Δήμητρα Πυργελή: «Μόνο εάν τα παιδιά βλέπουν ανθρώπους και βιβλία να πορεύονται μαζί, θ’ αγαπήσουν το βιβλίο»

Συνέντευξη στην Έλενα Νταβλαμάνου //

Ένα από τα ιδιαίτερα παιδικά βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα και κοσμούν τα ράφια των βιβλιοπωλείων, αποτελεί το «Ταξίδεψε Μαζί Μου»  της αγαπημένης συγγραφέως, Δήμητρας Πυργελή, από τις Εκδόσεις Λιβάνη, ένα έξυπνο, χαριτωμένο παραμύθι για τη φιλαναγνωσία.

Κεντρικός ήρωας είναι μια πραγματικά συμπαθητική φυσιογνωμία, το γλυκύτατο «Χαρτί», που δεν είναι παρά ένα φύλλο τετραδίου, κάτοικος μιας συνοικίας αποτελούμενης από χαρτιά. Ένα φυλλαράκι χαρτιού, που γίνεται σύντροφος και  στην πορεία μας προς τη φιλαναγνωσία!

Το «Χαρτί» ίσως αντανακλά την ψυχή ενός μικρού παιδιού που λαχταρά να ανακαλύψει τον κόσμο. Με την αρωγή του φίλου του του  Ανέμου, το «Χαρτί» εξερευνά πρωτόγνωρα μέρη και εικόνες για να καταλήξει στα γραφεία μιας Βιβλιοθήκης.
Η στοχοθεσία του παραμυθιού προδιαγράφεται από εάν συγκινητικό σημείωμα του Leonardo Da Vinci που που αποτείει φόρο τιμής στο βιβλίο, αναδεικνύοντας την ιερότητά του. Το παραμύθι, λοιπόν, σαν αεράκι γλυκό, δίνει ξεκάθαρο μήνυμα.

Τον ρόλο του «Άνέμου», που δίνει τα φτερά στου φιλοπερίεργου Χαρτιού να ανακαλύψει τον υπέροχο, πλουραλιστικό κόσμο μας, στη ζωή των παιδιών, τον διαδραματίζουν τα βιβλία, που αποτελούν παράθυρα στον κόσμο.

Μια ακόμη ιδιαιτερότητα του βιβλίου είναι η ευρηματική, σχεδόν ιδιάζουσα, εικονογράφησή του από τους εικαστικούς Μιχάλη Βαλάσογλου και τη Μαρία Παγκάλου. Οι ζωγραφιές που αναπαριστούν το «Ταξίδι του Χαρτιού» μας, χρησιμοποιούν ως αρχικό καμβά , πασίγνωστους πίνακες της σύγχρονης Τέχνης.

Ας ταξιδέψουμε λοιπόν με το φιλοπερίεργο “Χαρτί” σε ένα παραμύθι εναλλακτικό, που γίνεται ακόμη πιο γοητευτικό υπό το εικαστικό του πρίσμα.

Μια ταλαντούχα συγγραφέας, μια γυναίκα παθιασμένη με το χαρτί και το μελάνι που λατρεύει να σκαρώνει ιστορίες για παιδιά., μας χάρισε μια υπέροχη ιστορία. Ας την ανακαλύψουμε…

-Κυρία Πυργελή, από μικρή ζείτε αγκαλιά με τα βιβλία. Διαβάζετε και πλάθετε ιστορίες για μικρούς και μεγάλους. Πότε πήρατε την απόφαση να γράψετε το πρώτο σας βιβλίο;

Από μικρό παιδί είχα μια ιδιαίτερη σχέση με το βιβλίο την οποία μου την δημιούργησε η μητέρα μου. Μαζί της έμαθα να ξεφυλλίζω τα  χάρτινα σεντόνια με προσοχή χωρίς να τσαλακώνω τις σελίδες. Οι αφηγήσεις  της  και οι αναγνώσεις  μου έμαθαν να μην χάνομαι στους ασπρόμαυρους λαβύρινθους των βιβλίων. Όλες μου οι θύμησες από εκεί ξεκινούσαν ή εκεί  κατέληγαν. Μια σχέση αγάπης που με το πέρασμα των χρόνων μεγάλωνε μέσα μου και με οδηγούσε. Με τον καιρό  η αγάπη μεταμορφώθηκε σε αναγκαιότητα να αφηγηθώ ιστορίες που είχα στο μυαλό μου και να τις «φορέσω» σε λευκά χαρτιά! Το βιβλιοπωλείο της μητέρας μου ήρθε αργότερα στην ζωή μας και για μένα ήταν βατήρας άλλοτε για να βουτήξω  στα ράφια του και άλλοτε για να περιηγηθώ στο όνειρο γυρεύοντας παραμυθόδρομους. Μέσα στο βιβλιοπωλείο μας λοιπόν, έγραψα το πρώτο μου βιβλίο το οποίο   και φιλοτέχνησα εικαστικά με ζωγραφιές και πολλά  αυτοκόλλητα. Θυμάμαι  ακόμη πως στο εξώφυλλο, στο οπισθόφυλλο και στην  περίληψη του τα είχα καταφέρει. Αυτό που δεν είχα καταφέρει ήταν η βιβλιοδεσία του η οποία με παίδεψε αρκετά. Μετά από πολύ σκέψη πήρα τον διακορευτή και με  προσοχή τρύπησα τα φύλλα κάθετα για να περάσω κορδέλα και για να το σταθεροποιήσω. Με κατακόκκινα μάγουλα  παρουσίασα στην μανούλα μου το πρώτο μου βιβλίο. Θυμάμαι πως το πρόσωπο της είχε γεμίσει δάκρυα και το χαμόγελο της έμοιαζε με βάρκα. Μόλις είχα κλείσει τα εννέα.

-Πώς αρχίζει η συγγραφή μιας νέας ιστορίας;

Η συγγραφή της κάθε ιστορίας ξεκινά τυχαία κάπου, κάπως, κάποτε. Θέλει υπομονή μέχρι η πρώτη λέξη να  προσγειωθεί στο λευκό χαρτί.  Έπειτα ξεκινά το ταξίδι προς το άγνωστο και είναι τόσο γοητευτικό αυτό το ταξίδι. Δεν έχεις ιδέα πότε ή που μπορεί να σε οδηγήσει ένας ήρωας ή μια ηρωίδα. Είναι ένα ταξίδι αυτογνωσίας κι αποκάλυψης γιατί κάθε φορά έρχεσαι αντιμέτωπος, αρχικά με τον ίδιο σου τον εαυτό και μετά αντιμέτωπος με τον κόσμο.

-Ποιο ήταν το ερέθισμα, η αφορμή, για να το γράψετε το βιβλίο σας «Ταξίδεψε μαζί μου», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Λιβάνη;

Η αφορμή ήταν η επιλογή του ημερολογίου για την χρονιά που θα ξεκινούσε. Έναν κρύο Νοέμβρη αναζητώντας εκείνο το ιδιαίτερο καλαντάρι που για 365 μέρες θα  κρατούσε συντροφιά στις σκέψεις και στις σημειώσεις μου, ξεφύλλισα, έψαξα πολλά και διαφορετικά. Πολλές φορές τα ανοιγόκλεισα. Σε ένα από τα ημερολόγια λοιπόν, για κάποιο περίεργο λόγο κάθε φορά που το ξεφύλλιζα έπεφτα στην ίδια και στην ίδια σελίδα. Διάβασα πολλές φορές το απόσπασμα του Leonardo da Vinci το που υπήρχε στο ημερολόγιο. Έπειτα άρχισα να ψαχουλεύω στην βιβλιοθήκη μου για να βρω βιβλία ζωγράφων και όσο σκάλιζα ανακάλυπτα και άλλα βιβλία που είχαν κρυφτεί με τον χρόνο. Κάπως έτσι ξεκίνησε το ταξίδι μου μέχρι που συνάντησα το χαρτάκι σε μια ονειροπόληση.

-Αν είχατε την ευκαιρία να γράψετε ένα μήνυμα σε ένα χαρτάκι που θα είχε τη δυνατότητα να ταξιδέψει σε όλο τον κόσμο, ποιο θα ήταν αυτό;

«Αν τα χέρια σου κρατήσουν απαλά τη γνώση

Κι αν τα μάτια σου  στοργικά τη συλλαβίσουν ,

το φως της θα φωτίσει την καρδιά σου»

–Tα παραμύθια έχουν ηλικία;

Τα παραμύθια ευτυχώς δεν έχουν ηλικία. Τα παραμύθια έχουν την ικανότητα ν’ αντέχουν στο χρόνο και ταυτόχρονα να μεταμορφώνονται στο χρόνο, ανάλογα με τον αποδέκτη τους, εμπεριέχοντας πάντα αλήθεια. Μέσα τους φωλιάζει όλο το νόημα της ζωής.

-Ζείτε τον χώρο του βιβλίου καθημερινά, μιας και διατηρείτε το δικό σας βιβλιοπωλείο. Πώς είναι τα πράγματα για το βιβλίο στη χώρα μας σήμερα;

Στο χώρο του βιβλίου η κατάσταση στις μέρες μας είναι περίπλοκη, κυρία Νταβλαμάνου. Η πολυπλοκότητά της έγκειται στο γεγονός ότι οι ρόλοι των ανθρώπων που ασχολούνται με το βιβλίο δεν είναι ευδιάκριτοι. Ο εκδότης δεν είναι μόνο εκδότης κι ο συγγραφέας δεν ασχολείται μόνο με τη συγγραφή.

-Πώς μπορούμε, εκπαιδευτικοί και γονείς, να βοηθήσουμε τα παιδιά να αγαπήσουν τη λογοτεχνία;

Δεν πρέπει να έχουμε απαιτήσεις από τους δασκάλους και τους γονείς ούτε να τους ζητάμε να κάνουν κάτι για ν’ αγαπήσουν τα παιδιά το βιβλίο. Αν το σπίτι που ζούμε δεν είναι γεμάτο βιβλία, αν το σχολείο που φοιτούν δεν έχει βιβλιοθήκες, αν οι δραστηριότητες των παιδιών δε σχετίζονται με το διάβασμα, αν δεν πραγματοποιούνται επισκέψεις σε βιβλιοθήκες, ώστε να μαγνητίσουμε το βλέμμα τους, πώς είναι δυνατόν να απαιτούμε από τους γονείς και τους δασκάλους να κάνουν το οτιδήποτε για να αγαπήσουν τα παιδιά το βιβλίο; Εξάλλου, το σημερινό εκπαιδευτικό σύστημα δε δίνει ώθηση στο βιβλίο ούτε καλλιεργεί τη φιλαναγνωσία. Αντιθέτως δημιουργεί πίεση και εν τέλει απέχθεια για το διάβασμα συνολικά.

Ευτυχώς υπάρχουν φωτεινές εξαιρέσεις ανθρώπων των γραμμάτων που κάνουν μεγάλη προσπάθεια δίνοντας ελπίδα για  το μέλλον του βιβλίου στον τόπο μας. Μόνο εάν τα παιδιά βλέπουν ανθρώπους και βιβλία να πορεύονται μαζί, θ’ αγαπήσουν το βιβλίο και θα του δώσουν τη θέση που του αξίζει.

-Επισκέπτεστε τα σχολεία και παρουσιάζετε την δουλειά σας στους μαθητές. Ποιες είναι οι αντιδράσεις τους όταν έρχονται σε επαφή με το έργο σας;

Άρχισα να επισκέπτομαι σχολεία πολλά χρόνια πριν κυκλοφορήσουν δικά μου βιβλία. Ο λόγος που το έκανα ήταν γιατί αγαπώ τα βιβλία, τα παραμύθια, τις ιστορίες και φυσικά  λατρεύω τα παιδιά. Οι αντιδράσεις  τους είναι ποικίλες, αυθόρμητες και το σπουδαιότερο αμερόληπτες. Η επαφή μαζί τους  είναι ονειρική και μοιάζει τόσο με τα παραμύθια.

-Μια ευχή για τους μικρούς μας αναγνώστες;

Εύχομαι οι αναγνώστες σας να είναι πεντάγεροι και τυχεροί και να μην επιτρέψουν ποτέ στον αδυσώπητο χρόνο να τους αρπάξει τα όνειρα και την ζωντάνια τους.

Πριν σας αποχαιρετήσω θα ήθελα να ευχαριστήσω και τους δυο εξαίρετους εικονογράφους μου τον Μιχάλη Βαλάσογλου και την Μαρία Παγκάλου που με τόσο μεράκι και αγάπη κατάφεραν το ασπρόμαυρο χειρόγραφο μου να το μεταμορφώσουν και να απεικονίσουν τόσο καλά όσα ονειρεύτηκα κατά την συγγραφή της ιστορίας μου. Επίσης θα ήθελα να ευχαριστήσω τους εκδότες μου τον κύριο Λιβάνη και την κυρία Λιβάνη καθώς και όλο το προσωπικό που μεταμορφώνει τα χειρόγραφα σε βιβλία.

Σας ευχαριστώ από καρδιάς κυρία Νταβλαμάνου για τον χρόνο που μου αφιερώσατε αλλά και για τα αναγνωστικά χάδια που χαρίσατε στο βιβλίο «Ταξίδεψε μαζί μου». Εύχομαι να ζήσετε καλύτερα από τις βασίλισσες των παραμυθιών και η ζωή σας να είναι χρωματιστή σαν το ουράνιο τόξο.

Σας ευχαριστώ θερμά, εύχομαι πάντα επιτυχίες! 

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ:

Η Δήμητρα από μικρή ζει αγκαλιά με τα βιβλία. Διαβάζει και πλάθει ιστορίες για μικρούς και μεγάλους. Πιστεύει πως τα παραμύθια αγγίζουν τις παιδικές ψυχές που έχουν φωλιάσει σε σώματα ενηλίκων. Γνωρίζει πως δεν μπορεί να κάνει ευτυχισμένους τους ανθρώπους, προσπαθεί όμως να προσφέρει στιγμές -στιγμούλες- ευτυχίας και να στρώνει το χαλί, που πάνω εκεί θα καθίσουν τα όνειρα να πούνε τα δικά τους.

Γεννήθηκε και ζει στην Ξάνθη. Εργάζεται στο βιβλιοπωλείο της. Κάνει εκπομπές στο  Ράδιο Ξάνθη 93,5 fm, επισκέπτεται σχολεία και αφηγείται παραμύθια, δημιουργώντας σχέσεις με το πιο «άναρχο» υλικό της ανθρωπότητας, τα παιδιά.

Θα ήθελε να φωνάξει σε όλους πως η ζήση είναι πολύτιμη και πως τη σπαταλάει όποιος απομακρύνεται από την αγάπη και την ομορφιά.

Η πρώτη δημόσια κατάθεσή της στον κόσμο του παραμυθιού ήταν «Η μικρή μπότα του Αϊ–Βασίλη» από τις εκδόσεις Λιβάνη, ο «Καπετάνιος στην μπανιέρα» από τις εκδόσεις Καλειδοσκόπιο, «οι μικρές ιστορίες για το μεγάλο μας κόσμο» από τις εκδόσεις Παρρησία ,  «Τα δυο αδέρφια και το φεγγάρι» από τις εκδόσεις Μεταίχμιο, το διήγημα « Χωρίς ψεγάδι» από την συλλογή « Η Ελλάδα που αγαπώ Μακεδονία» από τις εκδόσεις Παπαδόπουλος και το διήγημα «Ο δάσκαλος που αλφάδιασε το  μέλλον» από την συλλογή «Πατρίδες Αλησμόνητες: Μικρά Ασία – Πόντος» από τις εκδόσεις Παπαδόπουλος.

Υπόσχεται πως θα συνεχίσει με πολλή αγάπη και μεράκι να δημιουργεί όμορφες ιστορίες, για να ταξιδεύει μικρούς και μεγάλους στο μαγευτικό κόσμο των παραμυθιών!