Μοναχικός παρατηρητής του κόσμου

Γράφει ο Δημήτρης Βαρβαρήγος //

Νιόβη Ιωάννου “Εις Άτοπον” Εκδόσεις Μανδραγόρας 2017

Napoli di Romania ή η πρώτη πρωτεύουσα της Ελλάδος…

ένα μικρό κοριτσάκι, γεννημένο στη Γερμανία, περπατούσε, έπαιζε, και χαιρόταν τη ζωή στα στενά σοκάκια του Ναυπλίου κι ένιωθε να διαβαίνει την ιστορία.

Κλειστός, μοναχικός χαρακτήρας, απόμακρη στις παρέες… κι όπως τίποτα δεν είναι τυχαίο στη ζωή μας… ο χαρακτήρας χτιζόταν μέσα σε ένα διαφορετικό εσωτερικά ψυχολογικό, και πνευματικό περιβάλλον.

Έδειχνε το διαφορετικό, που αποδεικνύεται σήμερα να έχει ακολουθήσει, τον δύσκολο δρόμο του λόγου. Όλα λειτουργούσαν στο υποσυνείδητο της, παιδάκι ήταν και δεν το αντιλαμβανόταν.

Όταν έπρεπε να μάθει ένα ποίημα για τις σχολικές γιορτές, η κυρία Παναγιώτα, η μητέρα της, της έγραφε στο μαγνητόφωνο το ποίημα και το έβαζε να παίζει όλη μέρα, για πολλές μέρες, μέχρι που στο τέλος, η μικρή, θέλοντας και μη, το μάθαινε.

Και τα χρόνια περνούν, τα βήματα στα στενοσόκακα μεγαλώνουν μέσα σε μια εφηβεία γεμάτη σκιρτήματα πρωτόγνωρα κι ερωτήματα, για τη ζωή, τις ανθρώπινες σχέσεις και όλα τα παρεπόμενα τους.

Με ενδιαφέρον και περιέργεια, μπροστά στις αναζητήσεις και τα ερωτήματα της, επιδόθηκε μέσα από την πρώιμη ποιητική γραφή να δίνει τις δικές της απαντήσεις και εκδοχές.

Η μητέρα της που διάβαζε τα γραφτά της άρχισε να την θεωρεί αντισυμβατικό χαρακτήρα, με μια αίσθηση θαυμασμού όμως που προσπαθούσε να την κρύψει για να μην πάρουν τα μυαλά της αέρα.

Την καμάρωνε μέσα στη σιωπή της γιατί κι εκείνη ήταν απειθάρχητη με τα κακώς κείμενα της ζωής.

Αρκετές ήταν οι φορές που η έφηβη κοπέλα, πήγαινε σε εγκαταλειμμένα σπίτια, έμπαινε μέσα κρυφά κι ανάμεσα στα σκονισμένα αντικείμενα ξεδίπλωνε τις σκέψεις της στο χαρτί κάνοντας τις λέξεις ν’ αλυχτούν στην όψη της μνήμης, μ’ απρόσμενες στιγμές μπροστά στο χρόνο να στέκουν επίμονα στο φέγγος της νύχτας.

Ήταν οι στιγμές που η εις Άτοπον απαγωγή, άρπαζε το μυαλό της… το οδηγούσε μακριά από τη τυπική λογική προς τη συλλογιστική μέθοδο. Επάνω στο λευκό χαρτί αποτυπώνονταν οι προθέσεις των σκέψεων της φανερώνοντας την υπερβατική προσωπική της αλήθεια. Την αλήθεια ενός άδολου κόσμου που έκρυβε στη ψυχή της απέναντι  στις αντιθέσεις της ζωής, του τι είναι σωστό και τι λάθος

Λάξευε τις λέξεις μέσα στις πρώιμες αβέβαιες νεανικές διαπιστώσεις… η πρώιμη φωνή της δεν είχε αντίκρισμα, ήταν όμως εκείνο το μολύβι που χάραζε μέρα τη μέρα σχήματα στην άμμο… που έχτιζε κομμάτι κομμάτι, νοερά το μέλλον, κοιτάζοντας πάντα, δίχως φόβο, κατάματα τ’ αστέρια να αρνούνται να δώσουν εκείνο το απτό νόημα στη μοναξιά της θάλασσας.

Η έφηβη κοπέλα της Napoli di Romania μεγαλώνει σ’ έναν χρόνο που τρέχει αμείλικτος, επάνω σε χειμώνες και καλοκαίρια με μια άλλη ειλικρίνεια,

αμετάκλητη στη μακρόχρονη πείρα  της μεταμόρφωσης αφήνοντας να παίζουν πίκρες και χαμόγελα στα χείλη της, ενώ σωπαίνοντας οι στιγμές της φλυαρούν για το αίμα που στάζουν τα ασύνορα βλέμματα…

Μέσα σε εκείνα τα χρόνια, σπουδάζει και τελειώνει στην Αθήνα τη Γαλλική Ακαδημία. Με ένθερμη προσήλωση μεγαλώνει ένα υπέροχο παλικάρι, το γιο της τον Αλέξανδρο… αλλά ποτέ δεν σταματά να γράφει ποιήματα…

Οι λευκές σελίδες ως ένα σφιχτοδεμένο δίχτυ λέξεων παγίδευαν το πλέγμα των φράσεων κρατώντας τη διαχρονικότητα τους, παρά τον αδιάφορο χρόνο που μεσολαβεί πάντα στα ανθρώπινα, να μπορούν πάντα να διατηρούν την αλήθεια της προσωπικής της έκφρασης, όπως τότε σε εκείνο το δωμάτιο.

ΘΥΜΑΜΑΙ

ήμουν σε κείνο το δωμάτιο
θυμάμαι
κάτω απ’ τις πατημασιές
των αλόγων
θαμμένη για χρόνια
δεν είχα πια μαλλιά να κρατηθώ
η φωνή μου
άλλαζε δέρμα στο πάτωμα
και τα μάτια … τα μάτια μου
άδεια γραμμή
που περίμενε
κάποιος να σπάσει την πόρτα
στον τοίχο ψηλά
ένας Χριστός καρφωμένος
μαχόταν για την ψυχή μου
με τα χέρια σταυρωμένα
στο στήθος
πιο κάτω
το σιδερένιο κρεβάτι
λευκή επιμονή
τσαλακωμένη
στη σάρκα
κι η πολυθρόνα
στο χείλος του γκρεμού
-στους κίτρινους φίλους άρεσε
από κοντά
να θαυμάζουν το θάνατο-
δυτικά το παράθυρο
μισάνοιχτο
χελιδόνια λευκά στις κουρτίνες
όταν φυσούσε
έτρεχαν στο φεγγάρι
κι επέστρεφαν
επέστρεφαν
χιλιάδες επέστρεφαν
κι ακουμπούσαν απαλά
τα φτερά τους
στο πάτωμα

από τη συλλογή Εις Άτοπον, εκδόσεις Μανδραγόρας

Κι ότι δεν της αρκούσε, κι ότι δεν της αρκεί, βρίσκει διέξοδο μέσα στην ποίηση, ξαναδημιουργεί τη ζωή, από την αρχή… της δίνει σχήμα, την επινοεί μέσα από κάθε ιδέα, κάθε σκέψη και μέρα τη μέρα γινόταν… έγινε τελικά, στάση ζωής.

Ιδεατές οι απόψεις της για τα ουσιώδη κεφάλαια της ζωής… ιδιαίτερα το αίσθημα της δικαιοσύνης ήταν και είναι πάντα το χαρακτηριστικό στοιχείο της που την έκανε και την κάνει να αντιδρά στην αδικία, πιστεύοντας βαθιά μέσα της πως πάντα θριαμβεύει το καλό.

Όμοια όμως πίστη τρέφει και για τα υπόλοιπα σημαντικά κεφάλαια όπως τη γέννηση το θάνατο… την ποθητή αγάπη, αλλά κυρίως εκείνο της διαιώνισης, την αρχή όλων, τον έρωτα, που τον χειρίστηκε με έκφανση πλατωνική για να περισώσει, να προστατέψει ίσως, όσο γινόταν την απομυθοποίηση των ανθρωπίνων σχέσεων.

Συνεπώς, η ποίηση όλο και πιο πολύ γινόταν η αναγκαία της απεικόνιση ενός ρεαλιστικού κόσμου, καθώς η ίδια -η ποίηση- της έθετε ένα σημαντικό όριο μέσα στη φιλολογία της εν πολλοίς υπερρεαλιστικής εκφραστικότητας της, σε στΗχο πλάγιο και μόνο

Και καθώς μέσα στους στίχους της εκφράζεται μια υπέρμετρη δυναμική… βλέπουν το φως τρεις ποιητικές συλλογές.

Φως – πλην δύο, από τις εκδόσεις Γαβριηλίδη… Σε στΗχο πλάγιο και μόνο, εκδόσεις Οσελότος.. Εις άτοπον, από τις εκδόσεις Μανδραγόρας.

Στους στίχους της εκφράζεται το αίσθημα του ανικανοποίητου, της αναζήτησης του ιδεατού… της ταύτισης με το απόλυτο της ψυχής.

Ακόμη και στις συνοπτικές πεζογραφικές, de profuntis αναφορές, γεμάτες υπαινικτικά στοιχεία και αλληγορίες, τύπου Μπωντλέρ, αφήνουν έντονη την αίσθηση αναζήτησης ενός ιδανικού κόσμου.

Κείμενο

Έκλεισε δυνατά την πόρτα. Το δωμάτιο αναβόσβηνε μαζί με το χαμογελαστό της πρόσωπο στην κορνίζα. Τελευταία όλα έμοιαζαν σα να συνέβαιναν εδώ και κάπου αλλού ταυτόχρονα. Πήγαιναν κι έρχονταν αθόρυβα, μεταφέροντας το θάμπος των στιγμών που ζητούσαν να παραμείνουν ανεξιχνίαστες. Η μουσική απ’ το πλαϊνό δωμάτιο όλο και δυνάμωνε. Το τραπέζι στρωμένο από πέρυσι τέτοια μέρα. Πεινούσε και κρύωνε. Ξάπλωσε στον καναπέ και κάρφωσε τα μάτια του στο ταβάνι. Παρακολούθησε τη μικρή αράχνη που ύφαινε στον τοίχο τον ιστό της. Εδώ κι ένα χρόνο του κρατούσε συντροφιά. Του άρεσε να την αφήνει να μπερδεύεται στις σκέψεις του, να πλέκει διαδρόμους που δεν οδηγούσαν πουθενά. Βούλιαξε μέσα στο τριμμένο παλτό κι ανάσανε κοφτά στο σπασμένο μικρό καθρεφτάκι. Αν είχε πεθάνει θα μπορούσε τουλάχιστον να δει τη μορφή του. Ήταν κι αυτό μια παρηγοριά. Το δωμάτιο αναβόσβηνε πιο γρήγορα. Αυτή η απαλή επιστροφή στο τίποτα τον έκανε να φοβάται όλο και λιγότερο. Παρατήρησε τις δυο μεγάλες ρυτίδες που χαράκωναν το μέτωπό του… τα μαλλιά του που είχαν ασπρίσει…

Νιόβη Ιωάννου

Ένας λόγος που θέλει να επουλώσει βαθιές πληγές μιας αποκρουστικής πραγματικότητας, να διαχύσει φως σε σκοτεινές ψυχές από συμπεριφορές που αιμορραγούν πληρώνοντας η ίδια για όσους δεν ξεχωρίζουν τις αξίες και μένουν έρμαιοι σε μια ζωή χωρίς ουσία.

Σαν μοναχικός παρατηρητής του κόσμου γράφει σε άλλη διάσταση σαν να μην αποτελεί σώμα του. Η διαφορετικότητα της σκέψης και η υπερβολική προσωπική ευαισθησία δεν μπορεί να την εντάξει σε καμιά κοινωνική ομάδα. Πολλές αχτίδες πλημμυρίζουν το νου της, όπως γράφει στο ποίημα που ακολουθεί Στη Σοφίτα, από τη συλλογή σε στΗχο πλάγιο και μόνο

ΣΤΗ ΣΟΦΙΤΑ

τόσα δωμάτια εντός μου
κάθε μέρα κι από ένα τακτοποιώ
τελευταία τη σοφίτα αφήνω
κι ας με χλευάζει η θέα στον ακάλυπτο
ρέστα από προηγούμενες ζωές
τα κέρματα κάτω απ’ το κρεβάτι
την αισθητική μου προκαλούν
όμως συνήθισα
το ελλιπές υπόλοιπο να μη γνωρίζω
δε με συμπάθησε ποτέ
των αριθμών η ακρίβεια
κι όμως ό,τι μου ζήτησαν έδωσα
ακρωτηριασμένη ως το δέκα μετρούσα
κι ύστερα πάλι απ’ την αρχή

σε στΗχο πλάγιο και μόνο,  εκδόσεις οσελότος 2014

Σιωπηρά αφοσιώνεται στα δικά της ψυχικά βάθη κι εκφράζεται στα ίδια σκοτάδια της νύχτας πίνοντας γέλια του δρόμου μαζί με αλήθειες και ανθρώπινους θυμούς αφήνοντας πάντα την πόρτα των σκέψεων της μισάνοιχτη να μοιάζουν φαινομενικά όλα ετούτα σε μια ακίνητη γραφή, αλλά τόσο ευέλικτη που οδηγεί τις σκέψεις μας σε νέες κατευθύνσεις υποβάλλοντας μας να ψάξουμε και να προβληματιστούμε, στο δικό της ποιητικό μύθο.

Υπερρεαλισμός μέσα από συναίσθημα… αυτός είναι ο όρος που δίνω στη τελευταία της ποιητική συλλογή, Εις Άτοπον από τις εκδόσεις Μανδραγόρας και τούτο γιατί με πεποίθηση στέκει νηφάλια στο χάος των λέξεων με μια τεχνική αρτιότητα που είναι το προσόν της έκφρασης της να μας βάζει στην ατμόσφαιρα της, να θέλγει τα συναισθήματα μας και να μας αρέσει να διαβάζουμε πέρα απ’ τα συνήθη σαν κάτι σαν τίποτα.

ΣΑΝ ΚΑΤΙ … ΣΑΝ ΤΙΠΟΤΑ

χιτώνες κενοί μαραμένοι
θα σμίξουν στον ύπνο μας
τους ώμους της εγκόσμιας μοναξιάς
τρυφερά θ’ αγκαλιάσουν
τα τραύματα πορφυρά μελιστάλαχτα
θα έχουν κοπάσει
στους αγκώνες των οικείων
γδαρμένες οι πόρτες
θ’ ανοίξουν
-άγνωστα αρχικά, σιωπή να θυμίζουν-
χίλιες σκιές … ύστερα χώμα
κι ο χρόνος στα οστά του κρυμμένος
απόηχος από άδεια αγγίγματα
σαν κάτι … σαν τίποτα
ποτέ
να συνέβη

Εις Άτοπον, εκδόσεις Μανδραγόρας 2017

Υπερρεαλισμός στα ίδια απογεύματα, πίνει γέλια και θρήνους των δρόμων και ξεχνιέται έρμαια κλεισμένη στη υπομονή της δημιουργίας. Εις Άτοπο χρόνο κάνει τον λόγο αιώνιο και πάντα επίκαιρο, να συναντιέται μετά από χρόνια στο άπειρο με μια διαχρονικότητα που θα έχει τη δύναμη να λιγοστεύει το χρόνο και να αποδεικνύει πως στέκεται ως η συνεπέστερη εκπρόσωπος της υπερρεαλιστικής έκφρασης.