Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Εκφράζοντας συναισθήματα
29/08/2018, 11:44 πμ

Εκφράζοντας συναισθήματα

Γράφει η Χρυσούλα Χαντζιάρα // *

 

«Δεύτερη φύση» της Ασημίνας Ξηρογιάννη, εκδ. ΑΩ

 

Ας ξεκινήσουμε από τον τίτλο, στην ερμηνεία του οποίου θα μας βοηθήσει το χαϊκού της σελίδας 11. Βάσει αυτού του χαϊκού, λοιπόν, η δεύτερη φύση  του καλλιτέχνη γενικότερα είναι η παραφορά, η ανατρεπτική θέαση του κόσμου, η αποδόμηση και αναδόμηση του κόσμου , η οποία κάνει υποφερτή την ανθρώπινη ζωή. Άλλωστε, ο Νίτσε έλεγε ότι «έχουμε την τέχνη για να μην πεθάνουμε από την αλήθεια!».

Στο ίδιο χαϊκού της σελίδας 11 η ποιήτρια απευθύνεται στη Μούσα σε β΄ ενικό πρόσωπο. Αυτή η επίκληση στη Μούσα θυμίζει σαφώς τα ομηρικά έπη, καθώς στη λογοτεχνία δεν υπάρχει παρθενογένεση. Άλλο ένα στοιχείο διακειμενικότητας αποτελεί η αναφορά και σε έργα δικά της, όπως στις «23 μέρες», όπου απαντά ξανά «Το φιλί» του Μουνκ.

Γιατί άραγε η ποιήτρια επέλεξε να γράψει χαϊκού; Τι είναι τα χαϊκού; Η τέχνη εν γένει αποτελεί έκφραση του homo ludens, του «παίζοντος ανθρώπου». Η παιγνιώδης διάθεση της ποιήτριας δηλώνεται εν προκειμένω, εκτός των άλλων, και από την επιλογή της ποιητικής φόρμας των χαϊκού, καθώς τα χαϊκού χαρακτηρίζονται από λιτότητα, λυρισμό, χιουμοριστική διάθεση και το στοιχείο της έκπληξης. Συγκεκριμένα, το χαϊκού (= αστείος στίχος στα ιαπωνικά) είναι μια ιαπωνική ποιητική φόρμα.

Πρωτοεμφανίστηκε στην Ιαπωνία τον 16ο αιώνα και υιοθετήθηκε από την Ευρώπη στις αρχές του 20ού αιώνα. Αποτελεί ποίηση εμπνευσμένη από τη σοφία Ζεν. Ως προς τη μορφή, παραδοσιακά αποτελείται από τρεις ομάδες των 5,7,5 συλλαβών, οι οποίες τοποθετούνται σε τρεις στίχους ή σε έναν, χωρισμένο σε κενά. Ως προς το περιεχόμενο, συνήθως περιγράφει μια εικόνα της φύσης και δίνει στοιχεία για την εποχή του χρόνου στην οποία αναφέρεται. Η ποιήτρια εδώ πρωτοτυπεί, εκφράζοντας συναισθήματα. Παρεμπιπτόντως, χαϊκού έχει γράψει και ο Γιώργος Σεφέρης.

Όπως προαναφέρθηκε, η Ασημίνα Ξηρογιάννη εκφράζει συναισθήματα, με το  πυκνό της ύφος υποβάλλει συναισθήματα, χωρίς συναισθηματικές εξάρσεις και μελοδραματισμούς.

Η αυτοαναφορικότητα, η αγάπη για την ποίηση, τα πολλαπλά οφέλη της ποίησης σε ατομικό και κοινωνικό επίπεδο είναι έκδηλα στα χαϊκού των σελίδων 9,15,22,26,27,33,35.

Επίσης, η τέχνη της ποιήσεως διαλέγεται με την τέχνη της ζωγραφικής (αναφορά στους  Μοντιλιάνι, Μουνκ), του θεάτρου (αναφορά στον Σαίξπηρ, στον Λευτέρη Βογιατζή, η παρουσία του «διαλόγου» αποτελεί στοιχείο θεατρικότητας) και της μουσικής.

Ο έρωτας φυσικά κατέχει κυρίαρχη θέση στην εν λόγω ποιητική συλλογή, όπως ακριβώς και στη ζωή. Αξίζει τον κόπο να σταθούμε στη λέξη «ερωτοφωτόχτιστος» (σελ. 51), λέξη φτιαγμένη ίσως κατ’ αναλογία προς το ερωτοφωτόσχιστος ( = αυτός που τον σχίζουν, τον διαπερνούν, τον πλημμυρίζουν ο έρωτας και το φως) του Οδυσσέα Ελύτη. Ερωτοφωτόχτιστος ίσως σημαίνει αυτόν που είναι φτιαγμένος από έρωτα και φως! Πώς είναι δυνατόν μια λέξη, που συνιστά εικόνα υπερρεαλιστική, να δηλώνει τόση αισιοδοξία, ευδαιμονία, αγάπη για τη ζωή; Αυτό είναι ΠΟΙΗΣΗ με κεφαλαία γράμματα, «Σκέτο ποίημα!» όπως γράφει και η ίδια η ποιήτρια.

Οι αντιθέσεις που συνθέτουν τη ζωή, όπως το καλό και το κακό (σελ.23), η υποκρισία και η ειλικρίνεια (σελ.23,21), η μνήμη και η λήθη (σελ.31), η φαντασία και η πραγματικότητα (σελ. 12,18) εντοπίζονται με ενάργεια στη συγκεκριμένη ποιητική συλλογή.

 

Ασημίνα Ξηρογιάνη

 

Η ευαισθησία της Ασημίνας Ξηρογιάννη δεν θα μπορούσε ν’ αφήσει ασχολίαστο το ιστορικό γίγνεσθαι. Με εύστοχο  τρόπο –αναντίρρητα- στο ερώτημα «Ποια είναι η κινητήρια δύναμη της ιστορίας;» απαντά «Οι διάφοροι –ισμοί»! Εύλογα έρχονται στον νου μας λέξεις όπως ανθρωπισμός, ρομαντισμός, ρατσισμός, εθνικισμός, σοσιαλισμός, καπιταλισμός, διαφωτισμός, μιλιταρισμός, χριστιανισμός κ.τ.ό.

Εν κατακλείδι, η Ασημίνα Ξηρογιάννη είναι ένα ποιητικό φαινόμενο εν εξελίξει.

Αναζητεί αδιάλειπτα και άοκνα μια νέα ποιητική φόρμα για να «ντύσει» μ’ αυτή την οικεία στους αναγνώστες της ποιητική οπτική του κόσμου. Κατά την άποψή μου, τα λόγια του Bertrand Russell «τρία πάθη, απλά, αλλά κατακλυσμιαία, εξουσιάζουν τη ζωή μου: η λαχτάρα για αγάπη, η αναζήτηση της γνώσης και η ανυπόφορη θλίψη για τα βάσανα του ανθρώπινου είδους» συμπυκνώνουν, αποδίδουν συλλήβδην το ποιητικό σύμπαν της Ασημίνας Ξηρογιάννη.

 

 

* H Χρυσούλα Χαντζιάρα είναι φιλόλογος

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top