Γκρίζο Βλέμμα: Εφετείο για το Noir Μυθιστόρημα (I)
Από τον Πάνο Ιωαννίδη //
Μια από τις συστηματικότερες επιθέσεις που δέχεται το noir, είναι ότι συνιστά μέρος της μαζικής κουλτούρας. Οι επιθέσεις αυτές οι οποίες προέρχονται κατά κανόνα από ετερόκλητους στρατούς, έχουν ως βασική στρατηγική να δείξουν πως το αστυνομικό δεν είναι κάτι παραπάνω από μια περιπετειώδης παραφιλολογία που τρέφεται από τις σάρκες της, και συνεπώς αδυνατεί να κομίσει κάτι καινούριο στα γράμματα. Καθώς δε κάθε στρατός έχει ως βασική προτεραιότητα να προφυλάξει τα αφεντικά του, από οποιαδήποτε αναταραχή που θα αναδιατάξει τους κανόνες του παιχνιδιού, έτσι και εδώ απώτερος στόχος είναι να μην ταραχθούν τα λιμνάζοντα νερά της παραδοσιακής λογοτεχνίας.
Έως έναν βαθμό οι επιθέσεις αυτές, έχουν καταφέρει να πετύχουν αρκετά. Άλλωστε τη noir αφήγηση πολλοί εμίσησαν, όμως τα noir μυθιστορήματα ακόμη περισσότεροι τα διαβάζουν. Υπάρχουν μια σειρά από σταθερές στις οποίες το noir βρίσκεται de jure απέναντι τους. Θα μπω στον πειρασμό να περιγράψω τρεις εξ αυτών.
Αρχικά το είδος κατά κανόνα συνιστά μέρος, ή ίσως ακριβέστερα συνέχεια των μεγάλων αφηγήσεων. Τη θέση του μοναχικού ήρωα που θέλει να σώσει τον κόσμο και παλεύει για παγκόσμια ειρήνη, δικαιοσύνη και ήθος, έχει πάρει ο ντετέκτιβ ή ο αστυνόμος. Αμφότεροι έρχονται αντιμέτωποι με μια σειρά προκλήσεις και γεγονότα τα οποία εκφράζουν το κακό, δηλαδή το αρνητικό, σε διάφορες εκφάνσεις του. Στόχος τους δεν είναι να αποκαταστήσουν την ήδη διασαλευμένη τάξη, αλλά να βάλουν έστω και προσωρινή ισορροπία στο χάος. Το στοιχείο αυτό του noir κοντράρει τη θεματική της μικρής φόρμας, για τον απλό λόγο πως χρειάζεται μπόλικες σελίδες για να αναπτυχθεί. Υπό αυτό το πρίσμα, το οποίο δεν είναι απλοϊκό καθότι η μεγάλη φόρμα προϋποθέτει ικανότητες σύνθεσης, το noir φέρει καινά δαιμόνια στα βασίλεια της μικρής φόρμας. Για τον λόγο αυτό οφείλει να εξοστρακιστεί.
Συνακόλουθα, οι γραμμές της αστυνομικής λογοτεχνίας ρίχνουν φως στα σκιερά πεδία των πραγμάτων και των φαινομένων. Δεν είναι λίγοι όσοι πιστεύουν πως ορισμένα θέματα καλό είναι να μην θίγονται ακόμη και από τη λογοτεχνία. Η στάση αυτή, η οποία δυστυχώς μόνο μοντέρνα δεν μπορεί να χαρακτηριστεί, τονίζει πως η λογοτεχνία οφείλει ipso facto να μην ασχολείται με θέματα που δύνανται να αναστρέψουν την συμπεριφορά προβάτου που διέπει τον μέσο ψηφοφόρο. Μια ματιά στους βασικούς τίτλους του μεσογειακού noir- στους οποίους βασίζει και την επιτυχία του-αρκεί για να καταλάβουμε ποια πλευρά έχει το λογοτεχνικό δίκιο με το μέρος της.
Τέλος, μια βασική διαφοροποίηση ανάμεσα στο noir και στις παραδοσιακές μορφές αφήγησης, και ίσως ιδιαίτερα στην ηθογραφία, είναι η απόσταση που διατηρείται από τα γεγονότα. Κατά κανόνα η πρώτη γράφεται εν θερμώ όταν τα γεγονότα συμβαίνουν και όπως λέει το τραγούδι η ιστορία και κατά επέκταση η πένα του συγγραφέα καίει σαν πυρωμένο σίδερο. Στον αντίποδα η έτερη λογοτεχνική μορφή προσδοκά να υπάρξει μια κατάπαυση των ιστορικών πυρών ώστε να πιάσει δουλειά. Αναμφίβολα, εδώ τα πράγματα είναι πιο περίπλοκα μια και στη λογοτεχνική ανάγνωση πρωτεύοντα ρόλο έχει η αισθητική απόλαυση. Όμως το να πεις τα πράγματα με το όνομα τους και να δώσεις στον αναγνώστη να καταλάβει σε ποια σημεία και σημαινόμενα αναφέρεσαι είναι ζήτημα παροντικό και όχι δευτέρας παρουσίας.
(συνεχίζεται)
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
-
-
-
-
-
-
H Κατερίνα Ανδριανάκη στο εργαστήρι του συγγραφέα
23/04/2024, 9:54 μμ
ΘΕΜΑΤΑ
-
Τρία ποιήματα
Της Πόπης Παντελάκη // Ο δήμιος Με κατασκοπεύεις Σε βλέπω από το παράθυρο φοράς καπαρντίνα , ρεπούμπλικα μαύρα γυαλιά Έχεις ύφος αδιάφορο δήθεν Καπνίζεις Ξέρω ότι είσαι πάντα εκεί εαυτέ μου σκιά μου δήμιε Με
Περισσότερα -
Ιωάννα Μπαμπέτα: Η Ζωή που περισσεύει
Συνέντευξη στην Αργυρώ Μουντάκη // Η Ιωάννα Μπαμπέτα είναι βραβευμένη συγγραφέας βιβλίων για παιδιά και μάλιστα με κείμενα ιδιαίτερα αγαπητά ανάμεσα στους μικρούς της αναγνώστες. Επικοινωνιακή, τρυφερή στο λόγο της, με την γραφή που αποπνέει την εμπιστοσύνη μητέρας, με
Περισσότερα -
Η καλή εκδοχή των πραγμάτων
Γράφει η Κατερίνα Λιβιτσάνου -Ντάνου // Γιάννης Μακριδάκης «Όλα για καλό», εκδ. Εστία, 2017, σελ. 240 Ένα ακόμη βιβλίο του Γιάννη Μακριδάκη κυκλοφόρησε το 2017 από τις εκδόσεις ΕΣΤΙΑ. Πρόκειται για το κοινωνικό και επίκαιρο μυθιστόρημα με τίτλο
Περισσότερα -
Μελέτη της υστεροβυζαντινής πόλης (1204-1453)
Γράφει ο Αγησίλαος Κ. Αλιγιζάκης // * Διαβάστε το άρθρο: Η παρακμή και η ακμή της μεσοβυζαντινής πόλης (7ος-13ος αι.) >> Εισαγωγή Η υστεροβυζαντινή περίοδος (1204-1453), η οποία αρχίζει με την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους σταυροφόρους το
Περισσότερα -
Ένα Επίτευγμα – ένας Άθλος – μία Πανδημία ή Το φιλότιμο σε δύσκολους καιρούς
Γράφει η Εύα Μοδινού // Τον Οκτώβριο του 2018, στα πλαίσια μιας περιπατητικής εξόρμησης, βρέθηκα στο Φράγμα του Μαραθώνα. Κοιτάζοντας το πάνω από τον δρόμο είχα την αίσθηση ότι ήμουν στην κορυφή μιας κατασκευής που συνέδεε το
Περισσότερα -
To Sapiens στην 9η τέχνη
Γράφει ο Δημήτρης Καρύδας // Γιουβάλ Νοά Χαράρι «Sapiens, μια εικονογραφημένη ιστορία. Τα θεμέλια του πολιτισμού», Μετάφραση: Μιχάλης Λαλιώτης, εικονογράφηση: Daniel Casanave, εκδ. Αλεξάνδρεια, σελ. 256 Το πρώτο βιβλίο της σειράς Sapiens του Ισραηλινού Γιουβάλ Νοά Χαράρι αποτέλεσε μια παγκόσμια
Περισσότερα -
Βγαλμένη απ’ το χώμα και τα κόκαλα της Κρήτης
Του Γεωργίου Νικ. Σχορετσανίτη // Γιάννης Νικολούδης, «Από χώμα και κόκαλα». Εκδόσεις Σκαρίφημα. Αθήνα, 2021 Εκείνη τη μοιραία νύχτα, μέσα σε όχι και τόσο συνηθισμένη κακοκαιρία και την ώρα που μια «θύελλα… προμηνυόταν στο βάθος
Περισσότερα
