική σκέψης –έμπνευσης ενεργεί στη φαντασία σας;

Απλώς η φαντασία μου είναι ενεργή. Και η διάθεση μου να δοθώ σε αυτό που με αποτελεί. Την συγγραφή. Τα ερεθίσματα υπάρχουν σε αφθονία. Διαλέγεις και παίρνεις. Προσωπικά ούτε σε αυτό αφήνομαι. Κάνω επιλογή και κατόπιν καταγίνομαι στην κατανόηση πρωτίστως του νέου θέματος. Μετά από αυτό το σημαντικό στάδιο που αποτελείται μόνο από την μελέτη και τα συνεπακόλουθα της, έρχονται τα επόμενα γνωστά βήματα της συγγραφής.

 

-Πόσο σας απελευθερώνει η συγγραφή, πόσο ξεγυμνώνεται πάνω στο χαρτί, ο συναισθηματικός σας κόσμος;

Με τους τόσους ήρωες που έχεις διαθέσιμους, ημιδιαθέσιμους, ή εντελώς περιχαρακωμένους και που οφείλεις να ανοίξεις-κατανοήσεις-αποδώσεις, δεν είναι δύσκολο να γυμνωθείς παντελώς. Μη ξεχνάμε πως υπάρχει η τεχνική να μην «φορτωθείς» σε έναν ήρωα, με κίνδυνο να γίνεις αναγνωρίσιμος, πως μπορείς να χαρίσεις κομμάτια σου δεξιά κι αριστερά, ώστε ενώ θα έχεις αποδομηθεί, αυτό να είναι μόνο το δικό σου μυστικό Ο αναγνώστης να μη μπορέσει ποτέ να σε ταυτοποιήσει.

 

-Σας διακατέχει αγωνία όταν γράφετε ένα βιβλίο;

Η συγγραφή μοιάζει με δημιουργία ενός κόσμου και η γέννηση του ενέχει ήδη αγωνία. Να μην αγνοήσω την προσωπική  αγωνία των ηρώων μου. Κάποτε (στον Χορό των Κρυστάλλων) έπιασα τον εαυτό μου ακούγοντας τραγούδια Παλερμιτάνικα, να γυρίζω σαν δερβίσης, κλαίγοντας σπαρακτικά και γράφοντας συγχρόνως.

 

-Πόσο λυτρωτική είναι για σένα η γραφή;

Σαν ο σκοπός επιτυγχάνεται. Τότε που με τα χέρια προς τα πάνω φωνάζω Τέλος! Τότε που έχω αποδώσει δικαιοσύνη, έχω θεραπεύσει, έχω τιμωρήσει, μα περισσότερο απ’ όλα, τότε που έχω κατανοήσει ένα ακόμα μέρος απειροελάχιστο του κόσμου, μέσα από την ενδοσκόπηση του εαυτού μου και των ηρώων μου.

 

-Υπάρχει στην πραγματικότητα το στοιχείο της αφοσίωσης ανάμεσα στους ανθρώπους ή μόνο στη λογοτεχνία συμβαίνει αυτό κι έτσι εξιδανικεύονται οι μεγάλες αγάπες στις σελίδες της;

Συνήθως υπάρχει κρυμμένη μια ιδέα ανταπόδοσης-ασφάλειας-η συναισθηματικής χειραγώγησης. Σπανίως έχω συναντήσει άτομα που αφοσιώνονται ειλικρινά, ελάχιστα βεβαίως αλλά αρκετά για να δημιουργήσουν παρηγορία!

 

-Ωφελιμότητα της Κριτικής στη λογοτεχνία;

Πάντα φροντίζω να ωφεληθώ από το κάθε τι που αφορά στην συγγραφή. Εξάλλου με τόσα χρόνια πείρας μπορώ να διακρίνω πίσω από την κάθε λέξη αν υπάρχει αλήθεια, σκοπιμότητα, ειλικρίνεια, αγάπη η κακεντρέχεια (υπάρχει ειδική μέθοδος να είσαι κακεντρεχής δίχως να το δείχνεις). Η κριτική είναι μια πράξη που μπορεί πολύ καθαρά να περιγράψει την προσωπικότητα του «κριτικού» με τα λόγια που χρησιμοποιεί για σένα. Μπορείς επίσης να αντιληφθείς εάν έχει αναγνώσει το πόνημα και τον τρόπο που το ανέγνωσε. Μπορείς να καταλάβεις εάν η κριτική βασίζεται σε συγκόλληση άλλων απόψεων ή κλισέ και οπότε σου δίνεται η ευκαιρία να γνωρίσεις σε βάθος και τον «κριτικό» σου. (Ξέρω πως ουσιαστικά ανέστρεψα την ερώτηση απλώς το έκανα για να δείξω πως απ’ όλα μπορούμε να αποκομίσουμε οφέλη.)

 

-Λογοτεχνικά βραβεία;

Τι όμορφα θα ήσαν εάν απονέμονταν από «καθαρούς» κριτές. Τι όμορφα θα ήσαν αν δεν ανταλλάσσονταν, αν δεν εξαργυρώνονταν, εάν ήσαν απαλλαγμένα από πολιτικές και άλλων ειδών σκοπιμότητες!

 

-Τι συναισθήματα νιώθετε μετά την επιβράβευση κάποιου έργου σας;

Χαίρομαι ως άνθρωπος. Με μια χαρά που δεν διαρκεί. Ήδη τον καιρό που εισπράττουμε τα καλά λόγια, βρισκόμαστε σε άλλη δράση με άλλα πρόσωπα σε άλλους χρόνους ταξιδεύουμε γενικώς σε άλλο χωρόχρονο. Εκεί που υπάρχει η αληθινή και ουσιαστική χαρά.

 

-Είναι απαραίτητο να ταξιδεύει ένας συγγραφέας για να εμπλουτίζει τις γνώσεις του;

Το ταξίδι και χωρίς να γράφει κανείς, είναι εμπειρία ζωής. Δεν μιλώ για τα τουριστικά ταξίδια των πέντε και δέκα ημερών απ’ όπου «αρπάζεις» το τίποτα ενός ολόκληρου πολιτισμού. Δεν λέω πως από το καθόλου καλά είναι κι αυτά. Όμως ταξίδι είναι να συμπλεύσεις για καιρό μαζί με έναν λαό για να καυχηθείς, Τέτοιο ταξίδι βέβαια θα ωφελούσε την συγγραφή. Όμως η γνώση πλουτίζεται για εκείνον που το επιδιώκει και στην καρέκλα την «αναπηρική» που τον καταδικάζει η πενία του. Τα διαβάσματα είναι ταξίδια που μπορούν να υποκαταστήσουν τα απαγορευμένα μας. Και το να μάθουμε να ακούμε τις φωνές των ανθρώπων. Κι αυτές έχουν πολλά να μας πουν.

 

-Η γραφή μπορεί ν’ αλλάξει τη σκέψη των ανθρώπων και κατά προέκταση των κόσμο;

Αν το ανάγνωσμα γράφεται απλώς για «να περάσει καλά» ο αναγνώστης, αυτόν που δεν διαθέτει παιδεία, θα μπορούσε να τον «ακινητοποιήσει» να τον παραπλανήσει, να τον κάμει νωθρό και αδύναμο, εύκολα ευχαριστημένο με αγαθά πλαστά. Σε άλλη περίπτωση η γραφή από μόνη της είναι επανάσταση Η καλή γραφή οπότε ναι μπορεί να κινητοποιήσει εσωτερικές ανθρώπινες δυνάμεις. Τρανή απόδειξη η απαγόρευση ή η καύση βιβλίων που όλοι γνωρίζουμε.

 

-Τι βιβλία διαβάζετε;

Πριν από την κάθε συγγραφή επιλέγω βιβλία που αφορούν στο θέμα μου. Ιστορία ανά πεντηκονταετίες συνήθως και ενδιάμεσα «ξεκουράζομαι με καλή σύγχρονη ή κλασσική λογοτεχνία και «βατά» για μένα δοκίμια.

 

-Έχετε ανοιχτή σκέψη ή περιορίζετε τη δράση σας στις συνθήκες της ζωής;

Η ζωή και οι συνθήκες κάνουν πάντα ότι μπορούν ώστε να περιορίσουν. Η σκέψη όμως ελεύθερο πουλί πώς να αιχμαλωτιστεί;

 

-Παρ’ όλη την εμπειρία που έχετε αποκτήσει στη ζωή, επαναλαμβάνετε τα ίδια λάθη;

Μα ανά πάσα στιγμή είμαι άλλος άνθρωπος. Άρα και τα λάθη (που θα μπορούσε να πει κάποιος πως είναι ίδια) δεν είναι ίδια , εφ’ όσον έχουν αλλάξει και οι «συνθήκες» που τελούνται. Ποιος σοφός είπε πως «ποτέ δεν μπαίνεις στο ίδιο ποτάμι δυο φορές» που θα σημαίνει πως την επόμενη στιγμή και εσύ και το ποτάμι είναι άλλα κι ας δείχνουν ίδια.

 

-Αλλάζει ο άνθρωπος ή προσαρμόζεται με το πέρασμα του χρόνου σε ό,τι του φέρνουν οι στιγμές;

Κάθε στιγμή αλλάζει κάτι. Μένει η βασική δομή κι επάνω της αναμορφώνονται τα στοιχεία διαρκώς.

 

stasinou_2

 

-Έχετε χάσει ευκαιρίες στη ζωή σας που θα σας οδηγούσαν σε ευκολότερες λύσεις, σε νέους δρόμους;

Απλώς σεβόμενη τις αρχές μου απέρριψα ό,τι θα με υποβίβαζε σαν άτομο.

 

-Κάθε μας πράξη είναι πολιτική;

Απολύτως.

 

-Πιστεύετε στους πολιτικούς, στην πολιτική;

Με την μορφή που πλέον ενδύονται όχι.

 

-Πόσο σας θλίβει προσωπικά η κατάσταση που βιώνουμε και πως μπορούμε ν’ αντιδράσουμε για να υπάρξει κάποιο αποτέλεσμα;

Όταν αναγκάσουμε μερικές χιλιάδες οικογένειες να γνωρίσουν τις συνθήκες της πλειονότητας, τότε θα μπορέσουμε να ελπίσουμε πως κάτι θα μπορέσει να αλλάξει.

 

-Πίσω από κάθε σφάλμα και οδυνηρή απώλεια αναζητάτε το κρυμμένο δίδαγμα. Αυτός θα μπορούσε να είναι ένας τρόπος υπέρβασης του πόνου;

Προσωπικά θεωρώ πως ο πόνος μαζί με τον χρόνο είναι οι μεγάλοι δάσκαλοι μας. Αλίμονο αν δεν μάθουμε κάτι από τους δυο.

 

-Ποιο είναι το πολυτιμότερο πράγμα που αγαπάτε στη ζωή σας;

Όλα τα πολύτιμα τα χάνουμε κάποια στιγμή. Αγαπώ να μαθαίνω να ζω με την απώλειά τους.

 

-Ποια αρετή θεωρείται πιο σημαντική;

Την αλήθεια.

 

-Έχουμε μια πλούσια γλώσσα. Ποια είναι για εσάς η ωραιότερη λέξη;

Έρωτας.

 

-Σας φοβίζει το πέρασμα του χρόνου;

Είναι δάσκαλος ο χρόνος κι εγώ είμαι μια καλή μαθήτρια. Μόνο που απεχθάνομαι τα νυχτερινά μαθήματα. Γι αυτό και προσπαθώ να κουράζομαι τόσο ώστε να μην ξυπνάω στην μέση της νύχτας για διδασκαλία!

 

-Τι περιμένουμε από εσάς τώρα.

Στις 17 του Φλεβάρη θα διεξαχθεί μια συζήτηση σχετικά με κάποια από τα θέματα που θίγονται στο τελευταίο μου βιβλίο «Τα Βρωμοθήλυκα της Ιστορίας» των εκδόσεων Γκοβόστη. Για να είμαι ακριβής θα παραθέσω το κείμενο της πρόσκλησης.

«Παρασκευή 17/2/2017 Στο Βιβλιοπωλείο De Profundis Τα “Βρωμοθήλυκα” της Ιστορίας, με την εκπρόσωπό τους Ελένη Στασινού, προκαλούν δυο άντρες, τον Κωνσταντίνο Μπούρα, δημοσιογράφο-συγγραφέα- κριτικό, και τον Γρηγόρη Χαλιακόπουλο, δημοσιογράφο-συγγραφέα-στιχουργό, να προσπαθήσουν –με τη συμμετοχή του κοινού– να προσεγγίσουν ή και να ερμηνεύσουν, χαρακτήρες, συνθήκες, συμπεριφορές των ηρώων του βιβλίου, επιχειρώντας παράλληλα μια παράπλευρη σύγκριση με τους σύγχρονους ανθρώπους και τη σημερινή κοινωνία. Σας περιμένουμε σε μια ανοιχτή συζήτηση για τους μύθους και τις προεκτάσεις τους, την ιστορία των τόπων και το κληροδότημά της στις επόμενες γενιές, για θέματα λογοτεχνικότερα, όπως η σχέση μυθιστορίας και Ιστορίας, η γλώσσα, το ιδίωμα και οι ιδιόλεκτοι, αλλά και για θέματα πιο «καυτά» όπως το κατά πόσον η γλώσσα αντανακλά τις κοινωνικές μας προκαταλήψεις, π.χ. γιατί δεν υπάρχει η λέξη βρωμο-αρσενικά!!!»

 

-Κι από νέα συγγραφή;

Κάτι που θα είναι πολύ «νόστιμο».

 

-Καλή επιτυχία, σας ευχαριστώ πολύ.

Εγώ ευχαριστώ για την χαρά και την ευκαιρία που μου δώσατε.

 

 

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top