Fractal
Home / ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ / Συνεντεύξεις συγγραφέων / Ἑλένη Λαδιᾶ: ΄Θά ἔλεγα πώς εἶμαι ἕνας συγγραφεύς «φερέοικος»΄
23/11/2016, 11:29 πμ

Ἑλένη Λαδιᾶ: ΄Θά ἔλεγα πώς εἶμαι ἕνας συγγραφεύς «φερέοικος»΄

Συνέντευξη στη Νιόβη Ιωάννου // και στον Δημήτρη Βαρβαρήγο //

 

ladia_eleni

 

Η Ελένη Λαδιά γεννήθηκε το 1945 στην Αθήνα. Σπούδασε αρχαιολογία και θεολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Έχει τιμηθεί με το Β΄ Κρατικό βραβείο (1981) για τη συλλογή «Χάλκινος ύπνος» και με το βραβείο Ουράνη της Ακαδημίας Αθηνών για την «Ωρογραφία» (1999) και με το Κρατικό βραβείο Διηγήματος (2007) για τη νουβέλα «Η γυναίκα με το πλοίο στο κεφάλι».

 

-Θά ξεκινήσουμε ἀπό τό παρελθόν στά παιδικά σας χρόνια. Ἀπό πότε νιώσατε ὅτι θά ἀκολουθήσετε τήν τέχνη τῆς Λογοτεχνίας;

Ἀπό τότε πού ἄρχισα νά ἀποκτῶ συνείδηση. Θά ἔλεγα πώς εἶμαι ἕνας συγγραφεύς «φερέοικος». Ἔτσι  ὀνομάζω τό εἶδος τοῦ συγγραφέως πού γεννιέται μέ τήν συγγραφή, ὅπως ἡ χελώνα μέ τό καβούκι της καί τά ἄλλα φερεοικα ζῶα. Μικρή ἀκόμη ἦταν ἀδύνατον νά κοιμηθῶ, ἄν δέν ἔφτιαχνα μιά ἱστορία στό κεφάλι μου. Ἀρκετές φορές μάλιστα δάκρυζα παρασυρμένη ἀπό τήν πικρία τῆς ἱστορίας μου. Ὅταν μπῆκα στό Πανεπιστήμιο σκέφτηκα πώς ὅλοι οἱ εὐαίσθητοι νέοι γράφουν, κι ἔτσι ἔκανα φιλότιμες προσπάθειες νά γίνω ἐπιστημονική. Ἀποτέλεσμα: ὅλα τά περιθώρια τῶν πανεπιστημιακῶν συγγραμμάτων γέμιζαν μέ στίχους καί ἰδέες γιά διηγήματα. Κατάλαβα λοιπόν πώς αὐτό ἦταν τό πεπρωμένο μου. Νά εἶμαι ἔνας φερέοικος συγγραφεύς.

 

-Ποιά ἄλλη τέχνη σᾶς ἀρέσει ἐκτός ἀπό τήν λογοτεχνία;

Ἡ μουσική. Αἰσθάνομαι δέος καί εὐλάβεια γιά τήν μουσική. Εἶναι πανανθρώπινη καί στοχεύει στήν ψυχή. Εἶναι, ὅπως λένε, τά μαθηματικά τοῦ σύμπαντος. Εἶμαι μιά συμπαντική κρήνη. Κι αὐτός ὁ ἦχος εἶναι σάν τό πνεῦμα, πού ὅπως λέγει τό Εὐαγγέλιο κανείς δέν ξέρει τήν προέλευση καί τό τέρμα του. Θά ἤθελα πολύ νά ξέρω καί νά γράφω μουσική.

 

-Συνηθίζετε νά τσακίζετε τίς σελίδες τῶν βιβλίων σας;

Ὄχι βεβαίως. Τά βιβλία ἔχουν ψυχή καί πονοῦν. Ἁπλῶς στήν τελευταία σελίδα, σημειώνω τόν ἀριθμό τῆς σελίδας πού μέ ἐντυπωσίασε. Ἔτσι βρίσκω εὔκολα αὐτό πού θέλω.

 

-Πόσο σᾶς ἀπελευθερώνει ἡ συγγραφή, πόσο ξεγυμνώνεται πάνω στό χαρτί ὁ συναισθηματικός σας κόσμος;

Πιστεύω στήν ρήση τοῦ Φ. Νίτσε πώς γράφουμε βιβλία, ὅταν θέλουμε νά κρύψουμε κάτι μέσα μας.

 

-Ταυτίζεσθε μέ τούς ἥρωές σας;

Εἶναι ἕνας φαῦλος κύκλος. Ἀρχικῶς οἱ ἥρωες ταυτίζονται μέ τόν συγγραφέα καί ἀκολούθως οἱ συγγραφεῖς μέ τούς ἥρωές τους.

 

-Σᾶς διακατέχει ἀγωνία, ὅταν γράφετε ἕνα βιβλίο;

Ὄχι, δέν ἔχω ἀγωνία ἀκόμη κι ἄν ὑπάρχει φόβος νά σταματήσει τό γράψιμο. Ἔμαθα πλέον πώς ἡ ἔμπνευση μπορεῖ καί κάνει νάζια, χάνεται καί ξαναμεφανίζεται μέσα στόν χρόνο. Δέν ἔχω λοιπόν ἀγωνία ἀλλά ὑπομονή.

 

-Πόσο λυτρωτική εἶναι γιά σένα ἡ γραφή;

Δέν εἶναι θέμα λύτρωσης ἀλλά μοιάζει σάν μιά ἐργασιοθεραπεία. Ἀρρωσταίνω ἄν δέν διαβάσω ἤ δέν σημειώσω ἔστω καί μία πρόταση καθημερινῶς. Ἄν αὐτό εἶναι λύτρωση, δέν ξέρω

 

ladia_books

 

-Ὑπάρχει στήν πραγματικότητα τό στοιχεῖο τῆς ἀφοσίωσης ἀνάμεσα στούς ἀνθρώπους ἤ μόνον στήν λογοτεχνία συμβαίνει αύτό, κι ἔτσι ἐξιδανικεύονται οἱ μεγάλες ἀγάπες στίς σελίδες της;

Ἀσφαλῶς καί ὑπάρχει, διότι ἡ λογοτεχνία εἶναι ἀντεστραμμένη πραγματικότητα.

 

-Ὠφελιμότητα τῆς κριτικῆς στήν λογοτεχνία;

Ἄν ἡ κριτική εἶναι δίκαιη καί εὔστοχη, ἀσφαλῶς καί ὠφελεῖ τήν λογοτεχνία μέ τίς ἐπισημάνσεις της.

 

-Λογοτεχνικά βραβεῖα;

Εἶναι θαυμάσιος θεσμός, γιατί ὁ ἄνθρωπος παραμένει παιδί καί πάντα ζητᾶ τήν ἐπιβεβαίωση τῆς ἀξίας του καί τήν ἀμοιβή στούς κόπους του.

 

-Τί συναισθήματα νιώθετε μετά τήν ἐπιβράβευση κάποιου ἔργου σας;

Χαίρομαι πολύ, ἀλλά αὐτό περιορίζεται στό συγκεκριμμένο βραβευθέν βιβλίο. Δέν μέ θεωρῶ παντελῶς ἄξια, ἐπειδή βραβεύθηκα.

 

-Τί μπορεῖ νά κάνει ἡ τέχνη σήμερα;

Βεβαίως πολλά, καί πρωτίστως νά ἀναπτύξει τό ἀνθρώπινο συναίσθημα καί νά διεγείρει τό πνεῦμα.

 

-Εἶναι ἀπαραίτητο νά ταξιδεύει ἕνας συγγραφέας γιά νά ἐμπλουτίζει τίς γνώσεις του;

Λίαν ἀπαραίτητο, ἐκτός ἀπό τό πολύ διάβασμα. Προσωπικά στάθηκα πολύ τυχερή, διότι ἔκανα θαυμάσια καί «γνωστικά» θά ἔλεγα ταξίδια, στοχεύοντας πάντα νά ἐπισκέπτομαι  χῶρες, ὅπου ἄνθισε ὁ ἑλληνισμός.

 

-Ἡ γραφή μπορεῖ ν’ ἀλλάξει τήν σκέψη τῶν ἀνθρώπων καί κατά προέκταση τόν κόσμο;

Τό ἴδιο, ὅπως καί γενικῶς ἡ τέχνη. Ἀκονίζει πνεῦμα καί συναίσθημα. Μέ αὐτά τά δύο πορεύεται ἡ ἀνθρωπότητα λίαν καλῶς.

 

-Τί βιβλία διαβάζετε;

Τά πάντα θά ἔλεγα ἀλλά μέ προτίμηση στά φιλοσοφικά, ἀρχαιολογικά, καί θεολογικά. Στά νεανικά μου χρόνια πολλή λογοτεχνία. Τώρα μόνον ἐπιλεγμένα ἀπό τήν ἐμπειρία καί τήν κρίση μου λογοτεχνικά βιβλία. Αὐτό ὅμως πού μέ μαγεύει πολύ  εἶναι ἡ μελέτη τῶν ἀρχαίων μας συγγραφέων.

 

-Παρ’ ὅλη τήν ἐμπειρία πού ἔχετε ἀποκτήσει στή ζωή, ἐπαναλαμβάνετε τά ἴδια λάθη;

Μερικῶς τά ἴδια καί μερικῶς νέα λάθη.

 

-Ἀλλάζει ὁ ἄνθρωπος ἤ προσαρμόζεται μέ τό πέρασμα τοῦ χρόνου σέ ὅ,τι τοῦ φέρνουν οἱ στιγμές;

Ὁ ἄνθρωπος δέν ἀλλάζει εὔκολα ἀλλά εἶναι προσαρμοστικός λόγω ἐπιβίωσης. Ἡ σημασία τῆς στιγμῆς μέ ἔχει ἀποσχολήσει πολύ, διότι ὡς λέγει ὁ Κίρκεγκωρ «ἡ στιγμή κυοφορεῖ τήν αἰωνιότητα.»  Στήν τετραετῆ ἐθελοντική διδασκαλία μου στίς Φυλακές ἀρρένων Κορυδαλλοῦ, βλέποντας ἕναν κρατούμενο συλλογιζόμουν πώς «μιά στιγμή», ὥρισε τήν τύχη καί τήν ζωή του.

 

-Πιστεύετε στούς πολιτικούς, στήν πολιτική;

Πιστεύω σέ αὐτούς πού ἀγαποῦν τήν Ἐλλάδα. Σέ αὐτούς πού ἔχουν γνώση καί ἦθος δηλαδή.

 

-Πόσο σᾶς θλίβει προσωπικά ἡ κατάσταση πού βιώνουμε σήμερα καί πῶς μποροῦμε νά ἀντιδράσουμε γιά νά ὑπάρξει κάποιο ἀποτέλεσμα;

Πιστεύω πώς χαράκτηκε μέ ἀνεξίτηλο τρόπο στήν μνήμη μου τό τραγούδι «ἡ Ἐλλάδα ποτέ δέν πεθαίνει». Ἔχω τήν πεποίθηση  πώς μέ ἐργασία, ὑπομονή καί ἀλληλοϋποστήριξη θά ξεπεράσουμε καί αὐτή τήν δυσκολία. «Οἱ Ἕλληνες,» ἔγραφε ὁ Νίτσε, «δέν εἶναι λαός οὔτε αἰσιόδοξος οὔτε ἀπαιδιόδοξος· εἶναι λαός ἀνδρικός.»

 

-Ποιό εἶναι τό πολυτιμότερο πράγμα πού ἀγαπᾶτε στή ζωή σας;

Πρῶτα τήν πατρίδα. Ὅταν ὑπῆρχαν ὅμως οἱ γονεῖς μου, μοῦ ἦταν πολυτιμότεροι. Τώρα εἶναι ἡ πατρίδα καί κατόπιν μερικοί φίλοι πού ἀποτελοῦν τήν οἰκογένειά μου, καθώς εἶμαι «χωρίς οἰκογένεια».

 

-Ποιά ὄμορφη στιγμή τῆς ζωῆς σας νοσταλγεῖτε περισσότερο;

Οἱ περισσότερες στιγμές πού νοσταλγῶ εἶναι συνυφασμένες μέ τήν μητέρα μου. Μέσω αὐτῆς ἔβλεπα τόν κόσμο. Οἱ στιγμές πού ὁδηγοῦσα καί τήν εἶχα πλάι μου νά τραγουδᾶ, νά, αὐτές τίς στιγμές νοσταλγῶ.

 

-Τί ἀγαπᾶτε περισσότερο στή ζωή σας;

Ἡ λέξη ἀγάπη ἔχει ἄλλη δυναμική. Στό παρελθόν ἀγαποῦσα τήν μητέρα μου καί στό παρόν τήν μνήμη της.

 

-Ποιά ἀρετή θεωρεῖτε πιό σημαντική;

Τήν δικαιοσύνη, διότι εἶναι αὐτοφυής καί ἀνεξάρτητη ἀπό χωροχρόνο, ἀπό συναισθήματα, ἀπό οἰκεῖο καί ξένο. Ὁ ὀρφικός ὕμνος τῆς Δικαιοσύνης ἔχει μιά χαρακτηριστική πρόταση. «ἄθραυστος τό συνειδός». (ἡ ἄθραυστη ἐσύ συνείδηση). Ἡ δικαιοσύνη ἑπομένως δέν θραύεται μέ τίποτα.

 

-Ἔχουμε μιά πλούσια γλῶσσα. Ποιά εἶναι γιά ἐσᾶς ἡ ὡραιότερη λέξη;

Ἡ μνήμη! Αὐτή βαστάζει ὅλον τόν κόσμο, τήν γνώση, τόν πολιτισμό, τήν συνοχή. Φανταστεῖτε τό χάος πού θά ἐπικρατοῦσε χωρίς τήν μνήμη. Μιμνήσκω, ἐνθυμίζω καί μέ τά σπουδαῖα παράγωγα μνήμη, μνῆμα, μνημεῖο κ.ἄ (ἐκτός, χάριν ἀστειότητος, ἀπό τό σημερινόν μνημόνιον).

 

-Ἦθος, ἐλευθερία, δημιουργία, ἀγάπη, μοναξιά. Πόσο ρόλο παίζουν στή ζωή σας;

Εῖναι αὐτονόητο. Τόν πρῶτο καί τόν μέγιστο.

 

-Σᾶς φοβίζει τό πέρασμα τοῦ χρόνου;

Ὄχι, καί πολλές φορές εἶναι λυτρωτικό. Δέν μέ φοβίζει, διότι τό σύμπαν θά ὑπάρχει, ἀκόμη κι ἄν πεθάνουμε ὅλοι, πόσο μᾶλλον ἐγώ.

 

-Τί γράφετε τώρα;

Ἕνα μυθιστόρημα ἀλλά εἶναι πολύ νωρίς νά μιλῶ γι’αὐτό.

 

-Καλή ἐπιτυχία, σας εὐχαριστῶ πολύ.

Κι ἐγώ σᾶς εὐχαριστῶ.

 

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top