Fractal

Δημήτρης Φύσσας: “Ξέρω το Κέντρο σαν την τσέπη μου, περπατάω πάρα πολύ ιδίως στις φτωχικές γειτονιές του Δήμου Αθηναίων”

Συνέντευξη στον Ελπιδοφόρο Ιντζέμπελη //

 

FyssasΤον γνωρίσαμε το 2004 με το «Αγύριστο κεφάλι». Ακολούθησαν τα βιβλία «Πλατεία Λένιν, πρώην Συντάγματος» το 2005, «Στρατιώτης του Χριστού» το 2008, «Ο αναγνώστης του Σαββατοκύριακου» το 2012 και «Ο κηπουρός κι ο καιροσκόπος», προσφάτως. Ο Δημήτρης Φύσσας μιλά στο fractal για το καινούργιο βιβλίο και τη ζωή του. Για την Αθήνα που αγαπά και τα βιβλία που θέλει να διαβάζει. Για τους κήπους στο μυθιστόρημά του και για τους ήρωές του.

 

-Πώς ξεκίνησε η ιδέα της συγγραφής του βιβλίου «Ο κηπουρός και ο καιροσκόπος», εκδόσεις Εστίας ;

Από την εύρεση δυο παλιών βιβλίων: «Το κλίμα των πόλεων» του χημικού – μετεωρολόγου Βασίλη Σακαλή (1945) σε παλαιοβοβλιοπωλείο και το «Οι λαχανόκηποι Αττικής» του γεωπόνου Νίκου Κανάση (1943), που μου το δάνεισε ο φίλος μου Θοδωρής Βαλμάς.

-Από τις πρώτες σελίδες του βιβλίου καταλαβαίνει ο αναγνώστης ότι είσαστε γνώστης της ιστορίας της Αθήνας. Από πότε αρχίζει αυτή τη σχέση αγάπης;

Από την παιδική μου ηλικία. Γεννήθηκα και μεγάλωσα στα Πατήσια, έζησα και σπούδασα στη Νεάπολη, έζησα επίσης στα Κάτω Ιλίσια, ξέρω το Κέντρο σαν την τσέπη μου, περπατάω πάρα πολύ ιδίως στις φτωχικές γειτονιές του Δήμου Αθηναίων (Γουδί, Γκαζοχώρι, Πετράλωνα, Κολοκυθού, Βοτανικός, Γεράνι, Βάθη, Γκύζη κλπ), μελετάω παλιούς οδηγούς, χάρτες, αθηναιολόγους, έχω και μια αθηναιογραφική στήλη στην «Athens Voice» κλπ. Μια άκακη λόξα.

-Ο Χάρης Χωματάς αποφασίζει να μελετήσει συστηματικά το κλίμα της Αθήνας προσδοκώντας ότι η πόλη θα πολεοδομηθεί κατά το δυνατόν εκ νέου. Αυτή η ανοικοδόμηση γιατί έγινε με τόσο άναρχο τρόπο; Ποιοι ήταν αυτοί που πήραν αυτή την απόφαση;

Ο Χάρης αντιγράφει το Βασίλη Σακαλή, που το λέει αυτό στο ορίτζιναλ βιβλίο του, ήδη το 1940. Αναφέρεται επομένως στα πρώτα 110 χρόνια από την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους. Πέρα από τα γνωστά τροποποιήσεις του αρχικού Σχέδιου Πόλης των Κλεάνθη- Σάουμπερτ, πολιτικές πιέσεις, οικοπεδοφάγοι, συμφέροντα, άθλιος ρόλος της μονής Πεντέλης / Πετράκη / Ασωμάτων κλπ –δηλαδή πράγματα κοινά και πολύ-ειπωμένα–δεν ξέρω να πω κάτι ιδιαίτερο.

-Ο γεωπόνος Αντώνης Αστεριάδης ξεκινάει μια εξίσου εξαντλητική έρευνα με τους λαχανόκηπους της πρωτεύουσας. Είναι αλήθεια πως μετά την Κολοκυνθού και στην Κατοχή στο Αιγάλεω υπήρχαν πολλοί λαχανόκηποι; Θα βοηθούσαν άραγε στην σημερινή οικονομική κρίση;

Υπήρχαν πράγματι δεκάδες χιλιάδες στρέμματα λαχανόκηπων νότια, δυτικά και νοτιοδυτικά της Ομόνοιας, βόρεια και ανατολικά των Τουρκοβουνιών, για να μείνω στο Λεκανοπέδιο και να ην επεκταθώ στην Αττική (στο βιβλίο παρατίθενται σχετικοί πίνακες). Διατηρείται ακόμα –σήμερα, 2014– το μποστάνι του Ζέρβα, το τελευταίο στο Δήμο Αθηναίων, στην Κολοκυθού (Λένορμαν και Μελάμποδος). Θα βοηθούσαν, αν οι Αθηναίοι δε είχαν συμμετάσχει στο ανοικοδομητικό όργιο και δέχονταν να έχουνε ακόμα λαχανικά, κότες, ελιές, συκιές, κουνέλια, κατσίκες κλπ. Αλλά τότε θα μιλάγαμε για άλλη πόλη.

-Οι δυο ερευνητές γνωρίζονται και γίνονται φίλοι. Και οι δυο είναι αφιερωμένοι στο έργο τους. Γιατί η κοινωνία τους βλέπει διαφορετικά και δεν θέλει να δεχθεί την πολική τους απομόνωση από την πολιτική;

Γιατί αρνούνται να διαλέξουν στρατόπεδο και αφοσιώνονται στο επιστημονικό τους έργο, ενώ όλοι γύρω τους σφάζουν και σφάζονται, ενόψει της απελευθέρωσης (Οκτώβρης του ΄44), πράγμα που έφερε τα Δεκεμβριανά και τον Εμφύλιο.

-Μέσα από το βιβλίο μας δίνετε εικόνες της Κατοχής και της Απελευθέρωσης. Είναι αλήθεια ότι πέρα από τις πηγές που ανακαλύψατε σας βοήθησαν και οι μνήμες του πατέρα σας;

Ισχύει όπως το λέτε. Ο προσεκτικός αναγνώστης εύκολα επισημαίνει ποιες ακριβώς είναι μαρτυρίες του: η ματιά του παιδιού που γεννήθηκε το 1931 στου Ζωγράφου, επομένως το 1943-44 είναι προέφηβος, αντράκι.

-Την ιστορία του Χωματά και του Αστεριάδη την ανασυνθέτουμε σταχυολογώντας πληροφορίες χωρισμένες σε πέντε κεφάλαια, που το καθένα περιγράφει τις ετήσιες δραστηριότητες των πρωταγωνιστών από το 1940 ως το 1944, που περιλαμβάνουν αυτούσιο πλούσιο πραγματολογικό υλικό. Δεν αντιμετωπίσατε δυσκολίες για να πετύχετε αυτό το επιχείρημα;

Αντιμετώπισα βέβαια, γιατί αποφάσισα να συνθέσω κάθε «ετήσιο κεφάλαιο» με συστηματική αλληλοδιαδοχή ενός πεποιημένου κειμένου κι ενός υπαρκτού. Πάνε ένα – ένα, ίσα σε πλήθος, αριθμημένα μάλιστα. Έτσι η αφήγηση είναι εντελώς θρυμματισμένη, δε θυμίζει και πολύ λογοτεχνία. Αλλά οι δικές μου δυσκολίες δεν είναι τίποτα, αν συγκριθούν με τις δυσκολίες του/της αναγνώστη/ώστριας. Γι΄ αυτό γράφω στην αρχή πως όποιος/α θέλει μπορεί να πηδάει ό,τι τον/τη δυσκολεύει. Ζητάω σοβαρή συμμετοχή από τον/την άλλο/η, δεν εύπεπτο βιβλίο.

fyssas2– Γενικότερα τα βιβλία σας είναι πρωτότυπα και έχουν διαφορετικά θέματα. Αυτό οφείλεται στην προσωπική σας αναζήτηση ή στο ιδεολογικό σας υπόβαθρο και τις σπουδές της φιλολογίας που έχετε πραγματοποιήσει;

Πολύ εύστοχη ερώτηση. Νομίζω στα δύο πρώτα, μια και υπήρξα κάκιστος φοιτητής στην πρώτη μου σχολή (πήρα πτυχίο στα οχτώ χρόνια).

-Ποια ήταν η ανταπόκριση του αναγνωστικού κοινού στο βιβλίο σας;

Ελάχιστη, νομίζω. Δεν έχει καν εξαντληθεί η πρώτη έκδοση. Το περίμενα, γιατί είναι δύσκολο βιβλίο. Αντίθετα, η κριτική το είδε θετικά- ομόφωνα μάλιστα, απ΄ όσα δημοσιεύματα τουλάχιστον έχω δει, τόσο στο γουέμπ, όσο και σ΄ έντυπα.

-Είσαστε δημοσιογράφος και παράλληλα γράφετε. Μένει χρόνος για να διαβάσετε κάποιο καλό βιβλίο;

Ευτυχώς ναι. Έχω επίσης τη μεγάλη τύχη να παρουσιάζω βιβλία (και συγγραφείς, μεταφραστές, εκδότες) στην εφημερίδα μου, στο σάιτ της και στον «Αθήνα 9,84» (είμαι απλά παρουσιαστής, όχι κριτικός), που σημαίνει ότι οι εκδότες μού στέλνουν βιβλία δωρεάν. Επειδή συμβαίνει να είμαι φτωχός, αυτό είναι εξαίρετο «δώρο» για μένα, και το αξιοποιώ δεόντως.

-Μου έκανε εντύπωση ότι αν και είσαστε νέος έχετε εγγόνια. Ποια βιβλία θα τους διαβάζατε για να τους κάνετε συντροφιά;

Είμαι 58 χρονώ, έχω εγγόνι από τα 50. Δεν τους διαβάζω, τους λέω τρελά παραμύθια δικής μου έμπνευσης, προέκταση εκείνων που έλεγα στα παιδιά μου. Επίσης «παίζουμε» δικά μου παραμύθια, ας τα πούμε διαδραστικά.

-Ποιο βιβλίο έχετε στο προσκεφάλι σας;

Από αλλοδαπή λογοτεχνία: το «Catch – 22», τον «Μόμπι Ντικ», το «Χακ Φιν, το «Γάτα και ποντίκι, τον «Τρίστραμ Σάντι», τον «Γαργαντούα» και την «Αλίκη», τόσο «στη χώρα των θαυμάτων», όσο και «μέσα στον καθρέφτη». Από ελληνική, Χάκκα, Καρυωτάκη, Βαλτινό, Καβάφη, Ροϊδη, Παπαδιαμάντη και Ιωάννου.

-Ποια συμβουλή σας έδωσαν οι γονείς σας που πάντα την τηρείτε;

Που να την έχω τηρήσει με συνέπεια σ΄ όλη μου τη ζωή, καμιά. Είτε γιατί δεν μπόρεσα, είτε γιατί στην πορεία διαφώνησα. Ευχαριστώντας που επιλέξατε να μου πάρετε συνέντευξη, να πω ότι το βιβλίο παρουσιάζεται στο Café Polis, πάνω από τη «Στοά του βιβλίου», την Τρίτη 9 Σεπτεμβρίου, και ώρα 20.30. Ομιλητές: Λευτέρης Ξανθόπουλος (σκηνοθέτης, συγγραφέας), Γιώργος Συμπάρδης (συγγραφέας) και Σώτη Τριανταφύλλου (συγγραφέας, ιστορικός).

 

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top