Fractal
Home / Κριτική θεάτρου / «De profundis» στο θέατρο Αγγέλων Βήμα.
19/12/2018, 9:37 πμ

«De profundis» στο θέατρο Αγγέλων Βήμα.

Γράφει η Ελένη Αναγνωστοπούλου // *

 

 

De profundis: Ο μονόλογος που στέκεται ενάντια στην κοινωνική υποκρισία και συγκλονίζει ταρακουνώντας την ανθρώπινη νόηση.

Στις 11/12/2018 βρέθηκα στο Αγγέλων Βήμα για να παρακολουθήσω την παράσταση: De profundis. Μια εκ βαθέων εξομολόγηση παίρνει σάρκα και οστά επί σκηνής. Ένας ερμηνευτής, αντιμέτωπος με το κοινό, το οποίο παίρνει σιωπηρά το ρόλο των ενόρκων. Η δίκη στήνεται και εμείς παρακολουθούμε με κομμένη την ανάσα τον Όσκαρ Ουάιλντ να απολογείται για τις καταστάσεις που σημάδεψαν τη ζωή του.

 

 

Ένας άνθρωπος του πνεύματος και της διανόησης αφέθηκε στο δρόμο των υλικών απολαύσεων με οδυνηρές συνέπειες που δεν άφησαν ανεπηρέαστους, ούτε τον ψυχισμό, ούτε την επαγγελματική του πορεία. Μας ζητήθηκε μετά το πέρας της παράστασης να ψηφίσουμε ή μάλλον, να αποφασίσουμε για εκείνον: αθώος ή ένοχος. Κατά την ταπεινή μου άποψη, έχοντας διαβάσει το κείμενο και έχοντας παρακολουθήσει τη θεατρική παράσταση, καταλήγω στο συμπέρασμα ότι ένας άνθρωπος όπως ήταν ο Όσκαρ Ουάιλντ, μια σπουδαία φυσιογνωμία που άφησε σημαντική παρακαταθήκη τα έργα του, είχε την τόλμη να ζήσει στο έπακρο ότι τον έκανε ευτυχισμένο. Πως μπορεί λοιπόν η κοινωνία να καταδικάσει έναν άνθρωπο αντικομφορμιστή που επέλεξε να ζήσει τη ζωή του με βάση τα δικά του μέτρα και σταθμά; Η απάντηση είναι απλή. Η κοινωνία φοβάται και αποστρέφεται μετά βδελυγμίας ότι είναι εκ διαμέτρου αντίθετο και αντιβαίνει στις νόρμες. Σάμπως το ίδιο φαινόμενο δεν απαντάται και στις μέρες μας; Αν κατά το 19ο αιώνα, στην εποχή της βικτωριανής Αγγλίας ήταν ανήκουστο φαινόμενο η ομοφυλοφιλία και οδηγούσε το άτομο στον κοινωνικό αποκλεισμό, στον 21ο αιώνα, το μόνο που άλλαξε είναι ότι η κοινωνία αποδέχεται για τους τύπους την αγάπη και τον έρωτα είτε είναι ανάμεσα σε δύο άντρες είτε είναι ανάμεσα σε δύο γυναίκες, δεν έχει και τόση σημασία το φύλο. Η κοινωνία γνωρίζουμε ότι εξελίσσεται ραγδαία όσον αφορά τον τεχνολογικό τομέα, παραμένει όμως δύσκαμπτα στάσιμη στα θέματα που άπτονται των διαπροσωπικών σχέσεων. Λόγου χάρη, η επιστήμη κοντεύει να σπάσει το DNA και να γιατρέψει τις αρρώστιες. Η ψευτιά και η υποκρισία όμως, που χαρακτηρίζουν την κοινωνία, δεν μπορούν να την απαλλάξουν από τα χρόνια παγιωμένα στεγανά της. Με άλλα λόγια, η κοινωνία θα προσπαθεί να είναι προοδευτική στα λόγια αλλά στην πράξη θα οπισθοδρομεί. Θύμα της κοινωνίας; Ο άνθρωπος. Ο άνθρωπος μόνος. Ο Όσκαρ Ουάιλντ έγραψε το Εκ βαθέων και κατέγραψε μέσα σε αυτή την πυκνή επιστολή, το σύνολο του συναισθηματικού του κόσμου κατά τη διάρκεια της φυλάκισης του. Ο Νίκος Νίκας καταθέτει την ψυχή του όση ώρα διαρκεί η παράσταση. Χτίζει βήμα βήμα το ρόλο του Ουάιλντ, διαθέτει φυσικότητα στις εκφράσεις του. Είναι σημαντικό να αναφέρω ότι ο κύριος Νίκας δεν παίζει απλώς το ρόλο, τον ερμηνεύει και τον ζει κάθε λεπτό. Απευθυνόμενος στο κοινό, διαμέσου του ρόλου, του ήρωα του, μας βάζει στη διαδικασία να κάνουμε αυτοκριτική και να μεταβούμε στο μονοπάτι της αυτογνωσίας. Βιώνει όλα τα συναισθήματα: αγωνία, έκπληξη, θυμό. Ακροβατεί από τη θλίψη, στην ειρωνεία και την αγανάκτηση. Θα ήθελα επίσης να προσθέσω σε αυτό το σημείο, ότι ο αόρατος αποδέκτης που στη συγκεκριμένη υπόθεση είναι ο Άλφρεντ Ντάγκλας, τώρα για τα δεδομένα του θεατρικού χώρου, αυτό το ρόλο τον αναλαμβάνει το κοινό. Πρόκειται για ένα κείμενο απίστευτα ψυχογραφικό με κλιμακωτά αυξανόμενους παλμούς. Η σκηνοθέτης Αθανασία Καραγιαννοπούλου, τοποθετεί τον ήρωα- αφηγητή στη σκηνή. Ο ερμηνευτής καλείται να γεμίσει τη σκηνή, όχι μόνο ως φυσική υπόσταση, αλλά και ως συναισθηματικά καταρρέουσα ύπαρξη. Η αγάπη που δεν τολμάει να πει το όνομα της, τολμάει να φωνάξει τα παράπονα και τη στεναχώρια της χωρίς την παραμικρή ντροπή.

Ο Λευτέρης Παυλόπουλος χρησιμοποιεί υποβλητικούς φωτισμούς, δημιουργώντας την ψευδαίσθηση του σκοταδιού, στοιχείο αναγκαίο, ούτως ώστε να παραπεμφθούμε στον σκηνικό τόπο όπου διαδραματίζεται η πλοκή της ιστορίας: στο σκοτεινό κελί της φυλακής. Δεν ξέρω πως αλλιώς θα συνέχιζα την καταγραφή αυτή, διότι οι σκέψεις και οι πληροφορίες τρέχουν σαν χείμαρρος στο κεφάλι μου. Γνωρίζω όμως ότι το βασικότερο μήνυμα του De profundis έγκειται στο εξής: Πριν βιαστείς να καταδικάσεις κάποιον άλλον, βεβαιώσου ότι φέρεσαι σωστά, αρχικά απέναντι στον εαυτό σου και ύστερα απέναντι στο συνάνθρωπο. Έτσι κι αλλιώς, μπορεί η βασική θεματολογία του De profundis να εξετάζει τον έρωτα μεταξύ δύο ανδρών, όμως θα μπορούσε να αποτελεί παράλληλα φιλοσοφικό εφαλτήριο ως προς τι πρέπει να αποφεύγεται για τη σύσταση και τη διατήρηση ποικίλων σχέσεων: είτε αυτές είναι φιλικές, είτε οικογενειακές, είτε εργασιακές. Συνεπώς, για μενα, το de profundis μιλάει για χάρη όλων εκείνων που δεν τολμούν να θέσουν επί τάπητος τις αντιθέσεις τους.

 

 

Ποιος ήταν ο Όσκαρ Ουάιλντ: Ο Όσκαρ Φίνγκαλ Ο’Φλάχερτι Ουίλς Ουάιλντ γεννήθηκε στις 16 Οκτωβρίου 1854 και απεβίωσε στο Παρίσι στις 30 Νοεμβρίου 1900. Υπήρξε μυθιστοριογράφος, ποιητής, δραματουργός και κριτικός. Το επίκεντρο των σπουδών του στο πανεπιστήμιο, αφορούσε τις κλασικές σπουδές. Έγινε γνωστός για την ενασχόληση του με το νεόκοπο για την εποχή, ρεύμα του Αισθητισμού. Οι βασικοί ιδρυτές του Αισθητισμού, ήταν οι δύο καθηγητές του: ο Walter Pater (1839-1894) και ο John Ruskin (1819-1900). Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Αισθητισμός ως κίνημα, συνδέθηκε με την τέχνη και τη λογοτεχνία κατά τα τέλη του 19ου αιώνα στη Βρετανία. Το μότο του Αισθητισμού περικλειόταν στη φράση: Η Τέχνη για την Τέχνη. Ο Pater υποστήριζε ότι ο μοναδικός σκοπός της τέχνης είναι το ωραίο και ότι η τέχνη δεν έχει ηθικούς ή ωφελιμιστικούς λόγους ύπαρξης, σε αντίθεση με τις επικρατούσες απόψεις της εποχής του, που ήθελαν το έργο τέχνης να έχει σαν βάση του αξίες ηθικές και προπάντων παιδευτικές. Συμπληρώνοντας, οι αισθητιστές θεωρούσαν ότι ο στοχασμός ήταν δευτερευούσης αξίας, ανεξάρτητα από το φιλοσοφικό ή ηθικό νόημα που μπορούσε να εκφράζει. Κλείνοντας αυτή την παρένθεση και επιστρέφοντας στον Ουάιλντ, είναι σημαντικό να σταθούμε στη θεατρική εργογραφία του:

  • Η δούκισσα της Πάδουας (1880)
  • Βέρα η μηδενίστρια (1880)
  • Σαλώμη (1891)
  • Η βεντάλια της λαίδης Ουίντερμιρ (1892)
  • Μια γυναίκα χωρίς σημασία (1893)
  • Ένας ιδανικός σύζυγος (1895)
  • Η σημασία του να είναι κανείς σοβαρός (1898)
  • Φλωρεντινή τραγωδία (1907)

Ο Ουάιλντ τελειοποίησε και εμπλούτισε τις ιδέες του σχετικά με την ανωτερότητα της τέχνης, κατά τη δεκαετία του 1890, σε μια σειρά από διαλόγους και δοκίμια. Στο Πορτραίτο του Ντόριαν Γκρέυ , το μοναδικό του μυθιστόρημα, γράφει για την παρακμή, τη δολιότητα και την ομορφιά.

 

 

 

* Η Ελένη Αναγνωστοπούλου (21/5/1992) είναι απόφοιτος του τμήματος θεατρικών σπουδών του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (Νοέμβριος 2016). Διετέλεσε την πρακτική της άσκηση στη δημοτική πινακοθήκη Πειραιά και συγκεκριμένα ψηφιοποίησε και καταλογογράφησε όλα τα σκηνικά αντικείμενα και κοστούμια του Μάνου Κατράκη. Από τα φοιτητικά της χρόνια, έγραφε κριτικές για θεατρικές παραστάσεις στο αθηνόραμα.gr(στήλη: οι κριτικές του κοινού). Από τον Απρίλιο έως τον Ιούλιο του 2016 εργάστηκε στο Θέατρο. gr γράφοντας κριτικές για το θέατρο. Στη συνέχεια, εργάστηκε για δύο χρόνια (Ιούλιος 2016- Φεβρουάριος 2018) στο Τρίτο Κουδούνι όπου ασχολήθηκε με το κομμάτι των συνεντεύξεων παράλληλα με τις κριτικές. Την ίδια περίοδο, απομαγνητοφώνησε ένα τμήμα που αφορά το αρχειακό υλικό συνεντεύξεων της διαδικτυακής εκπομπής του Βασίλη Σαμαριτάκη με τον τίτλο: Ηθοποιός σημαίνει φως. Παρακολούθησε το σεμινάριο για το ρωσικό θέατρο στο 19ο αιώνα με εισηγητή τον Κώστα Γεωργουσόπουλο στην Ανοιχτή Τέχνη και συμμετείχε στο Masterclass θεάτρου το οποίο διεξήχθη στην Ελληνοαμερικανική Ένωση με εισηγητή τον Ανδρέα Μανωλικάκη. Παρακολούθησε το σεμινάριο για τον Bertolt Brecht: Των λαών η ανεξήγητη υπομονή στο θέατρο Μορφές Έκφρασης με εισηγητές, τον εικαστικό- σκηνοθέτη Andreas Bartsch και τον μουσικό διευθυντή Jorg Mischke. Από το Μάιο του 2018 συνεργάζεται με το διαδικτυακό περιοδικό Fractal: Η γεωμετρία των ιδεών

 

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top