Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Για τον Χρόνο, τον Πόθο και τη Σιωπή
14/02/2018, 8:59 πμ

Για τον Χρόνο, τον Πόθο και τη Σιωπή

Γράφει η Ζωή Σαμαρά // *

 

Δέσποινα Καϊτατζή-Χουλιούμη, «Διαδρομές», Εκδόσεις Γαβριηλίδης, 2015, σελ. 62

 

Διαδρομές αποκαλεί η Δέσποινα Καϊτατζή-Χουλιούμη την ποιητική συλλογή που παρουσιάζουμε σήμερα. Εύλογη ερώτηση: διαδρομές μέσα σε ποιους τόπους, πραγματικούς ή συμβολικούς; Μέσα στο τρίπτυχο Χρόνος-Πόθος-Σιωπή, μας απαντά η ποιήτρια από το πρώτο ποίημα. Μια τέταρτη θεματική, ο θάνατος, ανάγεται σε οδηγητικό νήμα των διαδρομών: πρώτιστα με την απώλεια της πολυαγαπημένης μάνας, αλλά και με τον άδικο χαμό του Παύλου Φύσσα, αλληγορία μιας παράλογης εποχής. Ακόμη και το κυρίαρχο συστατικό της ζωής, ο χρόνος, πεθαίνει, όταν ένας νέος άνθρωπος, ένα παλληκάρι, χάνεται και μάλιστα με βίαιο και ύπουλο τρόπο.

Ανοίγουμε το βιβλίο και ευθύς εξαρχής βρισκόμαστε αντιμέτωποι με ένα πολυσήμαντο σύμπλεγμα θεμάτων, που μας προσκαλεί να το ακολουθήσουμε στις μεταμορφώσεις του –στις διαδρομές του– τόσο πάνω στο χαρτί όσο μέσα στο σύμπαν.

Ο πρώτος στίχος μάς τοποθετεί ενεργά μέσα στο χρόνο και η πρώτη στροφή μάς οδηγεί στη θέαση ενός πόθου με συμπαντικές διαστάσεις, καθώς βλέπουμε τα δέντρα να κάνουν έρωτα με το νερό. Διαβάζω τους πολύ όμορφους στίχους της αρχής του βιβλίου:

 

Σα να ’ταν χθες

δέντρα χυμώδη, λυγερά

πόθο γιομάτα

άνθιζαν κλαδιά

άπλωναν ρίζες

να ξεδιψάσουν στις αγκαλιές των ρυακιών

και στων χειμάρρων την ορμή

ηδονικά να ξαποστάσουν (σ. 13).

 

Λίγο αργότερα, τα φύλλα της λεύκας κρυφομιλούν ερωτικά με τον άνεμο (σ. 37), όπως επίσης ο πόθος ανάγεται σε κύριο χαρακτηριστικό της σχέσης του ανθρώπου με τη φύση (σ. 19).

Στο πρώτο ποίημα, όλες οι στροφές αρχίζουν με το σύμφωνο σίγμα. Ακούγεται ένα συνεχές σ… και μας προδιαθέτει για τη θεματική της σιγής που θα κυριαρχήσει στο βιβλίο. Καθώς είμαστε «διαβάτες της σιωπής», όπως μας πληροφορεί η ποιήτρια (σ. 17), έχουμε υποχρέωση να μη θέτουμε ερωτήματα, να μην καταστρέφουμε με αυτό τον λογικό, μη ποιητικό, τρόπο την ισορροπία του σύμπαντος, κυρίως να μην υποχρεώνουμε την ποίηση σε απέραντη σιωπή, σε δυσβάσταχτη αφωνία (σ. 23). Γι’ αυτό άλλωστε χανόμαστε στο διάβα, μας διαβεβαιώνει (σ. 14).

 

Δέσποινα Καϊτατζή – Χουλιούμη

 

Ο χρόνος, μας θυμίζει η ποιήτρια, δεν είναι ένα απλό χθες-σήμερα-αύριο. Ο χρόνος είναι «τα πέτρινα χρόνια» (σ. 16). Χρόνος είναι «το τέλειωμα του χρόνου» (σ. 17, 19), το μηδέν, η στιγμή που δεν θα μπορέσει ποτέ να γίνει διάρκεια. Πότε άραγε τελειώνει ο χρόνος; Ποιος μένει για να είναι μάρτυρας σε αυτή την τρομακτική εμπειρία; «Καθισμένοι στου φεγγαριού τη χούφτα» (σ. 19), ζούμε τη στιγμή που καταργεί το χρόνο. Η σκέψη αυτή τη συγκλονίζει. Πότε άρχισαν όλα αυτά; Να ήταν πριν από αιώνες ή χθες (σ. 28); Ένα είναι βέβαιο. Η ακύρωση του χρόνου οδηγεί με ακρίβεια στην ακύρωση της ύπαρξης. Τη θέση του όντος καταλαμβάνει η ανελέητη σιωπή. Και η σιωπή προετοιμάζει το έδαφος για να ανθίσει η ποίηση.

 

 

* Η Ζωή Σαμαρά είναι Ομότιμη Καθηγήτρια του Α.Π.Θ., ποιήτρια, πρώην Πρόεδρος της ΕΛΘ, καθώς και  Δ/ντρια του λογοτεχνικού περιοδικού ΘΕΥΘ.

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top