Ποίηση – Εικονοποιήση – Οπτικοποιήση

Του Θανάση Πάνου // *

-Περί της ενότητας των εκφραστικών μέσων στην ποίηση-

“Ο ποιητικός χώρος εκτός του λόγου, μπορεί να εκφραστεί τόσο με το χρώμα, το οποίο δύναται να «προχωρεί» ή να «βαθαίνει» όσο και με το σχήμα, έτσι ώστε να μετατρέπεται σε ένα «ον που κυματίζει στον αέρα»”

Wassily Kandinsky

Πολλοί θεωρούν ότι η σημερινή ποίηση έπαθε καθίζηση. Λείπει το νεύρο, έγινε χάδι νωχελικό που δεν αιματώνει τον εγκέφαλο. Δεν παράγει τις εκλεκτότερες παραισθησιογόνες ουσίες αλλά ναρκώνει με εύκολο ηδονισμό. Η έλλειψη πλέον αντικειμενικών κριτηρίων αξιολόγησης σε όλους τους τομείς ακόμα και στα πρόσωπα των γραμμάτων και του πολιτισμού επιτείνει αυτή την εντύπωση. Αντίστοιχα, ο συνδυασμός Παραδοσιακών τεχνικών (φωτογραφίας, ζωγραφικής, κίνησης, μέσα σε ένα ηχητικό περιβάλλον) με την ψηφιακή τέχνη δημιουργεί νέες συναρπαστικές δυνατότητες.

Ο «εύκολος στολισμός» όμως δημιουργεί νέους προβληματισμούς.

Οι όμορφες λέξεις στην ποίηση, το έντονο χρώμα στη ζωγραφική, το ύφος και η ένταση στη μουσική αποτελούν αισθητά σύμβολα «στολίσματος» που προκαλούν μια ιδιότυπη συγκίνηση. Αλλά ο στολισμός, διακρίνεται και αυτός σε πολλές εντάσεις από αρνητικές έως θετικές. Αρνητικές, όταν η εικόνα αντικαθιστά την φαντασία και προσφέρεται ως μια απλή απεικόνιση του λόγου όπως για παράδειγμα η λέξη «φιλί» με ένα φιλί, η λέξη «γυναίκα» με ένα σώμα που φωτογραφίζει τα στερεότυπα του ωραίου και της μόδας ή η λέξη «θάλασσα» με εικόνα θάλασσας που λειτουργεί ανταγωνιστικά με την εικόνα που θα διαμόρφωνε ο αναγνώστης, της δικιάς του ήρεμης ή φουρτουνιασμένης θάλασσας. Αυτό συμβαίνει βέβαια στο διαδίκτυο με την εικονοποίηση-κιτς, όταν η άκριτη πρόσβαση σε εικόνες και η έλλειψη εικαστικής και αισθητικής παιδείας υποκαθιστά ή ανταγωνίζεται τον συμβολισμό του ποιητικού λόγου καταστρέφοντας πολλές φορές την έννοια που μεταφέρει ο ποιητής. Έτσι συχνά βλέπουμε εικόνες με «χοντρά» και τυποποιημένα γράμματα να καλύπτουν ακόμη και το κύριο θέμα ενός έργου ενώ η χρωματική επιλογή παραπέμπει σε υπερπαραγωγή τύπου Bollywood. Αυτό το μέρος της μεταλλαγής της γραπτής πραγματικότητας σε εικαστική αφήγηση, είναι ανούσια αν επιμένει στην αυστηρή απόδοση του λόγου και τη μίμηση της πραγματικότητας όπως επιμένουν οι ζωγράφοι της κορνίζας. Αυτό που θέλουν δηλαδή να αποδώσουν και τους είναι αρκετό, είναι να φτιάξουν την ποιητική λέξη «λουλούδι» να μυρίζει, ένα μήλο για δάγκωμα, ένα πρόσωπο έτοιμο να σου μιλήσει ή μια θάλασσα στην οποία θέλεις να βουτήξεις και φυσικά ένα ηλιοβασίλεμα με όλα τα χρώματα του Walt Disney. Και φαίνεται να το πετυχαίνουν, αφού βρίσκουν εύκολα κοινό διατεθειμένο να μυρίσει, να δαγκώσει, να ακούσει ή να κολυμπήσει σε μια οργανωμένη παραλία και φυσικά να κάνει λαικ σε αυτό που εύπεπτα προσφέρεται. Αυτή η «λεία απεικόνιση» της ποιητική εικόνας, που αποδίδει τις επιθυμίες ή την υποκειμενική αισθητική αντίληψη του εικονο- ποιητή, θεωρεί ότι καλύπτει τις άμεσες οπτικές και συγκινησιακές ανάγκες και των δύο. Το κακό θα ήταν ίσως ασήμαντο αν και οι μεν και οι δε, δεν ταύτιζαν αυτό το γεγονός με την αισθητική της «εικαστικής δημιουργίας ως τέχνη». Το πρόβλημα όμως δεν είναι μόνο αυτό. Είναι ότι αναπαράγουν το κιτς που επικρατεί μέσω της διαφήμισης σε όλους τους χώρους μεταφέρνοντάς το και στην ποίηση και φυσικά την στασιμότητα αφού ότι έγινε και γίνεται στη νέα εικαστική πραγματικότητα, το αγνοούν, ή το απορρίπτουν εκ των προτέρων. Η τυποποιημένη απόδοση της ποιητικής εικόνας είναι και ανούσια και άσκοπη. Διαφεύγει ότι με την αφαιρετική, φαμφαρόνικη αυτή απλούστευση όλη η δυναμική και η προσφορά των εικαστικών ρευμάτων στην ανθρώπινη δημιουργία του σήμερα παραγκωνίζεται. Το οπτικοποιημένο έργο έτσι, έχει την δύναμη ως ζωντανός οργανισμός εν τη γενέσει να ξεφύγει αυτόνομα και να κάνει υποχείριο τον ποιητικό λόγο και τον δημιουργό του και φυσικά να παραπλανήσει τον ακροατή. Ένας από τους πρώτους προμάχους, ένας από τους πρώτους ψυχικούς συνθέτες στην τέχνη του σήμερα, από την οποία θα πηγάσει η τέχνη του αύριο, ο Μαίτερλινκ, λέει: «Δεν υπάρχει τίποτε πάνω στη γη, που να λαχταράει περισσότερο την ομορφιά και που να ομορφαίνει ευκολότερα από μια ψυχή»…και η ψυχή είναι αχόρταγη από νέες συγκινήσεις. Όσο πιο ανοικτό «βλέμμα» έχει ο δημιουργός και ως προς τα άλλα είδη εικαστικής, ηχητικής, κινητικής και γραπτής δημιουργίας τόσο πιο ουσιαστικά πλησιάζει το κέντρο της έκφρασης που ως ενιαίο σύνολο των ανθρώπινων αισθημάτων, προσφέρει διαφορετικούς βαθμούς προσέγγισης. Δεν είναι καθόλου τυχαίο βέβαια και το γεγονός ότι πολλοί ποιητές είναι και ζωγράφοι. (Νάνος Βαλαωρίτης, Εγγονόπουλος, Ελύτης, Χιόνης κ.α)

Όταν αφετηρία είναι η ποίηση ως ο αμεσότερος τρόπος μετάδοσης ενός μηνύματος και οι εκφραστικές δυνατότητες της μουσικής και της εικόνας χρησιμοποιούνται αντιστικτικά, αλληλοεπιδρούν στην δημιουργία ενός σύνθετου θεάματος-ακροάματος και το αποτέλεσμα παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο πως ο συγκερασμός αυτός διδάσκεται με ειδικό τρόπο και στα μαθήματα για τεχνικές ενεργοποίησης της φαντασίας. Η εικαστική τέχνη στην εικο-ποιηση, οπτικοποίηση, καλείται όχι να μεταλλάξει (transposer) την ποιητική υφή σε εικαστική, αλλά να προσφέρει και νέες μορφές αισθητικών συγκινήσεων.

Με την ουσιαστική αξιοποίηση της τεχνολογίας, η σύντηξη του ποιητικού λόγου, όπως και η συστέγασή του τόσο με την ζωγραφική, τη φωτογραφία και το ηχητικό περιβάλλον στοχεύει σε μια πρωτότυπη και πολύμορφη επικοινωνία με το κοινό. Αναμφίβολα κάθε έργο τέχνης περιγράφει τα τοπία της ψυχής των δημιουργών και δέχεται βέβαια ποικίλες ερμηνείες, ερμηνείες ανάλογες με τη διάθεση και τον ψυχισμό του ακροατή-αναγνώστη. Οι αναγνώστες-ακροατές μπορούν να ανακαλύψουν αρκετά κλειδιά για την αποκωδικοποίηση των συμβόλων και των δύσκολων-υψηλών εννοιών-και από αυτή την άποψη η οπτικοποίηση επιτρέπει να πλησιάσουν τον ποιητικό λόγο και οι μη «επαΐοντες» με την ποίηση. Αποτελεί έτσι και ένα σπουδαίο εκπαιδευτικό εργαλείο το οποίο μπορεί να βοηθήσει ουσιαστικά στην προσέγγιση της ποίησης και λογοτεχνίας από τους μαθητές και μάλιστα με τη δική τους συμμετοχή-δημιουργία, με ζωγραφική, φωτογραφία μουσική και αφήγηση. Και αυτό είναι και το πιο σημαντικό μιας και η λογοτεχνία με την στείρα διδασκαλία που επικρατεί στο εκπαιδευτικό σύστημα κακοποιείται βάναυσα, απωθώντας τους νέους από το μεγαλείο της. Η προσεκτικά δουλεμένη και ζυγισμένη οπτικοποίηση, επιτρέπει αυτή την προσέγγιση ειδικά σήμερα, την εποχή της εικόνας και της καλύτερης  υλικοτεχνικής υποδομής και μάλιστα προσφέρει ποικίλους βαθμούς και είδη συγκίνησης.

ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΟΠΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗΣ

Το μοντάζ, η συναρμογή, ο συγκερασμός, είναι ένα από τα πιο δύσκολα προβλήματα κάθε είδους δημιουργίας. Στην οπτικοποίηση του ποιητικού λόγου, η ισορροπημένη αναλογία είναι και η μεγαλύτερη πρόκληση. Η αρμονική συνύπαρξη περνά τον ακροατή από το εύκρατο κλίμα στο τροπικό, από τον παγετό στον καυτό νότο.

Υπάρχουν βασικοί κανόνες για την δημιουργία εκφρασμένοι τόσο από τις κλασικές αρχές της αισθητικής αγωγής που διατύπωσε ο Leonardo, όσο και από τις σύγχρονες μελέτες. Ο Κινέζος KuoHis, από τον ενδέκατο αιώνα, διαπίστωνε ότι «το ποίημα είναι μια ζωγραφική χωρίς φόρμες και η ζωγραφική είναι ένα ποίημα με φόρμες». Για το αρμονικό αυτό ζευγάρωμα η μελέτη του βιβλίου «για τον πνευματικό στην τέχνη» του Wassily Kandinsky, είναι το ίδιο απαραίτητη όπως και η μελέτη της ιστορίας της τέχνης και των εικαστικών και λογοτεχνικών ρευμάτων. Οι «ασκήσεις ποίησης» με τον picasso αποτελούν επίσης ένα σπουδαίο θεωρικό εργαλείο. (Ο Μάριο Ντε Μικέλι, έχει συγκεντρώσει τα γραπτά του Πικάσο, ποιήματα και θεατρικά που έχουν γραφτεί από το 1935 έως περίπου το 1943 και πολλά ερμηνεύτηκαν από τους Καμύ, Σάτρ, Σιμόν Ντε Μπουβουάρ. Μέσα σε αυτά ανακαλύπτουμε πολλά στοιχεία που αποκαλύπτουν το αρμονικό ζευγάρωμα των διαφορετικών μορφών δημιουργίας)

Δεν πρέπει να ξεχνάμε επίσης ότι μέσα από αυτόν τον διάλογο που ανοίγει ο δημιουργός, άλλοτε αντιπαραθέτοντας και άλλοτε βυθίζοντας το εγώ του στις πραγματικότητες αποκαλύπτει τα μορφικά στοιχεία και τις σχέσεις με ότι τον περιβάλλει συνδυάζοντάς τα με το χωροχρονικό πλαίσιο της γραφής.

Αυτή η εσωτερική αναγκαιότητα οδήγησε και τον Wassily Kandinsky, στην διατύπωση ενός νέου εικαστικού κώδικα. Περιληπτικά τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του κώδικα αυτού, μέσα από την κατάταξη των χρωμάτων στη νέα αρμονία του αφηρημένου πίνακα, αποτελεί και ένα ποίημα που ξετυλίγει την γοητεία της ενότητας των εκφραστικών μέσων. Αντίστοιχα, αν ζωγραφίζουμε ένα πρόσωπο-αναφέρει ο Πικάσο-θα φτάσουμε αναπόφευκτα στο αυγό και από ένα αυγό φτάνουμε σε ένα πρόσωπο. Στο εργαστήρι της οπτικοποίησης επιλέγουμε να θέσουμε στη βάση το αυγό και να προσθέσουμε το περιβάλλον, εικαστικό και ηχητικό που θα δημιουργεί μια μεγάλη γκάμα αισθητικών συγκινήσεων. Αποφεύγουμε για παράδειγμα να «ντύσουμε» την ποίηση με βιολιά, έγχορδα και πληκτροφόρα της κλασικής μουσικής και γενικά μελωδικές γραμμές που λειτουργούν επιβλητικά άρα ανταγωνιστικά στον κεντρικό στόχο της εικαστικής περιγραφής του ποιητικού λόγου. Η κλασική μουσική για παράδειγμα, αποτελεί την εύκολη σοβαρή λύση για πολλούς δημιουργούς. Δεν είναι. Η αυστηρότητα, η δομή και η τέλεια οργάνωση του μουσικού θέματος έχει μια δική της αυτοτέλεια και δυναμική που δύσκολα υποτάσσεται ή υπηρετεί το κέντρο, που είναι ο ποιητικός λόγος. Πολλές φορές μάλιστα η βεβιασμένη επιλογή με μόνο κριτήριο το «μου αρέσει» οδηγεί σε αποτέλεσμα ασφυκτικό για την ίδια την ποιητική φόρμα. Εύκολη λύση επίσης αποτελεί και η χρήση του ασπρόμαυρου θέματος στην εικόνα. Η «σοβαρότητα» έτσι, τόσο της κλασικής μουσικής όσο και της ασπρόμαυρης φωτογραφίας αποτελεί το τέλειο άλλοθι για να παρουσιαστεί και το ποιητικό θέμα ως κάτι το ποιοτικό και ιερό ως ύψιστο πνευματικό επίτευγμα το οποίο όμως έτσι αποκλείει την σάτιρα, τον χλευασμό το νάζι και την περιπαιχτική διάθεση ή και αυτοκριτική του ποιητή. Μια κλασική άσκηση ηχητικού περιβάλλοντος αποτελεί για παράδειγμα το ποίημα του Charles Baudelaire «Ὁ βρικόλακας». Ζητείται από τους νέους δημιουργούς να πειραματιστούν ηχητικά μιας και οι εικόνες του ποιήματος είναι από μόνες τους τόσο δυνατές που αρκεί το ηχητικό περιβάλλον για να δημιουργηθεί η αντίστοιχη ατμόσφαιρα.

(Καθὼς οἱ δαίμονες μὲ τ᾿ ἄγριο μάτι,

θὰ σοῦ ξανάρθω σιγὰ στὸ κρεβάτι

καὶ θὰ γλυστρήσω κοντά σου ἀχνός…)

Στην οπτικοποιημένη μορφή του ποιητικού θέματος η απόδοση του ατμοσφαιρικού στοιχείου μπορεί να επιτευχθεί χρωματικά με τα βασικά χρώματα και τις αντιθέσεις τους ενώ το ηχητικό περιβάλλον με αυτοσχεδιαζόμενη μουσική ξύλινων πνευστών και κρουστών ή στην περίπτωση του «βρικόλακα» με εκκλησιαστικό όργανο. Το κέντρο δηλαδή μιας οπτικοποιημένης σύνθεσης, με την έλλειψη για παράδειγμα τονικών μεταβάσεων από το φωτεινό στο σκοτεινό και ενός περιγραφικού» και όχι αυτόνομου μουσικού θέματος μπορεί να υπογραμμίζει διακριτικά την αλλόκοτη ή σκοτεινή «εξέλιξη» του θέματος που περιγράφει ο ποιητής.

Άλλος ένας Πειραματισμός που τον βλέπουμε στα διεθνή φεστιβάλ videopoetry είναι με την χρήση Graphic Music (ο Ariel González Losada έχει πειραματιστεί με εντυπωσιακά αποτελέσματα π.χ στο έργο του Dibujos Sinusoidales (estudio)-έχοντας ως δάσκαλό του τον πρωτοπόρο Ιάννη Ξενάκη. Και εδώ είναι η αφετηρία που με τις εύκολες λύσεις της τεχνολογίας παραγκωνίζεται σήμερα. Ο Ιάννης Ξενάκης (Iannis Xenakis,1922- 2001) υπήρξε ο σημαντικότερος πρωτοπόρος της Πολυαγωγίας, αναπτύσσοντας συνθετικές μεθόδους συσχέτισης των τεχνών, μουσικής και μαθηματικής μεθοδολογίας (μέσω της χρήσης μοντέλων από τη θεωρία των συνόλων, τη θεωρία των πιθανοτήτων, τη θερμοδυναμική, τη Χρυσή Τομή, την ακολουθία Φιμπονάτσι κ.ά). Δημιούργησε νέους όρους στο σύγχρονο αίτημα ενότητας επιστήμης και τέχνης με υπόβαθρο την φιλοσοφία (κυρίως τον Πλάτωνα) και τα μαθηματικά μοντέλα και δικαίως χαρακτηρίστηκε ως «νεοπυθαγόρειος». Τα πρώτα έργα οπτικοποίημένου ποιητικού λόγου στη Ελλάδα, δημιουργήθηκαν το 1985 με την βοήθεια του συστήματος UPIC ( ΠΟΛΥΑΓΩΓΙΑΣ του Ι. ΞΕΝΑΚΗ) από τον Κώστα Στρατουδάκη «Αποσπάσματα από πυκνό χρόνο» και τον ποιητή Ανδρέα Παγουλάτο, «Τροπές/όργια και εμπόδια», αντιπροσωπευτικών αυτής της τάσης. Ο ιδιότυπος αυτός διάλογος ανάμεσα στην ποίηση και την ηλεκτροακουστική μουσική πρωτοπαρουσιάστηκε στις 2ες «Διεθνείς συναντήσεις Ποιήσεως» στο GOGOLIN (Γαλλία ΄85) και στο διεθνές Φεστιβάλ ποιήσεως POLYPHONIX (1986).

Σήμερα, ειδικά διαμορφωμένοι χώροι σε όλο τον κόσμο, φιλοξενούν πολυμεσικές εγκαταστάσεις στις οποίες ο δημιουργός συνδυάζει με οπτικά ερεθίσματα την εικόνα, τον λόγο, την κίνηση, τη μουσική και γενικά τον ήχο, με την εικαστική πλέον χρήση της τεχνολογίας, αυτό που ανέφερε ο Ξενάκης, με τον όρο «πολύτοπα» (Ο όρος έχει και μαθηματική σημασία, λειτουργώντας ως αναφορά στα πολύτοπα της ευκλείδειας γεωμετρίας)

Τι αναζητούμε όμως σήμερα με την πολυμορφία, πολυχρωμία και το ηχητικό περιβάλλον στην ποιητική απόδοση;

Μια πλειάδα νέων αισθητικών συγκινήσεων. Εντοπισμό, διερεύνηση και προσδιορισμό κρυφών ή νέων σχέσεων, επαλήθευση της πνευματικής μας αναζήτησης με νέους όρους, επισήμανση και αποκάλυψη της δυναμικής του ποιητικού λόγου διαχρονικά. Ο ποιητικός λόγος άλλωστε αποτελεί από μια άποψη και τον αισθητικό καθρέπτη για την αυτό-ανάλυσή μας, το πιο ελεύθερο μέσο και την ελπίδα για την διερεύνηση των ορίων των πνευματικών-αισθητικών δυνατοτήτων μας. Παράλληλα η «μυστηριακή» ποίηση και η εικαστική αποκωδικοποίηση των σημείων της καθώς και η έξω-κοσμική συσχέτιση του ονειρικού κόσμου είναι, όπως αναφέρει ο Roberto juarroz: «Η έσχατη καταφυγή της μυστηριώδους ανάγκης μας για ύπαρξη». Άλλωστε αυτή η προσπάθεια μέσα από τις σύγχρονες τεχνολογικές εφαρμογές, ρέει και αποκαλύπτει, διαβρώνει και καυτηριάζει, παιχνιδίζει με τα αισθήματα και τη λογική, το παράλογο και το παράδοξο και ως νοητικό οπλοστάσιο μπορεί να εκραγεί διαλύοντας και τον ίδιο τον δημιουργό ή καλύτερα τον οπτικο-ποιητή που δεν θα ιχνηλατήσει με ιερότητα το ποιητικό μονοπάτι.

Φυσικά και οι απόπειρες οπτικοποίησης απαιτούν γνώσεις και τεχνικές, όμως αυτές οι γνώσεις δεν θα πρέπει να θεωρηθούν απόλυτα τεχνοκρατικές-γραφιστικές ή αυστηρά εικαστικές. Ο Λεονάρντο, εκείνος που έθεσε στην «πραγματεία» του για την τέχνη τόσους κανόνες, έλεγε: «Αν στη δημιουργία σου οδηγηθείς από τους αυστηρούς κανόνες, δεν θα δημιουργήσεις τίποτα το αξιόλογο». Η σύγχρονη δημιουργία είναι ένα σύνολο αντιφάσεων και όπως η χελώνα βγάζει τα μέλη της μέσα από το καβούκι της, έτσι και εμείς ας είμαστε ανοικτοί στην κάθε απελευθέρωση της πνευματικής-εικαστικής φόρμας, από αυτούς που αποτολμούν την έξοδο και την αναζήτηση του νέου, με λυρική, υπερεαλιστική, εξπρεσιονιστική θεματική ή όχι, στον κόσμο των πνευματικών συγκινήσεων.

…

“Ανδρομέδα”, Ιάννης Ξενάκης   https://vimeo.com/164470048

«Diamorphoses» του Ιάννη Ξενάκη  https://vimeo.com/163948931

…

Από το Δοκίμιο «ΕΝΟΡΑΣΗ & ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ»

Το δοκίμιο «ΕΝΟΡΑΣΗ & ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ» εντάσσεται στα πλαίσια των θεωρητικών μαθημάτων για την έρευνα και την λειτουργία της Καλλιτεχνικής φόρμας ως κοινό οργανικό στοιχείο σε όλες τις τέχνες, καθώς και στη μορφική αντιστοιχία από το ένα είδος τέχνης στο άλλο (Εικόνα-Ήχος-Κίνηση-Λόγος – Η βιωματική εικαστική παιδεία ως μέθοδος εκπαίδευσης).Το βιβλίο αυτό επίσης, απευθύνεται σε σπουδαστές Ανωτέρων και Ανωτάτων σχολών όπως Καλών τεχνών, Θεάτρου, Μουσικής, και γενικά εικαστικών σχολών αποτελώντας ένα σημαντικό βοήθημα σε ένα χώρο που η έρευνα και η εφαρμογή προσφέρει μεγάλο ενδιαφέρον.

* Ο Θανάσης Πάνου σπούδασε Οικονομία,  κοινωνιολογία- εγκληματολογία και  πραγματοποίησε ειδικές σπουδές εικαστικών τεχνών  (εικόνα ήχος-κίνηση-λόγος). Ως  εκπαιδευτικός έχει εργαστεί με ομάδες art therapy και είναι επιστημονικός συνεργάτης του κέντρου ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ & ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΤΕΧΝΩΝ στο τμήμα πειραματικής έρευνας και έκφρασης. Έχει λάβει μέρος σε ατομικές και ομαδικές εκθέσεις Ζωγραφικής – video-art,  στην Ελλάδα και το εξωτερικό  και έχει οργανώσει λογοτεχνικές εκδηλώσεις και δρώμενα πλαισιωμένα με μουσική και οπτικοποίηση ποιητικού λόγου.Το  Ινστιτούτο Πειραματικών Τεχνών το 2013 και 2014 παρουσίασε videoart & ποίησή του. (Ιnternational Film Poetry Festival).